تبیان، دستیار زندگی
در بخش سوم لیلی و مجنون، داستان تا به آنجا پیش رفت که مجنون سر به کوه و بیابان گداشته بود و تها با یاد لیلی خوش بود.
عکس نویسنده
عکس نویسنده
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

بردن مجنون به کعبه

لیلی و مجنون/بخش چهارم


در "بخش سوم" لیلی و مجنون، داستان تا به آنجا پیش رفت که مجنون سر به کوه و بیابان گذاشته بود و تنها با یاد لیلی خوش بود.

بردن مجنون به کعبه

ای ماه نوم ستاره تو                                                    من شیفته نظاره تو

بردی دل و جانم این چه شور است؟            این بازی نیست، دست زور است

بر وصل تو گرچه نیست دستم                         غم نیست چو بر امید هستم

گر بیند طفل تشنه در خواب                                 کو را به سبوی زر دهند آب

عشق تو ز دل نهادنی نیست                       وین راز به کس گشادنی نیست

با شیر به تن فروشد این راز                                     با جان به در آید از تنم باز

شوریدگی مجنون تا به آنجا پیش رفت که خویشان و اطرافیان به پدرش توصیه کردند که او را برای شفا به خانه خدا ببرد.

خویشان همه در نیاز با او                                    هریک شده چاره ساز با او

بیچارگی ورا چو دیدند                                        در چاره گری زبان کشیدند

گفتند به اتفاق یکسر                                      کز کعبه گشاده گردد این در

پدر مجنون قبول کرد و منتظر موسم حج شد، چون زمانش فرا رسید، با تلاش و کوشش فراوان مجنون را راهی کرد. به محض اینکه خانه خدا را مشاهده کرد به سوی او شتافت و از عمق دل و جانش شفای فرزند را خواستار شد. او را به سمت کعبه برد و فرزند را در سایه خانه خدا نصیحت کرد که:

گفت: ای پسر، این نه جای بازیست                        بشتاب که جای چاره سازیست

در حلقه کعبه حلقه کن دست                                     کز حلقه غم بدو توان رست

یکی از زیباترین صحنه های تصویر شده در داستان لیلی و مجنون قسمتی است که پدر مجنون با یک دنیا امید او را به خانه خدا برده و شفای او را می خواهد و حتی مجنون را ترغیب می کند که آزادی خود را از این عشق بخواهد اما عکس العمل مجنون بسیار زیبا و خارج از تصور است

از خداوند بخواه که تو را از این شیفتگی و شوریدگی نجات داده و به راه آورد و رستگار سازد.

گو: یارب، ازین گزافکاری                                           توفیق دهم به رستگاری

رحمت کن و در پناهم آور                                        زین شیفتگی به راهم آور

یکی از زیباترین صحنه های تصویر شده در داستان لیلی و مجنون همین قسمت است که پدر مجنون با یک دنیا امید او را به خانه خدا برده و شفای او را می خواهد و حتی مجنون را ترغیب می کند که آزادی خود را از این عشق بخواهد اما عکس العمل مجنون بسیار زیبا و خارج از تصور است.

شنیدن کلمه "عشق" حال مجنون را منقلب کرد و او که تا آن لحظه با سکوتش امید بهبودی را در دل پدر پیر افزوده بود، زار زار به گریه افتاد و در اوج گریه قهقه ای سر داد و

مجنون چو حدیث عشق بشنید                              اول بگریست، پس بخندید

از جای چو مارِ حلقه برجست                              در حلقه زلف کعبه زد دست

می گفت گرفته حلقه در بر                                    کامروز منم چو حلقه بر در

در حلقه عشق جان فروشم                                    بی حلقه او مباد گوشم

گویند ز عشق کن جدایی                                      کاین است طریق آشنایی

من قوت ز عشق می پپذیرم                                گر میرد عشق، من بمیرم

پرورده عشق شد سرشتم                                 جز عشق مباد سرنوشتم

سپس یکی از زیباترین مناجاتی را که میتوان تنها از یک عاشق واقعی انتظار داشت به زبان می آورد.

یارب، به خدایی خداییت                                       وانگه به کمال پادشاییت

کز عشق به غایتی رسانم                                    کو ماند، اگرچه من نمانم

از چشمه عشق ده مرا نور                        وین سرمه مکن ز چشم من دور

گرچه ز شراب عشق مستم                         عاشق تر ازین کنم که هستم

گویند که خو ز عشق وا کن                                   لیلی طلبی ز دل رها کن

یارب، تو مرا به روی لیلی                                     هر لحظه بده زیاده میلی

از عمر من آنچه هست بر جای                      بستان و به عمر لیلی افزای

اما پدر دلشکسته که آرزوی بهبودی مجنون را بر باد رفته و تلاشهای خود را بی ثمر دید، با شنیدن سخنان او دست از نصیحت فرزند کشید و او را به حال خود رها کرده و با دلی پر از اندوه به قبیله بازگشت.

آوازه عشق مجنون باعث بدبختی و خانه نشینی لیلی شد.

لیلی ز گزاف یافه گویان                                      در خانه غم نشست مویان

مردم قبیله به رییس قبیله شکایت کردند که جوانی شوریده باعث بدنامی قبیله ما شده است. هر روز مثل یک سگ در حوالی قبیله پرسه می زند و مدام در حال غزل سرایی و غزل خواندن است. او می خواند و سایرین از او می آموزند. باید که او را خوب گوشمالی داد تا دیگر در این اطراف دیده نشود.

رییس قبیله لیلی عصبانی شد و شمشیرس را کشید و فریاد زنان گفت با همین شمشیر جواب او را می دهم.

شمشیر کشید و داد تابش                                    گفتا که: بدین دهم جوابش

این خبر به گوش پدر مجنون رسید که مردی متعصب و خون ریز قصد کشتن مجنون را دارد و اگر سریع اقدام نکنی سر از تن پسرت جدا خواهد شد.

با سیّد عامری دران باب                                     گفت: آفت نارسیده دریاب

کان شحنه جان ستان خونریز                             آبی تند است و آتشی تیز

ترسم مجنون خبر ندارد                                           آنگه دارد که سر ندارد

پدر به دوستان و همسالان مجنون  متوسل شد تا او را بیابند و از چشم کینه توز امیر متعصب قبیله لیلی پنهان کنند. اما هر چه بیشتر می گشتند کمتر از او اثری می یافتند.

هر سو به طلب شتافتندش                                 جستند ولی نیافتندش

گفتند: مگر کاجل رسیدش                               یا چنگ درنده اش دریدش

گریان همه اهل خانه او                                          از گم شدن نشانه او

سرانجام رهگذری در خرابه ای بدو برخورد که می نالید و با اشعار سوزناک عاشقانه بر حال تباه خویش نوحه سرایی می کرد. خبر را به قبیله بنی عامر رساند و بار دیگر پدر بی نوا به سراغ پسر رفت و به نصیحت او پرداخت:

گفت: ای ورق شکنجه دیده                                 چون دفتر گل ورق دریده

ای شیفته چند بی قراری؟                             وین سوخته چند خامکاری؟

چشم که رسید در جمالت؟                                 نفرین که داد گوشمالت؟

خون که گرفت گردنت را؟                                      خار که رسید دامنت را؟

از کار شدی، چه کارن افتاد؟                               در دیده کدام خارت افتاد؟

شوریده بود، نه چون تو بدبخت                 سختیش رسد، نه اینچنین سخت

مانده نشدی ز غم کشیدن؟                              وز طعنه دشمنان شنیدن

بس کن هوسی که پیش بردی                     کاب من و سنگ خویش بردی

بنشین و ز دل رها کن این درد                           آن به که نکوبی آهن سرد

پدر پسر را نصیحت می کند که از این عشق دست بردارد چرا که اگر همچنان ادامه دهد آبروی او و خودش را می برد. از او می خواهد که در این عشق صبر پیشه گیرد بلکه از این طریق بتواند به مراد دل دست یابد. از او می خواهد که در خانه بماند و کمتر آواره کوه و بیابان باشد، چرا که هر لحظه امکان مرگش هست. به او می گوید که شاه قبیله لیلی در کمین اوست و می خواهد که مراقب جانش باشد.

آسیه بیاتانی

بخش ادبیات تبیان


منابع:

لیلی و مجنون، نظامی گنجوی، تصحیح دستگردی

سیمای دو زن، سعیدی سیرجانی