وسواس، زندگی را فلج می‌کند
اختلال وسواس فکری یا عملی نوعی اختلال اضطرابی است که با اشتغال ذهنی مفرط درباره نظم و ترتیب و امور جزئی همراه است به شکلی که فرد، رفتارهای تکراری و وسواس‌گونه‌ای را که تا حدی نیز ارادی است، برای کاهش افکار وسواسی و اضطراب‌آور خود انجام می‌دهد.
ریشه این بیماری اضطراب است و چنانچه بیمار در انجام عمل وسواسی مقاومت کند، اضطرابش بیشتر می‌شود.
وسواس به صورت های مختلفی بروز می کند، از جمله اجتناب، ترس، شک و تردید، تکرار، نظم و دقت افراطی، لجاجت، اجبار و الزام یا احساس بن بست.
در برخی موارد نیز افکار وسواسی می تواند به بهانه گیری، بی اشتهایی، بی خوابی و بی قراری منجر شود.
انواع مختلف وسواس
1- آداب تمیز کردن و ترس از آلودگی
در برخی از بیماران، ترس از آلودگی ممکن است منجر به آداب شستشو شود که این آداب می تواند ده ها سال و بیش از دوازده ساعت در روز به طول بینجامد. این افراد اغلب برای پیشگیری از تماس با آلودگی، از تمامی قسمت های منزل و حتی محله اجتناب می کنند.
2- آداب وارسی کردن
اگر شما به آداب وارسی کردن دچار باشید، نمی توانید مطمئن شوید که مرتکب خطایی بزرگ نشده اید. بنابراین برای حصول اطمینان به وارسی کردن می پردازید. معمولا می ترسید که در اثر خطایی که از شما سرزده است، به خودتان و دیگران آسیبی برسانید.
3- آداب تکرار و اجبارهای شمارش
افراد مبتلا به این نوع وسواس احساس می کنند که باید حرکات ساده ای را چندین بار انجام دهند، مانند وارد شدن به اتاق و یا شستن بخشی از بدن خود و… . ممکن است تا زمانی که این حرکات را به همان تعداد انجام ندهد احساس راحتی نکند.
4- کندی اجبار گونه
شخص مبتلا به علائم اختلال وسواس ممکن است دچار کندی در کار باشد، زیرا زمان زیادی را انجام آداب خاص خود می کند.
5- وسواس اجبارهای خرافی
ممکن است خرافات بر زندگی همه مبتلایان به اختلال وسواس سایه بیندازد. به طور معمول وسواس های خرافی بر ترس از مرگ و نمادهای آن متمرکزند. اگر شما به این نوع وسواس مبتلا باشید، میان اشیاء ارتباط برقرار می کنید، یعنی چیزهایی را با بد شانسی مرتبط می دانید و سپس از فعالیت ها و مکان های خاصی که گمان می کنید موجب بدشانسی می شوند اجتناب می کنید.
6- آداب صرفه جویی و اندوختن
همه انسان ها اشیائی را که برایشان بار احساسی دارند یا ممکن است به آن نیاز پیدا کنند، نگه می دارند. اما افراد مبتلا به آداب اندوختن نمی توانند میان اشیاء محبوب و اشیاء مورد مصرف تمایزی قائل شوند. آنها نمی توانند مطمئن شوند که یک تکه کاغذ ممکن است ارزشی نداشته باشد، به همین دلیل برای حل این مسئله هر چیزی را نگه می دارند.
درمان وسواس
غیر از درمان های دارویی برای اختلالات وسواس فکری ـ عملی، روش های درمانی دیگری نیز وجود دارد.
روانکاوی و روان درمانی روش بسیار مفیدی است که با ریشه یابی این مشکل می تواند به حل این اختلال کمک کند.
از توصیه های واجب و بسیار مفید برای کمک به کاهش مشکلات وسواس می توان به این موارد اشاره کرد:
- ترغیب فرد برای شرکت در جلسات و محافل گروهی
- پرهیز از تنهایی و گوشه گیری
- ارتباط مناسب و دوستانه با اطرافیان
- شرکت در ورزش ها یا بازی های دسته جمعی
- اصلاح محیط زندگی
- ایجاد امنیت فکری و شغلی برای فرد
- ایجاد اشتغال
- سرگرمی و تنوع در زندگی روزمره
رفتار درمانی روش موثری برای کاهش این اختلال است. از جمله تکنیک های رفتار درمانی، تکنیک مواجه سازی است، مثلا به فرد بیمار بگوییم حوله ای که دیروز استفاده کرده بودی تمیز نبود، ولی دیدی که اتفاقی هم برای تو نیفتاد، با وجود آن که از آن استفاده کردی.
گاهی می شود به بیمار توصیه کرد افکار خود را بنویسد یا ضبط کند و بعد دوباره آن را بخواند یا بشنود، این کار بی معنی بودن بسیاری از افکار یا رفتارهای وسواسی را برای وی دوباره سازی می کند.
هرگاه از صمیم قلب اعتقاد داشته باشید که افکار وسواسی شما حقیقی هستند و یا آنکه اجبارهایتان در پیشگیری از یک پیشامد بد ضروری اند، ممکن است به رفتاردرمانی جواب ندهید. بنابراین مهم ترین اصل در درمان غیر دارویی وسواس، عدم اعتقاد به افکار وسواسی است.
تای چی و یوگا نیز روش های کارآمدی در تقویت ذهن و تمرکز و به دنبال آن کاهش اضطراب و افکار وسواسی است.
هیپنوتیزم درمانی نیز از روش های موثر در درمان اختلالات وسواسی است.
طب سوزنی، روشی موثر در کاهش یا درمان اختلالات وسواسی اجباری است. این روش ضمن کاهش اضطراب در فرد بیمار، مکانیزم های مختلف افکار یا اعمال وسواسی را نیز کاهش می دهد.
پرهیز از مواد غذایی محرک مانند فلفل یا سرخ کردنی ها، مصرف بیشتر مواد غذایی با طبیعت سرد مانند غذاهای دریایی یا میوه جات نیز از توصیه های غذایی مفید به این افراد است.
دم کرده مخلوطی از بنفشه، گل ختمی، گل گاو زبان و دارچین نیز مفید است.
امروزه از لحاظ پزشکی اثبات شده که ضعف جسمانی و کمبود ویتامین های مورد نیاز بدن نقش مهمی در ابتلا به وسواس ایفا می کند. بنابراین تقویت قوای جسمانی (زیر نظر پزشک) در این زمینه مفید خواهد بود.
فرآوری: نیره ولدخانی
بخش سلامت تبیان
منابع:
میگنا
جام جم - دکتر امیرهومن کاظمی ، متخصص طب سوزنی و گیاهان دارویی
مطالب مرتبط:
