نشانه فرد بخیل چیست؟

برخی آیات و روایات را بارها شنیده ایم اما به معنای آن توجهی نکرده ایم .

تا به حال به عبارتی که همیشه بعد از نمازها خوانده می شود،و پس از آن صلوات فرستاده می شود دقت کرده اید؟

این عبارت آیه 56 سوره احزاب است." إِنَّ اللَّهَ وَمَلَائِكَتَهُ یُصَلُّونَ عَلَى النَّبِیِّ یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا صَلُّوا عَلَیْهِ وَسَلِّمُوا تَسْلِیمًا "(خدا و فرشتگانش بر پیامبر درود مى‏فرستند. اى كسانى كه ایمان آورده‏اید، بر او درود فرستید و به فرمانش بخوبى گردن نهید.)

این آیه به مۆمنان دستور می دهد به پیامبر (صلى اللّه علیه و آله و سلّم) درود بفرستند.

مقام پیامبر (صلى اللّه علیه و آله و سلّم) آنقدر والا و بلند است که اول خود پروردگار عالم و خالق تمام موجودات و دوم ملائکه که مدبّران امور الهی هستند به او درود می فرستند و مۆمنان نیز به تبعیت از آنان به پیامبر (صلى اللّه علیه و آله و سلّم) درود می فرستند.

اما خود صلوات به چه معنایی است و صلوات خداوند بر رسولش چه معنایی دارد و چگونه است؟

درباره معنای " صلوه" گفته شده در اصل به معناى انعطاف بوده، و صلات خدا بر پیغمبر به معناى انعطاف خدا به وسیله رحمتش به وى است، و همچنین صلات ملائكه او انعطاف آنها به اینكه او را تزكیه نموده و برایش استغفار كنند می باشد.

صلات مۆمنین بر او انعطاف به وسیله درخواست رحمت براى ایشان است.

نکته مهم آیه این است که خداوند برای درود فرستادن خودش و ملائکه و مۆمنان بر پیامبر (صلى اللّه علیه و آله و سلّم) قیدی نیاورده، و به معنی مطلق بودن این صلات است.

همچنین "یصلون" فعل مضارع است، که به معنای مستمر بودن می باشد. یعنى پیوسته خداوند و فرشتگان رحمت و درود بر او مى فرستند.

در روایات زیادی نیز توصیه به صلوات فرستادن شده است.

از ابوطلحه نقل شده كه روزی به حضور پیامبر گرامی شرفیاب گردیدم و آن حضرت را در شادمانه ترین روزها و خوش ترین حالات و شرایط می‏نگرم؛ آیا این گونه است؟

فرمود: چرا چنین نباشد در حالی كه فرشته وحی هم اینك از نزد من رفت و او پیام آورده بود كه: پروردگارم می‏فرماید:

"من صل علیك صلاة صلّیت بها علیه عشر صلوات و محوت عشر سیئات و كتبت له عشر حسنات."

(هان ای بنده برگزیده ام! هركسی بر تو صلواتی بفرستد و درود خالصانه نثار كند، من در برابر آن درود، ده صلوات و درود بر او می‏فرستم، و ده گناه از گناهان او را از پرونده اش می‏زدایم و ده پاداش كار نیك برای او می‏نویسم.)

در كتاب خصال، از امیرالمۆمنین (علیه السلام) در ضمن حدیث معروف به اربع مائه (چهار صد) آمده كه فرمودند: "صلوات را بر محمد و آل او بفرستید كه خداى تعالى دعاى شما را هنگامى كه نام محمد را ببرید، و حق او را رعایت كنید، مستجاب مى كند، پس وقتى مى خوانید (إِنَّ اللَّهَ وَمَلَائِكَتَهُ یُصَلُّونَ عَلَى النَّبِیِّ ) چه در نماز آن را بخوانید، و چه در غیر نماز، صلوات را بفرستید.

همچنین مراجع معظم تقلید شیعه در توضیح المسائل خودشان حکم به استحباب صلوات در هنگام شنیدن نام مبارک پیامبر اکرم (صلى اللّه علیه و آله و سلّم) نموده اند و این حکم شامل در حال نماز هم می شود.

نکته دیگر آنکه در انتهای آیه دو فعل امری آمده است.

تفاوت "صلوا" و "سلموا" در این آیه با توجه با ریشه لغوى این دو كلمه، و ظاهر آیه این است که " صلوا " امر به طلب رحمت و درود فرستادن بر پیامبر است، اما "سلموا " به معنى تسلیم در برابر فرمان‌هاى پیامبر است.

ابو بصیر از امام صادق (علیه السلام) سۆال كرد منظور از «صلات» بر پیامبر (صلى اللّه علیه و آله و سلّم) را فهمیده ایم، اما معنى تسلیم بر او چیست؟

امام فرمودند:"هو التسلیم له فى الامور"(منظور تسلیم بودن در برابر او در هر كار است.)

کیفیت صلوات صحیح

در روایات متعددی بر کیفیت صحیح صلوات بر پیامبر (صلى اللّه علیه و آله و سلّم) تأکید شده است.

در روایتی «ابن حجر» در «صواعق» چنین نقل مى كند كه پیامبر (صلى اللّه علیه و آله و سلّم) فرمود:" لا تصلوا على الصلاة البتراء فقالوا و ما الصلاة البتراء؟ قال تقولون: اللهم صل على محمد، و تمسكون، بل قولوا اللهم صل على محمد و آل محمد"(هرگز بر من صلوات ناقص نفرستید! عرض كردند: صلوات ناقص چیست؟ فرمود: اینكه فقط بگوئید «اللهم صل على محمد» و ادامه ندهید، بلكه بگوئید: اللهم صل على محمد و آل محمد.)

و روایات زیادی از شیعه و سنی نقل شده که باید "وآل محمد " هم در ادامه صلوات بیاید، و نیز این نكته قابل توجه است كه در بعضى از روایات اهل سنت و بسیارى از روایات شیعه حتى كلمه «على» میان «محمد» و «آل محمد» جدایى نینداخته ، بلكه كیفیت صلوات به این صورت آمده است :" اللهم صل على محمد و آل محمد".

در انتها روایتی از امام حسین (علیه السلام) نقل می کنیم که فرمودند: "رسول خدا (صلى الله علیه و آله و سلم) فرمود: بخیل كسى است كه نام من نزد او برده شود، و صلوات نفرستد."

فاطمه خالکی  

بخش قرآن تبیان