تحول یک ماهه مجرمان در ماه رمضان!
از بچگی كه به قول مادربزرگم مثل گل پاك و معصوم بودم تا الان به قول رفیقام روی شیطان را سفید كردم و به من می گویند كامی خبیث یك چیزی را هیچ وقت فراموش نكردم آن هم ماه رمضان و حال و هوای خاص این ماه است . بچه كه بودم تا قبل از اینكه خبیث شوم، روزه هم می گرفتم اما كم كم وقتی دستم به گناه آلوده و روحم نابود شد فاتحه وجدان را خواندم و گذاشتم لب طاقچه خانه مادربزرگ اما به روح خودش قسم می خورم تو یك ماه رمضان دستم به گناه نمی رود نمی دانم این ماه چه حكمتی دارد.
به هر حال هر كسی یك اعتقاداتی دارد و به آن پایبند است . اینها حرف های یك زندانی است كه از پنج ماه پیش به اتهام سرقت مسلحانه از یك طلافروشی زندانی شده است و به گفته خودش اعتقادات دوران بچگی و بعضی موارد باعث شده كه در ماه رمضان مرتكب جرم نشود و به دوستان و همدستانش هم پیشنهاد می كند تا این یك ماه را مثل انسان سالم زندگی كنند.
برکات و آثار نیکوی این ماه، خواه در سطح فردی و خواه در سطح گروهی و اجتماعی، آنچنان پرشمارند که بر شمردن و فهرست نمودن آنها خود نیازمند یک «مثنوی» است و لاجرم در نوشتاری کوتاه و موجز چون این پرداختن به معدودی از آنها نیز میسور نمیشود.
به همین سبب، در این نوشتار تنها از یکی از آن آثار، یعنی کاهش نرخ وقوع کجروی و انحراف، سخن به میان میآید.
کاهش آمار جرایم در ماه رمضان
دکتر مجید ابهری رفتار شناس و استاد دانشگاه در این باره می گوید: با آغاز ماه مبارك رمضان 25 درصد از آسیبهای اجتماعی، تخلفات و جرایم در بین جوانان كاهش می یابد.
نیروهای انتظامی نیز برگفته های جامعه شناسان صحه می گذارند و می گویند میزان ارتكاب جرم در ماه مبارك رمضان به طرز چشمگیری كاهش می یابد .
در وقوع ناهنجاری های رفتاری عوامل متعددی نقش دارد، به عنوان مثال از نظر آسیب شناسی اجتماعی شرایط محیطی مثل سرما یا گرما یا شب و روز تاثیر قابل ملاحظه ای در وقوع جرم دارد. در تابستان و در هوای گرم بزهکاری هایی مانند نزاع و پرخاشگری افزایش می یابد در حالی که در فصل زمستان آمار سرقت بیشتر از فصل تابستان است. زیرا با بستن در و پنجره منازل و زودتر تاریک شدن هوا، مردم زودتر می خوابند. همچنین شرایط اقتصادی و فرهنگی جامعه در بروز بزهکاری و آسیبهای اجتماعی نقش دارد. بنابراین می توان گفت شرایط اقلیمی، اقتصادی و فرهنگی در وقوع آسیب های اجتماعی تاثیرگذار است.
آمار جرم و جنایت ، قتل ، دزدی ، خودكشی و كارهای خلاف در این ماه بشدت كاهش می یابد و بزهكاران در این ماه خدایی از ارتكاب كارهای خلاف خجالت زده و شرمنده می شوند.هرچند كه وجود اعتقادات دینی و مذهبی مردم بخصوص در كشوری مثل ایران یكی از موانع ارتكاب جرایم و اعمال خلاف شرع است
در این ماه جرایم به خصوص جرایم خشن کاهش می یابد و مجرمان کمتر مرتکب جرم می شوند. سردار احمدی مقدم در صحبت های خود در مورد ماه مبارك رمضان می گوید: همیشه حرمت ماه رمضان از سوی مردم نگه داشته شده حتی كسانی كه بخاطر بیماری ، مسافرت و غیره قادر به روزه داری نیستند در اماكن عمومی روزه خواری نمی كنند.
نوع جرایم | میزان کاهش |
سرقت منزل | 25 درصد |
سرقت لوازم داخل خودرو | 6 درصد |
کیف قاپی | 19 درصد |
سرقت موتورسیکلت | 5 درصد |
جیب بری | 23 درصد |
سرقت خودرو | 6 درصد |
سرقت مغازه | 7 درصد |
قتل | 9 درصد |
آدم ربایی | 33 درصد |
آمار جرم و جنایت ، قتل ، دزدی ، خودكشی و كارهای خلاف در این ماه بشدت كاهش می یابد و بزهكاران در این ماه خدایی از ارتكاب كارهای خلاف خجالت زده و شرمنده می شوند.هرچند كه وجود اعتقادات دینی و مذهبی مردم بخصوص در كشوری مثل ایران یكی از موانع ارتكاب جرایم و اعمال خلاف شرع است اما باید به این نكته هم اشاره داشته باشیم كه عامل بسیار مهمی مثل فقر اقتصادی و نیاز مالی نیز محرك قوی و بنیان شكنی است و گاه باعث می شود افرادی كه اعتقادات مذهبی چندان محكمی ندارند با لغزش هایی از این دست به گناه آلوده شوند.
علل کاهش جرم و کجروی در ماه رمضان
چه عواملی موجب کاهش قابل توجه کجروی و انحراف در ماه رمضان میشوند؟
1. ماه رمضان همچون محرکی میماند که سوپر ایگو (وجدان اخلاقی) افراد مستعد کجروی را «تحریک» می کند و مانع از دست یازیدن آنان به کنش های غیر اخلاقی و انحرافی میشود. این ادعا برگرفته از این واقعیت است که اغلب افرادی که در جرگه افراد کجرو قرار میگیرند، همانند مردم عادی، دارای «وجدان اخلاقی» هستند و در صورت فراهم شدن شرایط، غبار نشسته بر آن زدوده میشود و اصل آن نمایان می شود.
ماه مبارک رمضان این غبار را، حداقل در برخی افراد کجرو، می زداید و آنان را به جرگه افراد نرمال (عادی) بر میگرداند. یادآور میشود که فقط حدود 10 درصد از افراد کجرو و مجرم در زمره افراد فاقد وجدان اخلاقی (پسیکوپات) قرار میگیرند. در بقیه آنان وجدان اخلاقی، هر چند ناقص، شکل گرفته است و در صورت مداخلات درمانگرانه و تربیتی و مذهبی، میتوان به تقویت آن پرداخت.
2. کجروی و انحراف (حداقل برخی از مصادیق آن) نوعی بیماری است که با معنویت میتوان شدت آن را تقلیل داد و از بروز و ظهور آن جلوگیری کرد.
در ماه مبارک این فرصت برای گروهی از کجروان فراهم میشود تا حداقل وجوهی از درد بیماری خود را تقلیل دهند و لااقل برای چند صباحی از تب حاصل از بیماری کجروی خود ( یعنی رفتارهای انحرافی) بپرهیزند.
در واقع معنویت، پلیس درونی را بیدار میکند و با ایجاد و تشدید «احساس گناه» و «شرمساری» تمایل و انگیزش برای خطا و آسیب را کاهش میدهد (شاید به همین سبب است که بعضی کجروان و مجرمان با دست کشیدن از کجروی در ماه رمضان به خود می گویند «نمیخواهیم بیش از این در پیشگاه خداوند شرمسار باشیم»).
3. به زعم حامیان «نظریه یادگیری اجتماعی» به ویژه ساترلند، رفتارهای انحرافی از طریق ایجاد پیوند و ارتباط با افراد منحرف و کجرو فرا گرفته میشوند. وقتی امکان چنین ارتباطی کاهش یابد، احتمال کجروی نیز تقلیل مییابد.
به نظر میرسد ماه رمضان فرصتی برای بعضی کجروان فراهم میشود تا نه تنها با سایر افراد کجرو پیوند نیابند، بلکه به جمع و خیل گسترده مومنان بپیوندند و مبادرت به «همانندسازی» با آنان بنمایند. علاوه بر آن، نصایح و رهنمودهای خطبای مذهبی در محافل و مجالس ویژه ماه رمضان، ممکن است تلنگری بر ذهن برخی افراد مستعد انحراف بزند و آنان را، حداقل تا مدتی، از کجروی باز دارد.
به زعم حامیان «نظریه یادگیری اجتماعی» به ویژه ساترلند، رفتارهای انحرافی از طریق ایجاد پیوند و ارتباط با افراد منحرف و کجرو فرا گرفته میشوند. وقتی امکان چنین ارتباطی کاهش یابد، احتمال کجروی نیز تقلیل مییابد.
به نظر میرسد ماه رمضان فرصتی برای بعضی کجروان فراهم میشود تا نه تنها با سایر افراد کجرو پیوند نیابند، بلکه به جمع و خیل گسترده مومنان بپیوندند و مبادرت به «همانندسازی» با آنان بنمایند
4. یکی دیگر از عوامل تبیین کننده کجروی و انحراف «تضعیف پیوندهای عاطفی و اجتماعی» است. ماه مبارک رمضان، و نیز ایامی همچون جشن ها و شادی ها، این فرصت را فراهم میسازند تا بار دیگر افراد کنار همدیگر قرار گیرند و «عاطفه مثبت» را معطوف یکدیگر سازند.
این پیوند و دلبستگی و عاطفه مثبت، «کینه» و «خصومت» و «نفرت» را از دل عده ای از کجروان میزداید و آنان را از گرایش به کنش های غیر اجتماعی و ناهنجار باز می دارد.
شاید به همین سبب است که در ماه مبارک رمضان، وقوع جرائم خشن و خشونتهای جمعی و خانوادگی تقلیل یابد.
مطمئناً عوامل دیگری نظیر «افزایش کنترل اجتماعی»، «افزایش ترس از قانون»، «کاهش حضور مردم در بیرون از منزل» و «افزایش همکاری مردم با پلیس» نیز سهمی از کاهش گرایش به کجروی را بر عهده دارند.
و سرانجام به عنوان کلام آخر امیدواریم در ماه مبارک امسال نیز، نه تنها از میزان وقوع بزه و کجروی کاسته شود، بلکه اخلاق و معنویت و عفاف و پاکدامنی و نشاط و انسجام ملی و مذهبی نیز بیش از پیش تقویت شود و تعالی یابد.
همچنین، امیدواریم امسال نیز همچون گذشته حرمت این ماه مبارک را حفظ کنیم و از ارتکاب هر نوع رفتار و عملی که مغایر شأن این ماه مبارک است و موجب ایجاد خدشه در اخلاق عمومی و آداب اجتماعی میشود، امتناع ورزیم.
فرآوری:طاهره رشیدی
بخش اجتماعی تبیان
منابع : 1- روزنامه اعتماد / 2- خبرگزاری ابنا / 3- خبرگزاری مهر