نتیجه داشتن حُسن ظن!
امام علی (علیه السلام) مکررا وجود حسن ظن در زندگی را عاملی در کاهش اندوه و ناراحتی انسانها برمیشمارند.
از توانمندیهای بسیار عظیم انسان که:
دربردارنده موفقیت
بِحُسْنِ النِّیاتِ تُنْجَحُ الْمَطَالِبُ.( غررالحکم و دررالکلم، ص 253)
مایه آرامش قلب و روان
حُسْنُ الظَّنِّ رَاحَةُ الْقَلْبِ وَ سَلَامَةُ الْبَدَنِ.، ( غرر الحكم و درر الكلم، پیشین، 344)
عامل جلب محبت دیگران
مَنْ حَسُنَ ظَنُّهُ بِالنَّاسِ حَازَ مِنْهُمُ الْمَحَبَّةَ(غررالحکم و دررالکلم، ص 641 ).
میباشد؛ حُسن ظن (خوشبینی) است.
این فضیلت ملکهای است که از سلامت روان ناشی میشود و هرکه دارای این ملکه باشد جز خیر چیزی نمیبیند و بر این باور است که جز خیر و نیکی وجود ندارد مگر اینکه خلاف آن برایش ثابت گردد. افراد خوشبین، کمتر به بیماریهای روانی مانند افسردگی و اضطراب مبتلا میشوند و در واقع، مهمترین عارضه بدبینی افسردگی است. بنابراین میتوان با استفاده از این توانمندی در افراد بزرگسال، افسردگی در آنان را کاهش داد و با رشد آن در کودکان، آنان را در برابر افسردگی ایمنسازی کرد.
امام علی (علیه السلام) مکررا وجود حسن ظن در زندگی را عاملی در کاهش اندوه و ناراحتی انسانها برمیشمارند.
ایشان می فرمایند: حُسْنُ الظَّنِ یخَفِّفُ الْهَم.(غررالحکم و دررالکلم،تمیمى آمدى، عبدالواحد بن محمد، ص 344)
افراد خوشبین سلامت جسمانی بیشتری نسبت به افراد بدبین دارند. دانشمندان تأثیر خوشبینی، بدبینی و اضطراب صفتی را بر سطوح فشار خون و سطح خلق مورد پژوهش قرار دادند.پیامدهای بسیار ارزشمندی برای افراد ی که روان خود را مزین به این قابلیت کرده اند ذکر شده است، که از ذکر همه آنها در این مجال قاصریم اما به اختصار چند پیامد مهم این فضیلت ارزشمن را بیان می کنیم، باشد که همگان خود را ملزوم به اجرای آن در زندگی شویم.
اگر انسان حسن ظن داشته باشد و معتقد باشد آنچه که خدا برایش پیش آورده و آنچه به تأخیر انداخته، برای او بهتر است، گرچه دلخواه وی نباشد، مثبت فکر میکند؛ اگرچه به دلیل جهلش نتواند کارهایی را که بر خلاف میلش روی داده است را توجیه کند
آسایش خاطر و تخفیف آلام
فردی که به دیگران و پیرامون خود حسن ظن دارد؛ رفتارهای پرسش برانگیز آنان را توجیه و بر درستی حمل میکند، و از این اندیشه مهمترین پیامدی که برای خود کسب میکند، خاطری آسوده و به دور از افکار منفیای است که آسایش او را مختل میکند. در مقابل، فرد بدگمان چون همواره منفی نگر است و جنبه نامطلوب رفتار دیگران را میپذیرد آرامش و آسایش خود را از دست میدهد و همیشه پریشان خاطر و نگران خواهد بود.
امام علی (علیه السلام) میفرماید:
«مَنْ لَمْ یُحسِنْ ظَنَّهُ اِسْتَوْحِشَ مِنْ کُلِّ احد».(تمیمی آمدی, عبدالواحد, غررالحکم و دررالکلم،ص 264 )
کسی که گمانش نیکو نباشد و به دیگران بدگمان باشد، از هر کسی وحشت میکند.
افزایش محبت در خانواده
خانوادهای که بدگمانی میان اعضای آن رواج دارد، دلهای ایشان پریشان و خالی از مهر و محبت است. چنین افرادی امنیت و عاطفه را خارج از محیط خانواده جست و جو میکنند؛ چه بسیار زنان و مردانی که در پی یافتن محبت به کارهایی تن دادهاند که جز گسست و فروپاشی ارکان خانواده، نتیجهای در پی نداشته است. زمانی که پیامبر اکرم به امر خداوند مأمور شد 40 روز از حضرت خدیجه فاصله بگیرد، برای اینکه همسرش بدگمان نشود و آرامش خانواده حفظ شود، عمار یاسر را به سوی خدیجه فرستاد و فرمود: «به خدیجه بگو که گمان نکنی من از تو بریدهام، نیامدن من به سوی تو از روی کراهت و عداوت نیست، امر پروردگار است. پس ای خدیجه! جز خیر گمان مبر». وجود حسن ظن در خانواده به خصوص بین همسران عامل جلب و افزایش محبت بین آنها است. (مهارت های سازگاری، ص 64)
این فضیلت ملکهای است که از سلامت روان ناشی میشود و هرکه دارای این ملکه باشد جز خیر چیزی نمیبیند و بر این باور است که جز خیر و نیکی وجود ندارد مگر اینکه خلاف آن برایش ثابت گردد. افراد خوشبین، کمتر به بیماریهای روانی مانند افسردگی و اضطراب مبتلا میشوند و در واقع، مهمترین عارضه بدبینی افسردگی است
هنگامی که حسن ظن در خانواده حاکم شود، طبیعی است که آثار مثبتی در زندگی پدید میآید و آرامش، سراسر زندگی را فرا میگیرد. اصولاً خوشبین بودن به دیگران، کارهای ناخوشایند آنان را برایمان تحمل پذیر میکند. همسرانی که به اعمال مثبت شریک زندگی توجه میکنند و آنها را ارج مینهند به راحتی میتوانند رفتارهای منفی او را نیز تحمل کنند و در نتیجه چنین تفکری محبت در خانواده افزایش پیدا میکند.( پیشین, ص 30)
فراگیر شدن امید در زندگی
اگر انسان حسن ظن داشته باشد و معتقد باشد آنچه که خدا برایش پیش آورده و آنچه به تأخیر انداخته، برای او بهتر است، گرچه دلخواه وی نباشد، مثبت فکر میکند؛ اگرچه به دلیل جهلش نتواند کارهایی را که بر خلاف میلش روی داده است را توجیه کند.
حسن ظن به رحمت الهی فکر مثبتی است که انسان را بهتر از هر عاملی به موفقیت و منتهای آرزویش میرساند.
«اَلْرَجاء لِرَحمَهِ الله اَنْجَح، مِنْ یَکُنْ الله اَمَلَهُ یُدرکُ غایه الأملِ والرجاء». (غررالحکم و دررالکلم،تمیمی آمدی، عبدالواحد بن محمد, ص 83)
با این نوع تفکر، سراسر زندگی انسان را خوش بینی و امید فرا میگیرد.
فرآوری: فاطمه زین الدینی
بخش نهج البلاغه تبیان