آنزیم‌های کبدی در آزمایش خون
کی باید آزمایش کبد را انجام داد؟
- اگر دارویی مصرف می‌کنید که می‌تواند به کبد آسیب برساند.
- اگر دچار بیماری کبد هستید.
- اگر دارای علائم بیماری کبد و یا کیسه صفرا هستید. این علائم عبارتند از: درد شکم، تهوع و استفراغ و زرد شدن پوست.
- اگر الکل مصرف می‌کنید.
آزمایش آنزیم کبدی
1- ALT و AST
کبد، خون را تصفیه می‌کند و فرایندهای خونی را انجام می‌دهد. کبد مسئول سوخت‌وساز مواد غذایی، سم‌زدایی، سازنده فاکتورهای انعقاد خون و بسیاری از عملکردهای حیاتی می‌باشد.
سلول‌های کبد حاوی پروتئین هایی به نام آنزیم می‌باشند که واکنش‌های شیمیایی را انجام می‌دهند.
هنگامی که سلول‌های کبد آسیب می‌بینند، آنزیم‌های درون سلولی به خون می‌ریزند که می‌توان با آزمایش خون، میزان این آنزیم‌ها را اندازه گیری کرد.
دو آنزیم اصلی کبد عبارتند از: آنزیم ALT که فقط در کبد است و آنزیم AST که در عضلات و دیگر بافت‌های نزدیک کبد نیز یافت می‌شود.
اگر این دو آنزیم با هم در خون وجود داشته باشند، می‌توان دریافت که کبد دچار آسیب شده است.
2- آلکالین فسفاتاز، 5 نوکلئوتیاداز و گاما گلوتامیل ترانس پتیتاز ( GGT)
یکی دیگر از وظایف کبد، تولید صفرا می‌باشد که به هضم چربی‌ها کمک می‌کند.
صفرای ساخته شده در کبد، در کیسه صفرا ذخیره می‌شود. کیسه صفرا در زیر کبد قرار دارد.
هنگامی که جریان صفرا کم شود و یا مجرای صفرا بسته شود، آنزیم‌های خاصی در کبد زیاد می‌شوند. این آنزیم‌ها عبارتند از: آلکالین فسفاتاز، 5 نوکلئوتیاداز و گاما گلوتامیل ترانس پتیتاز ( GGT).
اگر مقدار این آنزیم‌ها در خون بالا باشد، مشکل در جریان صفراوی می‌باشد.
مشکل جریان صفراوی می‌تواند به علت مشکل کبدی، مشکل کیسه صفرا و یا مجاری کبد و کیسه صفراوی باشد.
در افرادی که دارای اختلال در جریان صفراوی، بیماری شدید کبدی و بیماری کیسه صفرا هستند، مقدار بیلی روبین زیاد می‌شود. مقدار زیاد بیلی روبین باعث زردی پوست و سفیدی چشم می‌شود
آزمایش عملکرد کبد
1- PT و NIR
کبد پروتئین‌های ضروری برای لخته شدن خون (فاکتورهای انعقاد خون) را می سازد. این پروتئین‌ها عبارتند از:
زمان پروترومبین (PT): زمانی که برای ایجاد لخته شدن خون لازم است. اگر مقدار فاکتورهای انعقاد خون کم باشد، زمان پروترومبین طولانی می‌شود.
سنجش طبیعی بین‌المللی (INR) : یک آزمایش نیست، اما روش استانداردی است برای همه آزمایشات. در افراد مبتلا به بیماری کبدی شدید از آنجا که کبد نمی‌تواند به مقدار کافی فاکتورهای انعقادی را بسازد، PT و INR زیاد می‌شود.
PT گاهی با PTT (زمان ترومبوپلاستین جزئی) اندازه گیری می‌شود و نشاندهنده عملکرد کبد نیست.
اگر PT و یا PTT بالا باشد، مشکلات خونریزی و یا لخته شدن خون ممکن است وجود داشته باشد.
2- آلبومین
آلبومین یکی از پروتئین‌های اصلی خون است. کبد آلبومین را می‌سازد و افراد دارای بیماری مزمن و شدید کبدی، مقدار آلبومین کمی دارند.
مقدار آلبومین در بیماری‌های مختلف ممکن است افت کند، بنابراین نمی‌توان کمبود این پروتئین را فقط در اثر بیماری کبد دانست.
3- بیلی روبین
هنگامی که گلبول‌های قرمز خون تجزیه می‌شوند، بیلی روبین بوجود می‌آید. کبد بیلی روبین را از طریق مدفوع دفع می‌کند. بیلی روبین در صفرا حل می‌شود.
در افرادی که دارای اختلال در جریان صفراوی، بیماری شدید کبدی و بیماری کیسه صفرا هستند، مقدار بیلی روبین زیاد می‌شود.
مقدار زیاد بیلی روبین باعث زردی پوست و سفیدی چشم می‌شود.
اگر مقدار بیلی روبین زیاد شود، می‌تواند نشاندهنده نوعی کم خونی (آنمی همولیتیک) نیز باشد.
علائم بیماری کبد
- زردی پوست و سفیدی چشم
- حساسیت و تورم در ربع فوقانی و راست شکم
- تب
- مدفوع خونی و یا سیاه
- استفراغ
- اسهال
- کاهش اشتها
- کاهش وزن بدون دلیل
- خستگی
- ضعف
آزمایش عملکرد کبد باید هر شش ماه یک بار تکرار شود تا آنزیم‌های کبدی به مقدار طبیعی برسند
علائم نارسایی حاد کبد
- گیجی
- فراموشی
- هذیان
- خواب آلودگی
- کاهش واکنش‌ها بدن
- لرزش و سفتی عضلات
- حرکات غیرقابل کنترل
- نوسانات خلقی
- تحریک
- خونریزی شدید
چگونه می‌توان آنزیم‌های کبدی را کم کرد؟
- عدم نوشیدن الکل
- عدم استفاده خودسرانه از داروها : داروهای بدون نسخه مثل استامینوفن و یا داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی بر کبد اثر دارند.
- مصرف غذاهای طبیعی
- حذف مواد خوراکی شیرین و غذاهای فرآوری شده
- کاهش پروتئین دریافتی
- دوری از سموم محیط از قبیل: بوی رنگ و دود سیگار
- افزودن درمان‌های گیاهی به رژیم غذایی: قبل از استفاده از درمان‌های گیاهی با پزشک و یا متخصص تغذیه مشورت کنید.
- کپسول روغن ماهی و یا روغن تخم کتان که منبع غنی اسید چرب امگا 3 می‌باشد را مصرف کنید، زیرا باعث می‌شود میزان تری‌گلیسیرید خون کم شود و عملکرد کبد را بهبود می‌دهد.
برخی داروها که موجب غیرطبیعی شدن آنزیم‌های کبدی می‌شوند
- مسکن‌ها از قیبل: آسپیرین، استامینوفن، ایبوپروفن، ناپروکسن، دیکلوفناک و فنیل بوتازون
- ضد تشنج‌ها مثل فنی توئین، اسید والپوریک (دپاکوت)، کاربامازپین و فنوباربیتال
- آنتی بیوتیک ها مثل تتراسایکلین، سولونامید، ایزونیازید، سولفامتوکسازول، تریمتوپریم، نیتروفروناشن و فروکنازوا و دیگر داروهای ضدقارچ
- کاهش دهنده کلسترول : لوواستاتین، پراواستاتین،آتروواستاتین، روزاواستاتین، سیمواستاتین و دیگر استاتین‌ها
- نیاسین (ویتامین B3)
- داروهای قلب و عروق مثل آمیودارون، هیدرالازین و کویینیدین
- داروهای ضدافسردگی شامل: سه حلقه‌ای‌ها
معمولا آنزیم‌های کبدی بعد از چند هفته و یا چند ماه قطع دارو، به میزان طبیعی خود برمی‌گردند.
آزمایش عملکرد کبد باید هر شش ماه یک بار تکرار شود تا آنزیم‌های کبدی به مقدار طبیعی برسند.
مطالب مرتبط:
