اعلام اسامی پذیرفته شدگان ماه رمضان

شرح دعای روز بیست و ششم ماه مبارک رمضان

از آنجا كه این ادعیه از زبان معصومین علیهم السلام و همچنین با الهام از آیات الهی بیان شده است،با بررسی آنها از دیدگاه آیات الهی، نكته ها و مفاهیم خواندنی و كاربردی برای سبك زندگی ما را می توان دریافت كرد.

از جمله این ادعیه،دعای روز بیست و ششم ماه مبارک رمضان است كه ابن عباس از محضر رسول خدا صلی الله علیه و آله نقل می كند:

«بسم الله الرحمن الرحیم

اللهمّ اجْعَل سَعْیی فیهِ مَشْكوراً وذَنْبی فیهِ مَغْفوراً وعَملی فیهِ مَقْبولاً وعَیْبی فیهِ مَسْتوراً یا أسْمَعِ السّامعین:خدایا قرار بده كوشش مرا در این ماه قدردانـى شده و گناه مرا در این ماه آمرزیده و كردارم را در آن مورد قبول وعیب مرا در آن پوشیده اى شنواترین شنوایان»

در فراز اول این دعای شریف از خداوند متعال مسئلت می داریم،تا اعمال و عبادات ما را در این روز و ماه مبارک رمضان قدردانی شده قرار دهد،بدین معنا كه این اعمال را بپذیرد و  مورد قبول درگاهش قرار دهد.

اما سوال مهمی كه در این مسئله مطرح می شود،این است كه خداوند چه اعمالی را مورد قبول قرار می دهد و چه اعمالی را نمی پذیرد ؟

در آیات الهی و روایات اسلامی معیارهای متعددی برای قبولی اعمال بیان شده است كه برخی از آنها اشاره می كنیم:

1-نماز موجب قبولی اعمال

یكی از مهمترین معیارهایی كه برای قبولی اعمال در روایات اسلامی بیان شده است مساله نماز است ،عبادتی كه ستون دین است و قبولی تمامی اعمال بر آن متوقف شده است و اعمال و عبادات دو گروه مقبول درگاه حق تعالی قرار نخواهد گرفت:

1-افرادی كه  اهل نماز نیستند.

2-افرادی كه به هر جهت نماز آنها مقبول واقع نمی گردد.

در حقیقت نماز معیار مهمی برای محاسبه و بررسی تمام اعمال و عبادات یك فرد است، چنانچه به این موضوع در روایات متعددی اشاره شده است:

« اِنّ اوّلَ ما یُحاسب بِهِ العبدَ الصلاةَ ، فاِن قُبلت قُبِل ماسِواها واِن رُدَّت رُدَّ ما سواها: نخستین عملی كه از بنده مورد محاسبه قرار می گیرد نماز است پس اگر نماز قبول شد بقیه اعمال پذیرفته می شود و اگر رد شد بقیه اعمال نیز پذیرفته نیست»[بحار الانوار، ج 83 ،ص 25]

همچنین در حدیث دیگری كه از پیامبراكرم – صلی الله علیه و آله –  نقل شده است،حضرت اولین عملی كه در قیامت مورد محاسبه قرار می گیرد را نماز معرفی كرده و قبولی و رد آن را معیار مهمی برای قبولی سائر اعمال بیان می كنند:

« أول ما یُنْظَرُ فی عَمَلِ العَبدِ فی یومِ القیامةِ فی صلاتِهِ فاِن قُبِلَتْ نُظِرَ فی غَیْرها واِن لَمْ تقبل لم یُنْظَر فی عَمَلِهِ بِشَیءٍ: اولین عملی كه درروز قیامت در پرونده اعمال بندگان به آن توجه می شود نماز است ، پس اگر قبول شد به دیگر اعمال توجه می شود و الّا اصلاً نگاه به غیر آن نمی شود»[بحار الانوار،ج 82 ، ص 227 ]

2-اخلاص معیاری برای قبولی اعمال

خداوند متعال در آیات الهی معیارهای متعددی برای قبولی اعمال و بهره مندی از پاداش الهی بیان می فرماید كه از جمله آنها ،معیارهایی است كه در سوره نساء معرفی می كند:

«إِلاَّ الَّذینَ تابُوا وَ أَصْلَحُوا وَ اعْتَصَمُوا بِاللَّهِ وَ أَخْلَصُوا دینَهُمْ لِلَّهِ فَأُولئِكَ مَعَ الْمُۆْمِنینَ وَ سَوْفَ یُۆْتِ اللَّهُ الْمُۆْمِنینَ أَجْراً عَظیما: مگر كسانى كه توبه كردند و [عمل خود را] اصلاح نمودند و به خدا تمسّک جستند و دین خود را براى خدا خالص گردانیدند كه [در نتیجه‏] آنان با مۆمنان خواهند بود، و به زودى خدا مۆمنان را پاداشى بزرگ خواهد بخشید.»[النساء :  146]

در این آیه شریفه خداوند متعال چهار معیار مهم برای قبولی و بهره مندی از پاداش های الهی بیان می كند :

1-توبه كه راه آن برای همه انسان ها جتی منافقین نیز باز است .

2-جبران و اصلاح اشتباهات

3-پناه بردن به دامن لطف الهی

4-اخلاص در اعمال و رفتار

خداوند متعال بعد از بیان این معیارها در نهایت می فرماید كه افرادی كه خود را واجد این معیارها قرار دهند، در زمره مؤمنین قرار خواهند گرفت و در نتیجه در سرای قیامت اعمال و عبادات آنها مقبول و از پاداش و نعمت های الهی نیز بهره مند خواهند گردید.

3-احترام و نیكی به پدر و مادر

در سوره احقاف دو داستان عبرت انگیز برای جویندگان راه سعادت و خوشبختی بیان شده است،داستان اول در ارتباط با فردی است كه در پیشگاه الهی دعا می كند تا توفیق جبران زحمات پدر و مادر را به او عنایت كند ،پدر و مادری كه یک عمر برای او زحمت كشیدند و او را با مشقت و سختی بزرگ كردند:

«وَ وَصَّیْنَا الْإِنْسانَ بِوالِدَیْهِ إِحْساناً حَمَلَتْهُ أُمُّهُ كُرْهاً وَ وَضَعَتْهُ كُرْهاً وَ حَمْلُهُ وَ فِصالُهُ ثَلاثُونَ شَهْراً حَتَّى إِذا بَلَغَ أَشُدَّهُ وَ بَلَغَ أَرْبَعینَ سَنَةً قالَ رَبِّ أَوْزِعْنی‏ أَنْ أَشْكُرَ نِعْمَتَكَ الَّتی‏ أَنْعَمْتَ عَلَیَّ وَ عَلى‏ والِدَیَّ وَ أَنْ أَعْمَلَ صالِحاً تَرْضاهُ وَ أَصْلِحْ لی‏ فی‏ ذُرِّیَّتی‏ إِنِّی تُبْتُ إِلَیْكَ وَ إِنِّی مِنَ الْمُسْلِمینَ: و انسان را [نسبت‏] به پدر و مادرش به احسان سفارش كردیم. مادرش با تحمّل رنج به او باردار شد و با تحمّل رنج او را به دنیا آورد. و بار برداشتن و از شیر گرفتنِ او سى ماه است، تا آنگاه كه به رشد كامل خود برسد و به چهل سال برسد، مى‏گوید: «پروردگارا، بر دلم بیفكن تا نعمتى را كه به من و به پدر و مادرم ارزانى داشته‏اى سپاس گویم و كار شایسته‏اى انجام دهم كه آن را خوش دارى، و فرزندانم را برایم شایسته گردان؛ در حقیقت، من به درگاه تو توبه آوردم و من از فرمان‏پذیرانم.» [الأحقاف :  15]

خداوند متعال بعد از معرفی این فرد كه هم در صدد جبران زحمات والدین خود و هم مشتاق انجام اعمال صالح و تربیت فرزندان خود می باشد این چنین می فرماید:

«أُولئِكَ الَّذینَ نَتَقَبَّلُ عَنْهُمْ أَحْسَنَ ما عَمِلُوا وَ نَتَجاوَزُ عَنْ سَیِّئاتِهِمْ فی‏ أَصْحابِ الْجَنَّةِ وَعْدَ الصِّدْقِ الَّذی كانُوا یُوعَدُون: اینانند كسانى كه بهترینِ آنچه را انجام داده‏اند از ایشان خواهیم پذیرفت و از بدیهایشان درخواهیم گذشت؛ در [زمره‏] بهشتیانند؛ [همان‏] وعده راستى كه بدانان وعده داده مى‏شده است.»[احقاف:16]

خلاصه كلام آنكه اگر می خواهیم كه در دنیا و مخصوصا ماه مبارک رمضان اعمال و عبادت و روزه های طولانی ما مورد قبول درگاه حق تعالی قرار بگیرد،لازم است به معیارهایی كه در آیات و روایات بیان شده است،جامه عمل بپوشانیم تا هم در این دنیا و هم در سرای اخرت از نعمت های ویژه خداوند بهره مند شویم و نام ما در زمره پذیرفته شدگان این مهمانی آسمانی درج شود.

امین ادریسی                

بخش اخلاق و عرفان اسلامی تبیان