سفالگری صفوی تا عصر حاضر
محققان دوران صفویه را به سه دوره ، آغاز صفویه ، دوره میانی ( دوره شاه عباس ) و بالاخره سالهای انقراض صفویان تقسیم نموده اند .
به طور کلی دوره صفوی در عنفوان هنر خصوصا هنر سفالگری و شكوفایی آن از اهمیت ویژه ای برخوردار است .
در دوره صفوی هنرهای گوناگون چون معماری ، نقاشی ، فلزكاری ، نساجی و قالی بافی و تزیینات معماری به حد اعلای ترقی رسید .
در هنر سفالگری نیز هنرمندان و سفالگران این دوران علاوه بر ادامه سنتها و شیوه سفالگری دوره میانی كه همزمان با حكومت شاه عباس اول صفوی است ، از نظر خلق آثار هنری گذشته تحول تازه ای با برخورداری از تاثیر سفال سازی چین ، عثمانی و اروپایی بوجود آوردند .
ظروف سفالین دوران صفوی را می توان به گروههای زیر تقسیم بندی نمود :
سلادون ، سفالینه یكرنگ كرمان ، سفالینه رنگارنگ مشهد .
گلهای تزیینی ، نقوش انسانی ، حیوانی ، گیاهی و پرندگان از جمله تزیینات متداولی است كه در آرایش ظروف سفالینی دوره صفویه چون كاسه ، بشقاب ، كوزه ، قدح ، پیاله ، كوزه ، قلیان و دیگر ظروف بكار برده شده است.
سـفالگری دوره زندیه تا عصر حاضر
بعد از انقراض حكومت صفویه هنر و تمدن اروپایی و دنیای غرب و شرق تغییرات بسیاری در شیوه هنری كشورهای كهن و شرقی از جمله ایران به وجود آمد و آفرینش هنرهای گوناگون به روش گذشته ادامه نیافت .
آگاهی ما از چگونگی دوره زندیه ، افشاریه و قاجاریه به آن حد نیست كه بتوان شیوه و سبكهای گوناگونی برای آن تعیین نمود . بعد از حمله افغانها و انقراض سلسله صفویه بیشتر كارگاههای سفالگری به فعالیت ادامه دادند .
از انواع ظروف سفالینی كه در این دوران ساخته می شده باید ظروف سفالین آبی و سفید و ظروف سفید رنگ را نام برد . با تغییر پایتخت از اصفهان به شیراز در دوره زندیه و سپس به مشهد در دوره افشاریه و بالاخره به تهران در عهد قاجاریه مراكز سفالگری مهم و فعال نیز به این شهرها منتقل گردیدند .
از جـــمله كارگاه های سفالگری باید كارگاه های شهر اصفهان را نام برد كه ساخت ظروف سفالین آبی و سفید ، نقاشی زیر لعاب و رنگارنگ در آن شهر معمول و متداول بود .
در این دوره ســاخت نوع جدیدی از ظروف سفالین با نقاشی و تــزیین آبی متمایل به سیاه و تزیین مشبك با لــعاب شفاف در شهرهای مـختلف از جمله نائین مرسوم گردید .
صنعت سفالگری ایران با شروع قرن حاضر به عــلت ازدیاد محصولات سفالین اروپا ، خاور دور و رواج آن در بازارهای جهانی به دست فراموشی سپرده شده است .
بهر حال ایران با سهم بسزایی كه در بنیان گذاری فرهنگ و تمدن جهانی داشته در طی قرون متمادی سنتهای هنری را ادامه داده و همواره در خلق آثار هنری از جمله سفالگری پیشگام بوده است .
در دوران معاصر هنر سفالگری در كرانه های خلیج فارس تا حاشیه دریای خزر با ویژگی های گوناگون ادامه دارد و به نظر میرسد در این راستا بیش از همه نقوش مختلف سفالینه هاست كه ریشه در هنرمندان سفالگر قرون گذشته دارد .
از جمله مراکز فعال و شناخته شده جهانی در حال حاضر ، منطقه لالجین همدان است که فعالیتی مستمر در تولید انواع ظروف سفالین را در کارنامه کاری خود ثبت کرده است و به عنوان یکی از جاذبه های گردشگری شهر همدان مطرح گردیده است.
منبع:
صنایع دستی ایران
