سفالگری از آغاز تا سلجوقی
در آغاز این دوره سفالگران ایران تا حدودی از شیوه سنتهای دوره قبل از اسلام پیروی می كردند ولی تدریجا عوامل متعددی باعث گردید كه هنرمندان سراسر ایران تحولات تازه ای از نظر لعاب ـ تزیین و شكل ظروف سفالین به وجود آوردند .
در این نوآوری بــاورهای مذهبی ، آشنایی سفالگران با سفالینه خاور دور به ویژه كشور چین و بالاخره پیروی از شیوه سنتی نقشی مهم داشت باعث گردید كه در كارگاه های سفالگری ایران ظروف سفالین زیبایی ساخته و پرداخته شود .
اوایل اسلام : كاوشها و بررسی های اخیر در كشورهای كه در پنجاه سال گذشته انجام گردید تا حدودی توسعه این هنر را در مراكز سفالگری اسلامی به ویژه ایران روشن نمود .
لازم است یادآوری شود كه در گذشته شناخت و مقایسه سفالینه اسلامی بر مبنای كاوشهایی قرار داشت كه در سامره پایتخت عباسیان توسط هیات باستان شناسی آلمانی صورت گرفته بود ولی كاوشهای اخیر در شهرهای باستانی و مراكز سیاسی و پایتختهای اوایل اسلام و كشف ظروف سفالین و كوره های متعدد سفالگری باعث گردید كه شناخت و ویژگی های سفالینه اسلامی بر مبنای اطلاعات جدید استوار گردد .
دوره های سامانی ، غزنوی ، آل بویه از بسیاری جهتها در توسعه و گسترش هنرهای گوناگون چون معماری ، فلز كاری ، نقاشی ، پارچه بافی ، و بالاخره هنر سفالگری اعتبار ویژه ای برخوردار است .
در این دوران بسیاری از هنرها با الهام از هنرهای عهد ساسانی شكل گرفت و با شیوه جدید به هنر دوستان عرضه گردید .
مقبره اسماعیل سامانی در بخارا ، مسجد دامغان و ظروف سفالین بسیار زیبایی كه در شهرهایی چون زنجان ، ساری ، سمرقند ، گرگان ، نیشابور و دیگر شهرها و مراكز اسلامی ساخته شده یادآور بهره گیری هنرمندان اسلامی از شكوفایی هنرهای گوناگون عهد ساسانی است .
سفالینه های معروف به سفال گبری یا شاملوه كه با شیوه نقش كنده ساخته شده یا ظروف فالین مسبك معروف به نوع ساری كه با لعاب رنگارنگ ساخته شده بدون شك از شیوه و سبك تزیین هنرهای قبل از اسلام پیروی شده است .
در دوره سامانی نیز شهرهای یاد شده به مراكز مهم هنری شرق جهان اسلام تبدیل شدند .
در این زمان هم هنر سفالگری از ویژگی های خاصی برخوردار گردید و سفالگران عهد سامانیان با سبك جدیدی ـ كه همان پوشش لعاب گلی روی ظروف سفالین باشد ـ آشنا شدند كه در زیبایی تزیینات چندین نوع ظروف سفالین تاثیر فراوانی داشته است .
ظروف سفالین این دوران متنوع وشامل سفالینه با تزیینات سیاه رنگ در زمینه سفید ، سفالینه با تزیینات رنگارنگ ، سفالینه با تزیینات زرین ،فام وسفالینه با تزیینات نقش كنده است .
در انواع یاد شده سفالگران در ارتباط با اقتصاد ، مذهب ، ادبیات ، اساتید و الهام از اشعار شعرا نقوش بسیار زیبایی بر روی ظروف سفالین بوجود آوردند .
نقوش شامل نقوش هندسی ، نوشته های كوفی ، نقوش پرندگان و حیوانات گوناگون بوده كه بر روی ظروف مختلف ، چون كاسه بشقاب ،پیاله ، خمره ، كوزه و دیگر ظروف سفالی آرایش گردیده است.
منبع: میهن بلاگ
