فلانی، واجب الغیبت است!

ماه رمضان، فرصتی برای ترک اعتیاد به غیبت

روزه‌داری که نتواند چشم و به ویژه زبان خود را کنترل کند، غیبت کند، تهمت بزند و با زبان خود، اسباب آزار و اذیت افراد بشود، تنها خود را به سختی انداخته است و روزه او، روح و معنویت ندارد و فرصتی را که باید صرف عبادت و خودسازی می‌شد، به راحتی از دست داده است.

سال‌هاست که همسایه‌های محل، طبق عادت دیرینه‌ای، شب‌های ماه رمضان بعد از افطار دور هم جمع می‌شوند تا هم صله رحم را به جا آورده باشند و هم از حال و احوال هم بی‌خبر نمانند.  امشب نیز همه جمع شده‌اند و از هر دری با یکدیگر سخن می‌گویند. از اوضاع و احوال به هم ریخته کار و کاسبی و از گرفتاری‌های روزمره تا این که همه متوجه غیبت یکی از همسایه‌ها می‌شوند.

یکی از همسایه‌ها می‌گوید: آقای ... تازگی‌ها کم‌پیدا شده است و توی جمع ما کمتر حاضر می‌شود؛ و همین جمله، بهانه‌ای می‌شود برای شروع صحبت در مورد او و خانواده‌اش و تغییر وضع زندگی‌اش و...

یکی از همسایه‌ها می‌گوید: از وقتی ماشینش را عوض کرده، خودش را می‌گیرد و یکی دیگر می‌گوید: معلوم است پول چنین ماشین گران قیمتی را از کجا آورده است؟ و دیگری می‌گوید: تا آن جا که می‌دانم، تا حالا هشتش گروی نهش بود. حالا چطور یک دفعه ماشین 40 میلیونی خریده، خدا می‌داند.

یکی از همسایه‌ها با خنده می‌گوید: حتماً در اداره‌شان کار کسی را راه انداخته و شیرینی کارش را گرفته! حرف‌ها همین طور بالا می‌گیرد و همه جور حدس و گمانی درباره او زده می‌شود. تا این که پاسی از شب می‌گذرد و همسایه‌ها می‌روند تا خود را برای سحر آماده کنند، اما...

غیبت یکی از گناهانی است که متأسفانه برای برخی از افراد، به عادت تبدیل شده است و برخی دیگر نیز با توجیه، برای خود مجوز غیبت کردن برادر و خواهر مسلمان خود را صادر می‌کنند. در حالی که غیبت، علاوه بر این که گناه کبیره است، آثار سوء فردی و اجتماعی بسیاری در پی دارد.

در مورد غیبت در قرآن به صراحت بیان شده است که کسی که غیبت می‌کند، گوشت برادر مرده خود را می‌خورد. علاوه بر این که، روایات بسیاری در مورد غیبت از سوی ائمه معصوم داریم که همگی در راستای مذمت غیبت و بدگویی است.

تبدیل غیبت به عادت در جامعه

با وجود تاکید بر پرهیز از غیبت، در حال حاضر برای بسیاری از افراد، تبدیل به عادت شده است و به هر جمع و اجتماعی که وارد می‌شوند، غیبت نقل آن مجلس می‌شود و آن‌ها بدون توجه به آثار سوء غیبت، به این گناه اقدام می‌کنند.

شجونی رئیس جامعه وعاظ تهران هم با اشاره به این که بسیاری از افراد با توجیه عمل زشت غیبت، نسبت به بدگویی از افراد اقدام می‌کنند، گفت: غیبت کردن هیچ توجیهی را بر نمی‌تابد، چرا که گناه است و برای گناه هم هیچ توجیه و بهانه‌ای وجود ندارد.

برخی از افراد، غیبت همسایه، خواهر، برادر و دوست خود را به این بهانه می‌کنند که «فلانی واجب الغیبت است» یا «وصف او را می‌گویم» این‌ها همه توجیهی برای غیبت کردن است و در اصل قضیه، تغییری ایجاد نمی‌کند. به گفته شجونی، اگر خصوصیاتی که در مورد فردی گفته می‌شود در او وجود داشته باشد، از آن فرد «غیبت» شده است و اگر در او وجود نداشته باشد، در حکم «تهمت» است.

آثار سوء فردی و اجتماعی غیبت

در وهله اول، غیبت به از هم پاشیدگی و اختلافات خانوادگی منجر می‌شود و بسیاری از کدورت‌ها و عداوت‌ها ریشه در غیبت دارد. غیبت در زندگی افراد، اختلال ایجاد می‌کند و نظم اجتماعی را از بین می‌برد. همچنین باعث رواج بی اعتمادی افراد نسبت به یکدیگر می‌شود.

امنیت روانی افراد از بین می‌رود و دشمنی و کینه‌جویی، جایگزین مهربانی و دوستی می‌شود. غیبت، زمینه‌ساز بسیاری از جرم و جنایت‌هاست. بررسی‌ها حاکی از آن است که بسیاری از قتل‌ها و همچنین ضرب و شتم‌ها، ریشه در غیبت و تهمت زدن به افراد دارد و به همین دلیل، اسلام آن را جزو گناهان نابخشودنی قرار داده است.

متأسفانه در حال حاضر، غیبت علاوه بر این که بین بسیاری از افراد و خانواده‌ها وجود دارد، در میان مسئولان و رجال سیاسی نیز منجر به بروز تنش‌ها و چالش‌های جدی در حوزه‌های مختلف شده است.

غیبت و سست شدن ارتباطات اجتماعی

شجونی رئیس جامعه وعاظ تهران نیز با اشاره به این که رواج غیبت در جامعه، منجر به سست شدن ارتباطات اجتماعی می‌شود، گفت: امام چهارم(ع) می‌فرمایند که انسان، پنج روزه باید بگیرد، روزه زبان، روزه چشم، روزه گوش، روزه شکم و روزه شهوت.

به این معنا که انسان باید چشمش را بر گناهان ببندد و به نامحرم نگاه نکند، باید زبانش را از غیبت و تهمت بر حذر دارد و باید گوشش را از شنیدن غیبت و حرف‌های ناپسند بر حذر دارد، علاوه بر این که در قرآن، غیبت به مثابه خوردن گوشت برادر مرده آورده شده است.

آثار سوء اجتماعی و فردی غیبت

مهم‌ترین اثر سوء غیبت، بردن عرض و آبروی افراد نزد دیگران است و ممکن است تصویر نادرستی از افراد غیبت شونده پیش روی افراد دیگر قرار دهد. یکی دیگر از آثار شوم غیبت، بی اعتمادی مردم به یکدیگر و بدبین شدن به یکدیگر در کسب و کار، تجارت و روابط اجتماعی است.

غیبت، کانون خانواده را تضعیف و زن را به شوهر و شوهر را به زن، بدبین می‌کند و در نهایت باعث بروز طلاق در خانواده و کشمکش و اختلاف بین اعضای خانواده می‌شود.

اعتیاد به غیبت

متأسفانه بسیاری از افراد به غیبت کردن و حرف این و آن را گفتن، اعتیاد دارند و به محض این که وارد جمعی می‌شوند، به جای این که از خود بگویند، حرف دیگران را به میان می‌آورند. به طوری که به تدریج، همه از آن فرد انتظاری جز شنیدن حرف دیگران و غیبت ندارند و حتی او را تشویق به این کار می‌کنند.

روزه، صرفاً لب بستن از خوردن و آشامیدن نیست؛ خویشتن‌داری از گناه و حفظ چشم، زبان و گوش از گناه، در کنار لب بستن از خوردن و آشامیدن را باید افراد روزه‌دار تمرین کنند.

ماه رمضان، تمرینی برای ترک غیبت

روزه داری که نتواند چشم و به ویژه زبان خود را کنترل کند، غیبت کند، تهمت بزند و با زبان خود اسباب آزار و اذیت افراد بشود، تنها خود را به سختی انداخته است و روزه او، روح و معنویت ندارد و فرصتی را که باید صرف عبادت و خودسازی می‌شد، به راحتی از دست داده است.

ماه رمضان که ماه بهره‌مندی از فیوضات معنوی و ماه عبادت است، فرصت مناسبی برای ترک گناهان، از جمله غیبت است. غیبت، سرچشمه و سرمنشأ بسیاری از گناهان دیگر است. اگر مۆمن روزه‌دار در ماه رمضان برای ترک این گناه تمرین کند و در ماه‌های بعد از رمضان نیز بر ترک این گناه استمرار داشته باشد، به تدریج غیبت نکردن و به غیبت گوش نکردن برای او ملکه خواهد شد.

یکی از موارد دیگری که به کاهش غیبت در جامعه منجر می‌شود، این است که افراد، یکدیگر را از غیبت کردن نهی کنند و از جمعی که غیبت در آن وجود دارد، خارج شوند. بنابراین، اگر افرادی که غیبت، نقل زبان آن‌هاست، مستمعان خود را از دست دهند و ببینند حرف‌هایشان که در مورد دیگران است خریدار ندارد و حتی از آن نهی می‌شوند، غیبت را کنار می‌گذارند.

غیبت یکی از عوامل ایجاد سوء تفاهم در خانواده، قطع صله رحم و کینه جویی است و حتی در بسیاری از موارد، زمینه بدگویی را فراهم می‌آورد؛ بنابراین در ماه رمضان باید برای ترک این گناه نابخشودنی اقدام کرد و دل‌ها را با نور خدا و قرآن، صاف و روشن کرد؛ در این صورت هیچ بدگمانی در دل راه نمی‌یابد و هیچ غیبتی بر زبان جاری نمی‌شود و هیچ بدگویی و تهمتی در گوش نمی‌نشیند.

خراسان

حجت الاسلام سیدمحمدی - کارشناس امور اجتماعی

شجونی - رئیس جامعه وعاظ تهران

باشگاه کاربران تبیان - ارسالی از: kkkkkkkl

برگرفته از انجمن: قرآن و عترت