لطفا من رو اد کن
نقش دوست در زندگی به قدری زیاد و برجسته است که حضرت علی علیه السلام می فرماید: از همنشین و رفیق بد دوری کنید؛ زیرا او رفیق خود را فاسد و هلاک میکند.» 1
در واقع سعادتمند کسی است که دوستان واقعی برای خود به دست آورد و در دوستی با آنان از هیچ فداکاری و از خودگذشتگی دریغ ننماید تا هم او از آنان فضائل اخلاقی کسب کند و هم آنان از وی بهره اخلاقی برگیرند.
نیک بختی شما بستگی به هیچ چیز ندارد مگر به مهارتی که در شیوه معاشرت با مردمان به کار می برم. براستی انسان در سایه دوستان وفادار و صمیمی است که می تواند پلکان ترقی و تعالی را یکی پس از دیگری طی نماید و این دوست است که گاه بشر را تا اوج افتخار و عظمت رهنمون می شود و منشأ خیرات وبرکات اجتماعی می گردد. همچنین در سایه همزیستی و همدلی است که استعدادها شکوفا شده و بشر می تواند اختراعات و اکتشافات وآثار ماندگار از خود بر جای بگذارد که جامعه از آنها سود ببرد.بطور کلی یکی از نیازهای روحی و عاطفی انسان، داشتن دوستان صمیمی است. دوستی رابطه ای است براساس محبت که دو انسان را به هم دیگر پیوند می دهد و نیاز عاطفی آن ها را برآورده می سازد. علاوه بر آن، دوستان صمیمی یار و یاور یک دیگر در حل مشکلات زندگی هستند. بدون داشتن دوستان واقعی، انسان هم تنها و بی یاور است و هم از نظر روحی و عاطفی با مشکلات جدی روبرو است.
یکی از مهم ترین مراحلی جذب و برقراری ارتباط بین دو دوست سنین نوجوانی است، از نظر روانشناسان و جامعه شناسان دوستی در دوران نوجوانی اهمیت خاصی دارد، زیرا در سنین بلوغ، عواطف انسانی بیدار شده و آماده ی شکل گیری و شکوفایی است و به همین علت، انگیزه ی عاطفی نیرومندی نوجوانان را به سوی دوستی با هم سالان سوق می دهد. این انگیزه که در سنین کودکی سطحی و زودگذر بود، اما در مراحل نوجوانی به صورت عمیقی در دورن نوجوان فعال می شود و لذا دوستی های نوجوانان به زودی به دست فراموشی سپرده نمی شود. برقراری پیوند دوستی در این دوران به شکوفایی و پرورش عواطف نوع دوستی و محبت انسانی کمک می کند و سبب می شود شخصیت اجتماعی نوجوانان شکل گیرد. وقتی علاقه ی قلبی بین دو دوست ایجاد می شود، آن دو از صفات و حالات یک دیگر تاثیر می پذیرند. این تاثیر، ناآگاهانه و تدریجی است و با گذشت زمان بر میزان آن افزوده می شود.
یکی از مهمترین مسایل نوجوانان و جوانان، دوست و دوستیابی می باشد که بخش مهمی از زندگی آنها را تشکیل می دهد. نوجوانان به دوستان خود کاملا اطمینان دارند و آنها را محرم رازهای خویش می پندارند. آنها مسایل و مشکلاتی که به دلایلی همچون: ایجاد فاصله سنی، عدم توجه والدین و یا ترس از آنها، نمی توانند با آنان در میان بگذارند با دوستان خود به راحتی در میان می گذارند و از آنها راهنمایی می خواهند.
اگر می خواهند با دوستی رفت و آمد کنند والدین را در جریان این کار قرار بدهند و دوستان خود را به پدر و مادرشان معرفی کنند. این باعث اعتماد پدر و مادران خواهد شد. همچنین عملی انجام ندهند که باعث سوء تفاهم و ایجاد حساسیت والدین شود
نوجوانان در این دوره به دوست و همدم خوب نیاز دارند تا اوقات تنهایی خود را با او سپری کنند و چنانچه والدین نسبت به این قضیه بی تفاوت باشند و فرزند خود را کاملا آزاد بگذارند، ممکن است عواقب ناخوشایندی در پیش داشته باشد. همچنین سختگیریهای بی مورد پدران و مادران نیز می تواند مشکلات بزرگتری به بار آورد. والدین می توانند با فرزندان خود به گونه ای رفتار کنند که فرزندانشان در ابتدا آنها را به عنوان دوستان باتجربه تر و بزرگتر خود قبول کنند و در انتخاب دوستان دیگر از آنها کمک و راهنمایی بخواهند.
بدیهی است که بهترین و شادترین لحظات زندگی نوجوانان اوقاتی است که با دوستان خوب خود، سپری می کنند. رفت و آمدهای سالم و دوستانه به نوجوانان شور و نشاط می بخشد و خستگیها و افسردگیهایشان را از بین می برد و غمهایشان را می زداید. همچنین همنشینی با دوستان باتجربه و عاقل، می تواند باعث ترقی و پیشرفت نوجوانان در امور مادی و معنوی بشود. بر عکس دوستان ناباب و ناشایسته نیز می توانند باعث سقوط انسان از بلندترین جایگاه به پست ترین مقام بشوند. پس نباید این نیاز ضروری در زندگی آنها نادیده گرفته شود. البته برگزیدن دوست برای نوجوان نه می تواند به صورت یک امر تحمیلی و اجباری باشد و نه اینکه او در این راه کاملا آزاد گذاشته شود.
نقش دوستان در زندگی نوجوانان بسیار مهم و حساس می باشد و اکثر اوقات نوجوانان از دوستان خود الگو می پذیرند. نه تنها والدین در این زمینه نقش مهم و حساسی دارند، بلکه نوجوانان نیز باید بدانند چنانچه والدین نسبت به این مساله توجه بیش از حد دارند، به خاطر مسایل و مشکلاتی است که در جامعه امروزی وجود دارد. بسیاری از مسایل همچون; اعتیاد، سرقت، فرار از خانه، بی بند و باریها و … نتیجه دوستان ناباب و ناآگاه می باشد. این امر پدران و مادران متعهد را بر آن می دارد که نسبت به دوستان فرزندان خود توجه کنند. مطمئنا والدین خیرخواه فرزندان هستند و می توان گفت هیچ دوستی واقعی تر و دلسوزتر از پدر و مادر وجود ندارد. پس فرزندان باید پدران و مادران خود را به عنوان یک دوست قبول کنند و مسایل و مشکلات خود را با آنان در میان بگذارند. اگر می خواهند با دوستی رفت و آمد کنند والدین را در جریان این کار قرار بدهند و دوستان خود را به پدر و مادرشان معرفی کنند. این باعث اعتماد پدر و مادران خواهد شد. همچنین عملی انجام ندهند که باعث سوء تفاهم و ایجاد حساسیت والدین شود. حتی می توانند گاهی اوقات با پدر و مادر خود به خانه دوستانشان رفت و آمد کنند. این امر باعث می شود که هم دوست خود و هم کانونی را که وی در آن پرورش یافته است، بهتر بشناسند.
والدین آگاه، در مساعدت نوجوان و جوان خود در باب دوستیابی توصیه های ذیل را مبذول دارند:
*به فرزندانتان بگوئید دوستی را انتخاب کنند که به پرورش و شکوفایی بُعد معنوی وجودشان کمک نماید:
خدا جو و خدا پرستشان کند نه اینکه شهوت یا هواهای نفسانیه شان برانگیزاند. روایت است از پیغمبر پرسیدند: بهترین رفیق کیست؟ آدم که میخواهد رفیق انتخاب کند که با او مصاحبت کند و رابطه تنگاتنگ داشته باشد، چه خصوصیاتی باید دارا باشد؟ حضرت فرمود: آن کسی که اگر به یاد خدا افتادی، تو را کمک کند و اگر خدا از یادت رفته است، تو را به یاد خدا بیاندازد. 2
*یاری گر و کمک کار او باشد: پیغمبر اکرم فرمودند: «وقتی خداوند بخواهد به بندهای خیری برساند، برای او یک وزیر صالح قرار میدهد» 3. مراد از وزیر یعنی کسی که کمککار انسان است و آن کسی که به تو کمک کند، بهترین رفیق تو است.
*راهنما و دلسوز باشد: در کارها و اعمالی که میخواهید انجام بدهید، لفظاً راهنمایی و کمک کند ( زبانی) یعنی اگر دید دارید معصیت میکنید، شما را نهی کند. اگر کار خلاف میکنید، او شما را نهی کند.دوست خوب ، اگر دید کار خیر میکنید، شما را کمک می کند که کار خیرتان را ادامه دهید و شما را تشویق می کند(عملی).
کسی را انتخاب کنید که او از نظر عمل به شما روش بدهد. به تو آموزش عملی بدهد چون این بُردش بیشتر است، تا آنکه لفظاً بگوید. عملاً به شما بیاموزد(رفتاری).
* به او بگویید :دوست «امر و نهی کن» بهتر از دوست «چاپلوس و متملق» است :
علی (علیه السلام) میفرماید: « صَدِیقُکَ مَن نَهَاکَ وَ عَدُوُّکَ مَن أغرَاکَ » 4 دوست تو آن کسی است که اگر خواستی معصیت بکنی، تو را نهی کند و دشمن تو آن است که اگر خواستی کار زشت انجام بدهی، تو را فریب بدهد و مغرورت کند. چه به امر شر دعوت کند، چه اگر کار زشتی انجام دادی، تو را تشویق کند.
پی نوشتها:
1- غررالحکم، ج1ص142,
2-بحارالأنوار، 74،140
3- بحارالأنوار ،74، 166
4-غررالحکم ،415
فرآوری: نسرین صفری
بخش خانواده ایرانی تبیان
منابع: خانواده مطهر/ پایگاه اینترنتی آیت الله آقا مجتبی تهرانی
همراه با اضافات و تغییرات
مطالب مرتبط: