این غریبه ی خانگی

بی گمان، نحوه برقراری ارتباط و تعامل سازنده بزرگسالان با كودكان، هنری است كه همه والدین ندارند، ‌اما این یك هنر كاملا اكتسابی است كه می توان با صرف اندكی وقت و حوصله، ‌آن را به خوبی آموخت و در زندگی خانوادگی به كار بست.یكی از عمده دغدغه های والدین در خصوص نحوه تربیت كودكان، به مساله تلویزیون بر می‌گردد.كودك با دیدن نقش های هر یك از اعضای خانواده در صفحه تلویزیون، با نقشی كه قرار است خودش در زندگی خانواده اش بازی كند، آگاه تر از قبل شده و برای پذیرش این نقش آماده تر می شود.

فاطمه قویمی، روانشناس و پژوهشگر مسائل كودكان با نگارش دو مقاله علمی در حوزه كودكان، راه های عملی ارتباط موثر والدین با فرزندان را تشریح كرده است كه این مقاله با نگاهی اجمالی به محتوای این پژوهش ها، به معرفی اصولی ترین شیوه های تربیتی خردسالان خانواده ها می پردازد.

انواع والدین بر حسب نحوه برخورد با كودكان

مطابق تحقیقات قویمی، والدین بر اساس اینكه چه میزان از قاطعیت و محبت را در ارتباط با كودكان خودشان نشان می دهند، به چهار دسته تقسیم می شوند.

دسته اول، والدینی هستند كه قاطع و محبت كننده هستند. این دسته از والدین با وجود قاطعیت در كلام و رفتار، محبت و صمیمیت زیادی را هم به فرزندانشان منتقل می كنند.

والدین قاطع و محبت كننده، تسلیم مطلق خواسته های كودكانشان نمی شوند و به نیازهای كودك به صورت متعادل توجه دارند.

"لوس بار نیامدن كودك" یكی از خروجی های مهم این گونه از تربیت والدین است.

دسته دوم، والدین قاطع و طرد كننده هستند. این دسته از والدین باوجود آنكه در كلام و رفتارشان قاطعیت دارند اما محبت و صمیمیتی در آن ها دیده نمی شود.

سختگیری و خشونت زیاد این دسته از والدین موجب می شود كه این كودكان، یا همچون والدینشان سرد و خشن بار بیایند و یا اینكه به شدت نیازمند محبت می شوند.

دسته سوم، والدین با محبت و فاقد قاطعیت هستند. پدر و مادرهایی با این سبك رفتاری، به سرعت تسلیم خواسته های كودكانشان می شوند.

"لوس بار آمدن" را می توان از محصول طبیعی این مدل تربیتی برشمرد.

گونه آخر از والدین، پدر و مادرهایی هستند كه نه قاطعیت دارند و نه به فرزند خود محبت كافی دارند.

"والدین فاقد قاطعیت و طرد كننده" كودك را به حال خود رها می كنند و هیچ توجهی به خواسته های جسمی و عاطفی فرزندانشان ندارند.

"سالمترین فرزندان را گروه والدین قاطع با محبت پرورش می دهند. این دسته از كودكان، اعتماد به نفس بالایی داند و قدرت منطق و استدلال آنها در كنار تامین شدن نیازهای عاطفی شان رشد پیدا می كند."

چند توصیه تربیتی برای ارتباط موثر با كودك

بی شك، اساسی ترین بخش ارتباط با كودك از طریق زبان و گفتار است. كودك با الگو گرفتن از سخنان والدین، ارتباط ربانی را  ابتدا از طریق پدر و مادر  می آموزد. به همین دلیل والدین باید از بكاربردن واژه ها،  اصطلاحات و تلفظ كودكانه خودداری كنند.

والدین نباید با گول زدن كودك به خاطر آرام شدن موقت فرزندشان و یا از تنبیه كردن، برای فرونشاندن خشم و ناراحتی خود استفاده كنند.

"خواسته هایی را كه شما دلایل منطقی برای رد آنها دارید با قاطعیت رد كنید. در غیر این صورت اگر قرار است رفتاری را با اصرار كودك، تسلیم شده و انجام دهید، بدون اصرار او در همان مرحله اول خواستن انجام دهید."

رابطه تلویزیون با كودك و نوجوان

یكی از عمده دغدغه های والدین در خصوص نحوه تربیت كودكان، به مساله تلویزیون بر می گردد.

ترس از این كه كودك، اكثر اوقاتش را به تماشای تلویزیون بگذراند، بسیاری از والدین را مضطرب می كند.

اما باید توجه داشت كه تلویزیون هم مثل همه اختراعات بشر، كاركردهای مثبت، منفی و یا اثری خنثی دارد.

باید در نظر داشت كه كودكان به دو صورت منفعل و فعال با تلویزیون برخورد می كنند. در واقع، گزینشی برخورد كردن با برنامه های تلویزیون با بالا رفتن سن كودكان رابطه مستقیم دارد.

سن 2 و نیم سالگی را به عنوان میانگین سن تماشای منظم تلویزیون در كودكان می دانند و  در سن 6 سالگی نیز  دلبستگی با تلویزیون در كودك، تشدید می شود.

كاركردهای مثبت تلویزیون برای كودكان

اكثر كودكان جهان قبل از ورود به مدرسه زمان زیادی را صرف تماشای تلویزیون می كنند. 70درصد مهدكودك ها در روزهای خاصی از تلویزیون استفاده می كنند. در سال به طور متوسط كودكان حدود 900 ساعت را در مدرسه و تقریباً حدود 1023 ساعت را در جلوی صفحه نمایش تلویزیون می گذرانند.مطابق آمار ارائه شده در آمریكا، كودكان روزانه حدود 4ساعت تلویزیون تماشا می كنند در حالی كه كارشناسان معتقدند كودكان بزرگتر از 2 سال نباید در روز بیش از یك یا دو ساعت برنامه های مفید و آموزشی تلویزیون را تماشا كنند و كودكان زیر 2 سال به هیچ وجه نباید زمانی را صرف تماشای تلویزیون، ویدئو، كامپیوتر یا بازی های ویدئویی كنند.

2 سال اول حیاتی ترین زمان برای تحولات و رشد مغز می باشد و تلویزیون می تواند زمان مفید كودك برای بودن با والدین و بازی با آن كه می تواند به رشدمهارت هایی كه برای پرورش شناخت، رشد احساسات و حركات فیزیكی و بدنی لازم است را از آن ها بگیرد. جدای از این كه افراط در تماشای تلویزیون می تواند كودك را به یك وابسته صرف تبدیل كند اما برای این جعبه جادویی می توان كاركردهای مثبت متعددی نیز  برشمرد.

بدیهی ترین كاركرد مثبت تلویزیون برای كودكان، پر شدن اوقات فراغت آنهاست. فعالیت اصلی كودك پیش از مدرسه، بازی كردن است و پس از مدرسه به درس خواندن تبدیل می شود. البته بازی و درس نمی تواند همواره زمان های خالی كودك را با توجه به حس تنوع پذیری كودكان پر كند، در چنین شرایطی تلویزیون نقش پر كردن اوقات فراغت را به بهترین نحو بازی می كند.

كودكان پیش دبستانی می توانند از طریق تماشای تلویزیون الفبا را بیاموزند. در سنین بالاتر می توانند با تماشای برنامه حیات وحش و تصاویر طبیعت راجع به دنیای خود اطلاعات كسب كنند و حتی با تماشای اخبار معلومات خود را گسترش دهند و البته تلویزیون می تواند بهترین معلم و مربی برای آنها باشد.

كاركرد بعدی تلویزیون را باید در اجتماعی شدن كودكان جستجو كرد. كودك از طریق تلویزیون درباره زندگی خود، نحوه رفتار در شرایط مختلف و چگونگی برخورد با مشكلات، نكات برجسته ای می آموزد.

همچنین، كودك از طریق تلویزیون، نقش جنسیتی خود را بهتر درك می كند. یعنی با وجود این كه زمان 18 ماهگی تا سه سالگی را دوره درك جنسیت كودك می دانند، همین دوره سنی، تقریبا مصادف با زمانی است كه كودك به طور منظم به تماشای تلویزیون می پردازد.

حتی تلویزیون می تواند یك بینش خاص به كودكان بدهد كه آنها را  برای انتخاب شغل در آینده كمك كند. زیرا تلویزیون این قدرت را دارد كه مشاغل مختلف را از طریق صفحه تلویزیون به كودكان معرفی كند.

بالا رفتن معلومات عمومی و پذیرش نقش خانوادگی، از دیگر مزایای تماشای تلویزیون برای كودكان است.

كودك با دیدن نقش های هر یك از اعضای خانواده در صفحه تلویزیون، با نقشی كه قرار است خودش در زندگی خانواده اش بازی كند، آگاه تر از قبل شده و برای پذیرش این نقش آماده تر می شود.

منابع:جام جم آنلاین/روزنامه ایران

مطالب مرتبط:

شایع‌ترین مشکلات پدران امروز

من دروغ می‌گم، تو دروغ نگو!

تربیت طلایی داشته باشید

شایع‌ترین مشکلات پدران امروز

من دروغ می‌گم، تو دروغ نگو!