چرا باید به پیامبران اقوام دیگر احترام گذاشت؟

با مطالعه بر آثار تاریخی و احوالات پیامبران در قرآن مجید به این نكته می‌رسیم كه همه انبیاء از حضرت آدم تا حضرت خاتم ـ صلّی الله علیه و آله ـ یک برنامه خاصی را دنبال می‌كردند.

محتوای رسالت دینی‌شان، تبیین و تشریع مجموعه معارف و احكام و قوانین و برنامه‌های سازندة انسانی و اخلاقیاتی است كه به سوی آن دعوت می‌كردند.

حال در هر مقطع زمانی با توجه به خصوصیات و رفتارهای آن قوم، ممكن است یك سری برنامه‌های انبیاء با همدیگر تفاوت جزئی داشته باشد.

ما می‌خواهیم به این نكته پی ببریم كه قداست همه انبیاء و پیامبران نزد پیامبران بعدی از احترام و شخصیت ویژه‌ای برخوردار بود.

مطالعة این اصول كلی؛ این واقعیت را روشن می سازد كه به طور مكرر در آیات قرآن آمده است كه «در میان پیامبران خدا تفاوت نیست و نباید میان آنها جدائی افكند»[1]

مسلم است كه این هماهنگی هرگز منافاتی با نسخ ادیان به وسیلة یكدیگر ندارد. می‌فرماید: «لاَ نُفَرِّقُ بَیْنَ أَحَدٍ مِّنْهُمْ وَنَحْنُ لَهُ مُسْلِمُونَ»؛[2] ما هیچ فرقی میان احدی از آنها نمی‌گذاریم و در برابر فرمان خدا تسلیم هستیم.

همین مضمون در دو آیة دیگر از قرآن كریم (آیه 285 سوره بقره و آیه 152 سوره نساء) خود گواه این مطلب است كه «مۆمنان واقعی كسانی هستند كه میان پیامبران الهی تفاوتی نمی‌گذارند و به تعلیمات همه آنها ایمان دارند»؛ این گواه روشنی است بر یگانگی اصول كلی تعلیمات آنها. چرا چنین نباشد در حالی كه همه از سوی خدای واحد مبعوث شده‌اند و مأموریت آنها یكسان است و اصول معارف الهیه و اصول سعادت بشر همه جا یكی است. اینها چیزی نیست كه با گذشت زمان دگرگون گردد، هر چند جزئیات آن ممكن است دگرگون شود.

مطلب بعدی اینكه همه پیامبران الهی گواهی بر صدق پیامبران بعدی را می‌دادند و مژده آمدن آنها را بیان می‌كردند، چنانچه هم در قرآن و هم در روایات این مطلب آمده است.

از آن جمله در مورد بشارت حضرت مسیح ـ علیه السّلام ـ نسبت به ظهور پیامبر اسلام ـ صلّی الله علیه و آله ـ چنان كه در آیه 6 سورة صف می‌خوانیم: « وَإِذْ قَالَ عِیسَى ابْنُ مَرْیَمَ یَا بَنِی إِسْرَائِیلَ إِنِّی رَسُولُ اللَّهِ إِلَیْكُم مُّصَدِّقًا لِّمَا بَیْنَ یَدَیَّ مِنَ التَّوْرَاةِ وَمُبَشِّرًا بِرَسُولٍ یَأْتِی مِن بَعْدِی اسْمُهُ أَحْمَدُ فَلَمَّا جَاءهُم بِالْبَیِّنَاتِ قَالُوا هَذَا سِحْرٌ مُّبِینٌ ؛

و (به یاد آر) هنگامى كه عیسى بن مریم گفت: اى بنى اسرائیل، بى‏تردید من فرستاده خدا به سوى شمایم در حالى كه آنچه را پیش از من آمده كه تورات باشد تصدیق كننده‏ام و به فرستاده‏اى كه پس از من خواهد آمد كه نام او احمد (صلّى الله علیه وآله) است بشارت‏دهنده‏ام. پس چون احمد آمد و براى آنان دلایل روشنى آورد گفتند: این جادویى است آشكار.

در چند جای دیگر قرآن مانند سورة مباركه نساء،‌ آیة 163 و سوره اعراف، آیة 157 بیان شده است.

در روایات اسلامی نیز به این مسأله اشاره شده است كه انبیاء پیشین بشارت به انبیاء بعد می‌دادند.

مولا امیرالمۆمنین _ علیه السّلام _ می‌فرماید: «من سابقٍ سُمّیَ لهُ من بعدهُ او غابرٍ عرّفَهُ مَن قبلَهُ»؛[3] پیامبرانی كه بعضی بشارت به ظهور پیامبر بعد دادند و بعضی از طریق پیامبر پیشین شناخته شده بودند، این تعبیر كه هر دو سوی قضیه را روشن ساخته، گویاترین تعبیر در این زمینه است.

در حدیث مشروحی از امام محمد باقر ـ علیه السّلام ـ نیز تصریح به این مطلب شده است، می‌فرماید: «و بشّرَ آدمَ بِنُوحٍ».[4] آدم ـ علیه السّلام ـ بشارت به ظهور نوح ـ علیه السّلام ـ داد و در جای دیگر می‌فرماید: «و بشّرَ نوحٌ ساماً بهودٍ»؛[5] نوح ـ علیه السّلام ـ فرزند خودش سام را بشارت به ظهور هود داد.

پس همان طور كه قرآن مجید آمده است، در میان پیامبران خدا هیچ تفاوتی نیست و نباید میان آنها جدائی افكند و همچنین بشارت انبیاء به آمدن پیامبران بعدی و تصدیق پیامبران قبلی، همة آنها نسبت به همدیگر احترام و منزلت والایی را حفظ می‌كردند.

بنابراین پیامبر اكرم ـ صلّی الله علیه و آله ـ كامل كننده همه ادیان الهی است. لذا چون قداست آنها پیش پیامبراكرم ـ صلّی الله علیه و آله ـ از اهمیت فوق العاده‌ای برخوردار بود ما هم به تبع پیامبر اكرم باید قداست و احترام همه انبیاء الهی را حفظ كنیم.

پی نوشت ها:

[1]. بقره/136.

[2] . آل عمران/84.

[3] . نهج البلاغه، خطبه اوّل.

[4] . مكارم شیرازی، ناصر، پیام قرآن، قم، انتشارات مطبوعاتی هدف، 1374، ج 7، ص 315.

[5] . همان.

معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر:

1. پیام قرآن، ج 7، اثر آیت الله مكارم شیرازی.

2. نهج البلاغه امیرالمۆمنین علی ـ علیه السّلام ـ ، ترجمه محمد دشتی.

3. دانستنی‌های قرآن، مصطفی اسرار.

بخش قرآن تبیان

منبع: اندیشه قم