ساقه
بخشی از محور گیاه که معمولاً ماهیت هوایی دارد و به طرف بالا در خلاف جهت ریشه، رشد می کند و هم چون حامل برگ ها، ساختارهای زایشی است ساقه نامیده می شود.
ویژگی موجود در ساقه ها، وجود گره ها، میان گره ها، و اندام جانبی یعنی برگ ها و جوانه های جانبی با منشإ برون زا هسند که در محل گره ها قرار گرفته اند.
محل اتصال برگ به ساقه را گره و فاصله بین دو گره متوالی را میان گره می نامند. در انتهای ساقه، جوانه انتهایی وجود دراد که موجب نمو طولی ساقه می گردد.
جوانه های جانبی در محل گره ها مسئول ایجاد شاخه های جانبی هستند. منشاء ساقه از نمو جوانه اولیه ( ژمول ) است که پس از پیدایش ریشه اولیه شروع به رشد می کند.
انواع ساقه ها
ساقه ها در هر محیطی که رشد کنند دارای گره و میان گره هستند. ساقه ها از نظر زیستگاه به ساقه های آبی، هوایی و زیرزمینی تقسیم می شوند.
ساقه های هوایی، به چند شکل متفاوت در بین گونه های مختلف گیاهی دیده می شوند.
ساقه های سخت، قوی و مستقیم هستند. در این ساقه ها استوانه ای شکل ( مانند خرما ) و یا مخروطی شکل ( مانند چنار ) هستند. در گیاهانی مانند بامبو و گندم ساقه های هوایی، ماشوره ای ( تو خالی ) هستند.
بافت استحکامی در این ساقه ها کمتر از ساقه های ایستاده می باشد. ساقه های بالارونده در گیاهانی مانند عشقه و مو از طریق ساختارهای ویژه، ریشه های کوچک و یا پیچک ها به تکیه گاه متصل شده و بالا می روند.
این ساقه ها دراز و باریک هستند و بافت استحکامی اندکی دارند، لذا با پیچیدن به دور تکیه گاه بالا می روند، مانند پیچک ها.
در این ساقه ها نسبت به ساقه های پیچنده بافت استحکامی کمتری وجود دارد لذا این ساقه ها، مانند ساقه های توت فرنگی روی سطح زمین به صورت افقی رشد می کنند.
انواع جوانه ها
براساس محل قرار گرفتن جوانه ها به سه دسته تقسیم می شوند:
که همیشه در نوک ساقه های اصلی، شاخه ها، ریشه های اصلی و فرعی قرار دارد.
در پای برگ ها به صورت جوانه رویشی مسئول تشکیل شاخه و به صورت حوانه زایشی مسئول تشکیل گل است.
جوانه هایی هستند که بر روی ساقه بین دو گره، بر روی برگ و حتی بر روی ریشه تشکیل می شوند.
جوانه ها به صورت منفرد، دو تایی و یا خوشه ای در هر گره قرار دارند.
