آینده اخوان المسلمین در گرو حفظ آرامش؟

مصر روزهای پرفراز و نشیبی را سپری می كند. حضور وافقان و مخالفان مرسی در خیابان‌ها و درگیری آنها بر نگرانی ها در مورد وقوع جنگ داخلی در این كشور افزوده است اما در این میان جایگاه مرسی و اخوان المسلمین در آنیده مصر جای بسی تامل و تفكر دارد كه به كدام سو سوق داده خواهد شد.

---

كودتای ارتش مصر علیه مرسی و دولتش و بركناری وی در روزهای گذشته، اوضاع مصر را بسیار متشنج و غیرقابل پیش‌بینی كرده است. كما اینكه كسی تصور نمی كرد در سالروز روی كارآمدن مرسی، ارتش در اقدامی زودهنگام و بدون تفكر دست به بركناری مرسی و تشكیل دولت موقت بزند. امری كه ارتش آن را خواست مردم مصر اعلام می كند اما همگان می دانند كه همین دولت بركنارشده نیز بر اساس انتخابات بر سر كار آمده بود و آرای اكثریت مردم مصر را داشت؛ اگرچه با نقص هایی در عملكردش مواجه بود و سیاست‌های نادرست و نابه‌جایی را اتخاذ كرد و اوضاع مصر را بدین جا كشاند.

بركناری مرسی و بازداشت سران اخوان المسلمین در مصر نگرانی هایی را پدید آورد مبنی بر اینكه ارتش قصد دارد اسلام و دین گرایان را از صحنه سیاسی مصر حذف كند. همین مساله مورد واكنش جدی بسیاری از تحلیل‌گران و كارشناسان سیاسی و نیز كشورهای مختلف شد. اقدام ارتش در بركناری مرسی و بازداشت اعضای اخوان المسلمین این شائبه را پدید اورده است كه هدف از این اقدام چیزی جز بازگشت به دوران مبارك و برقراری حكومت لائیك در این كشور نیست؛ امری كه با الغای قانون اساسی مبتنی بر شریعت مصر بر آن صحه گذاشته شد. در شرایط فعلی آینده اخوان المسلمین و مرسی به عنوان نماینده این تفكر در هاله‌ای از ابهام قرار دارد و شرایط را برای آینده این كشور مخاطره آمیز كرده است. از یك سو ترس از جاری شدن احكام و شریعت اسلام در این كشور موجبات ترس ارتش و برخی كشورهای غربی را فراهم اورده و از سویی دیگر دموكراسی به دست نیروهای مدعی دموكراسی غربی به مذبح فرستاده شده است.

در این میان واكنش نیروهای اخوان المسلمین در این اوضاع متشنج بسیار تعیین كننده خواهد بود. به نظر می رسد هرگونه اقدامی در جهت خشونت‌آمیز كردن فضا قطعا به نفع اخوان المسلمین نخواهد بود و انان را بیشتر از صحنه سیاسی مصر دور كرده و سال‌های استبداد در این كشور باز می گرداند. اگرچه شاید تمیم نیروهای اخوانی اینگونه نمی اندیشند و سودای ایجاد تنش و شعله جنگ و انتقام گیری را در ذهن می پرورانند. در این راستا رهبر اخوان المسلمین از تشکیل ارتش آزاد در داخل خاک مصر برای آزادی مرسی خبر داده است. محمد بدیع رهبر جماعت اخوان المسلمین مصر، شورای عالی نیروهای مسلح مصر و احزاب مخالف هوادار انقلاب 30 ژوئن را به تاسیس ارتش آزاد در این کشور تهدید کرده است. وی هدف ارتش آزاد مصر بازگرداندن مشروعیت قانون اساسی به کشور و باز گرداندن محمد مرسی رئیس جمهوری مخلوع مصر به قدرت است. این اقدام چیزی جز ایجاد تنش در مصر و شعله ور كردن جنگ داخلی را در پی نخواهد داشت.

این اوضاع، با توجه به تحولات سوریه، نتیجه و ثمری جیز توفق و پیروزی اسرائیل در برندارد و اجازه خواهد داد تا این رژیم غاصب بتواند از اوضاع  بهره‌برداری كرده و نیات شوم خود را در منطقه برآورده كند. از سوی دیگر با توجه به حضور گسترده نیروهای سلفی در مصر كه در اصل دست‌پرورده كشورهای مرتجع منطقه هستند نیز بیش از پیش قدرت گرفته و مصر را همچون عربستان و برخی دیگر از كشورهای عربی در غباری از تحجر و واپسگرایی فروخواهند برد. از سوی دیگر شاهدیم كه بسیاری از رهبران مخالف دولت مرسی این اقدام ارتش در بازداشت اعضا و رهبران اخوا المسلمین را غیرقابل قبول خوانده و به ان اعتراض كرده اند. این رهبران كه محمد البرادعی از جمله آْنان است خواستار حضور اخوان المسلمین در آینده سیاسی این کشور شد ه  و تاكید كرده است كه نباید با اعضای حزب اخوان المسلمین و طرفداران محمد مرسی رئیس جمهور مخلوع این کشور مثل جنایتکاران رفتار شود. چنین اظهار نظرهایی در كنار حمایت برخی كشورهای منطقه‌ای از اخوان و دولت مرسی همانند تركیه و ایران، شرایط را برای بازگشت به قدرت اخوان المسلمین در انتخابات آینده فراهم می كند و این امكان را فراهم می‌آورد كه مردم مسلمان مصر بار دیگر خواسته خود یعنی برقراری حكومت مبتنی بر شریعت را بر كرسی بنشانند.

در مجموع به نظر می رسد كه حفظ آرامش برای اخوان المسلمین در كنار پیگیری خواسته‌هایشان و حضور فعال در انتخابات آنیده از هر گزینه‌ای مطلوب تر است و می تواند شرایط را به نفع جریان‌های اسلام‌گرا رقم بزند در غیر این صورت خشونت می تواند ضمن ایجاد جنگ داخلی در مصر، آینده این گروه را در محاق فرو برده و سال های دوران استبداد را برای اخوانیان تكرار كند.