سیستم عصبی انسان

قشرمغز تقریباً یک مسیر مستقیم به نورون های نخاع به ویژه آن هایی که برای کنترل ماهرانه ی و ظریف انگشتان و دست ها نقش دارند، دارد.

جراحان مغز و اعصاب با کمک تحریک الکتریکی یا به وسیله ی مشاهده از بین رفتن عمل حرکتی در هنگامی که ضایعات انهدامی در نواحی قشری ویژه ای به وجود آمده اند ناحیه هایی را در مغز کشف کرده اند. در این طرح در مورد نواحی قشر حرکتی با هم صحبت خواهیم کرد.

قشر حرکتی قسمتی از قشر را شامل می شود که به نوعی با حرکت حرکت در ارتباط است. تحریک هر قسمت از این قشر باعث تحریک و حرکت دادن قسمتی از بدن می شود. این قشر رامی توان به دو قسمت عمده تقسیم بندی کرد:

motor cortex1 درس 13

motor cortex2 درس 13

فیلم 1

motor cortex2 درس 13

فیلم 2

در برخی کتب این دسته بندی به صورت زیر است:

نواحی برودمن نوعی تقسیم بندی برای فهم بهتر مغز است که با این تقسیم بندی مغز به 46  قسمت تقسیم می شود.

قشر حرکتی اولیه یا (M1 (Primary motor cortex:

در اولین  چین خوردگی لوب های پیشانی قرار دارد و همان ناحیه 4 در تقسیم بندی برودمن می باشد. بیش از نیمی از تمامی قشر حرکتی اولیه با کنترل دست ها و عضلات تکلم سروکار دارد.

ضایعه در این ناحیه سبب ضعف عضلانی می شود. برای فهم آسان تر این نواحی و هم چنین اندام های هدف هر قسمت تصاویر توپوگرافیکی تهیه شده است که اندام هدف برای هر قسمت را می توان در آن مشاهده کرد. بزرگی تصویر هر ناحیه از بدن به دقت کار عضله مرتبط است مثلاً عضلات دست خصوصاً انگشتان تصویر بزرگ تری دارند.

ناحیه پیش حرکتی:

3-1 سانتی متر در جلوی قشر حرکتی اولیه است. حرکات بسیار پیچیده تری نسبت به قشر حرکتی اولیه انجام می دهد. مانند قرار دادن شانه ها در وضعی که دست ها در جهت مناسب برای انجام کارهای ویژه قرار دارند. عمل اصلی این قسمت برنامه ریزی اعمال حرکتی است. در ناحیه 6 در تقسیم بندی برودمن قرار دارد.

ناحیه حرکتی ضمیمه:

در قسمت میانی ناحیه 6 برودمن قرار دارد. در سطح خارجی نیمکره دیده نمی شود. انقباضات ایجاد شده توسط تحریک این ناحیه غالباً به جای یک طرف بودن دوطرفه است. مثلاً تحریکات مکرر منجر به حرکات چنگ زدن دو طرفه ی هر دو دست به طور همزمان می شود.

نواحی دیگری نیز برای قشر حرکتی ثانویه قایل می شوند که عبارتند از:

میدان چشمی – پیشانی                   ناحیه حسی – حرکتی

ناحیه بروکا و تکلم:

یک ناحیه مهم دیگر در قشر مغز انسان محسوب می شود. این ناحیه در جلوی قشر حرکتی اولیه قرار دارد. آسیب به این ناحیه مانع از تولید صوت به وسیله ی شخص نمی شود اما تولید کلمات کامل به غیر از اصوات نامفهوم یا گاهی یک واژه ساده از قبیل نه و یا بله را برای شخص غیرممکن می سازد.(آفازی حرکتی).

نکته1:

یک ناحیه تفسیری عمومی به نام ناحیه ورنیکه وجود دارد که در قسمت پشت لوب گیجگاهی قرار دارد. این ناحیه جزء نواحی بالا نیست. اما آسیب به این ناحیه باعث می شود شخص به خوبی بشنود و حتی کلمات مختلف را تشخیص دهد اما قادر نیست این کلمات را به صورت یک فکر قابل درک در آورد. شخص می تواند کلمات یک صفحه ی چاپی را بخواند اما قادر نخواهد بود مفهوم آن ها را در یابد. (آفازی حسی).

نکته2:

اعمال تفسیری ناحیه ورنیکه و اعمال تکلم و نواحی کنترل حرکتی در یک نیمکره ی مغز تکامل بیشتری از نیمکره ی دیگر پیدا می کنند. به این نیمکره، نیمکره غالب گفته می شودکه در حدود 95 درصد مردم نیمکره ی چپ غالب است.

مرکز یادگیری سایت تبیان

تهیه: فاضل سامانی