جام زهرآگین
خبر کوتاه بود اما چنان سوزی برجان ملت ایران و بویژه رزمندگان زد که گویا باده‌ای از زهر به کام کشیدند و امام امت از آن با عنوان جام زهر یاد کردند.
متن خبر این‌گونه بود: «جمهوری اسلامی ایران با ارسال نامه‌ای به دکوئیار، دبیر کل سازمان ملل رسماً قطعنامه 598 را پذیرفته است.»
این‌چنین جمهوری اسلامی ایران، با پذیرش قطعنامه 598 و اعلام موافقت خود با اتمام جنگ، زمینه پایان یافتن جنگ را فراهم ساخت.
آنان که جبهه‌ها و روز 27 تیرماه 1367 را به یاد دارند و شاهد واقعه در دوکوهه بودند؛ روایت کرده‌اند، آن ظهر آتشین که خبر داغ شعله‌ورش کرده بود جز زار زدن و گریه چیزی نبود. فرماندهان لشگر هم نتوانستند مقاومت کنند و گریستند. گریه بچه‌ها از این بود که نکند حضرت امام در تنگنا این قطعنامه را پذیرفته باشد.
تنها حال و روز پادگان دوکوهه این‌گونه نبود. هر کس در هر کجای جبهه از شمال غرب گرفته تا آبی خلیج فارس چنین حال خرابی داشت.
در بحبوحه جنگ، تصور می‌شد که پیروزی نظامی ایران و سقوط صدام پایان‌بخش نزاع تحمیلی عراق علیه ایران باشد، ولی نه تنها این مهم واقع نشد، بلکه ضعف ما در حفظ مناطق تصرف‌شده، در ماه‌های پایانی جنگ، سرنوشت جنگ را تغییر داد و ایران با پذیرش آتش‌بس جنگ را خاتمه داد.
مشیت الهی بر این بود كه با پذیرش قطعنامه، حقانیت جمهوری اسلامی ایران بیش از پیش در جهان آشكار شود تا ملت ایران به هدف های سیاسی خود در سطح بین المللی نزدیك تر شود. مهمترین تدبیر امام (ره) را در پذیرفتن قطعنامه 598، گرفتن شعار صلح طلبی و فرستادن شعار جنگ طلبی به غربی ها از سوی ایران است به محض پذیرش قطعنامه از سوی ایران، صدام با حمله مجدد به ایران زیر بار آتش‌بس نرفت چرا كه می خواست با یك دست پر بر روی میز بنشنیند و بگوید قطعنامه 599 را بنویسید.
در مقابل حمله دوباره صدام به خرمشهر عملیات سرنوشت سازی شكل گرفت كه عراق را به عقب راند و آنها این بار به كرمانشاه حمله كردند و به طبع آن عملیات مرصاد صورت گرفت و ایران موفق شد ارتش رژیم بعث را تا قصرشیرین به عقب راند، در این شرایط صدام به ناچار قطعنامه 598 را پذیرفت.
اکنون که بیش از 9 هزار روز از امضای قطعنامه و به عبارتی نوشیدن جام زهری توسط رهبر عظیم الشان انقلاب اسلامی ایران که به تدبیر ایشان برای ایران شهد شد، می‌گذرد اما همچنان بحث‌ها و ناگفته‌هایی از این وقایع به جامانده است.
نوشیدن جام زهر، گویای مگوها
هرچند عده‌ای از فرماندهان سیاسی و ستادی جنگ خواستار آنند که رویدادهای زمان پذیرش قطعنامه عادی جلوه کند اما تعبیر امام انقلاب از امضای آن به «نوشیدن جام زهر» و قطعنامه به «از زهر کشنده‌تر» گویای مگویی است که امام در آن مقطع به دلیل حفظ انسجام مردم و مسئولان و مصلحت کشور، آشکار شدنش را برای آیندگان گذاشتند و در روز 29 تیرماه 1367 فرمودند: «و اما در مورد قبول قطعنامه که حقیقتاً مسئله بسیار تلخ و ناگواری برای همه خصوصاً برای من بود، این است که من تا چند روز قبل معتقد به همان شیوه دفاع و مواضع اعلام شده در جنگ بودم و مصلحت نظام و کشور و انقلاب را در اجرای آن می‌دیدم؛ ولی به واسطه حوادث و عواملی که از ذکر آن فعلاً خودداری می‌کنم، و به امید خداوند در آینده روشن خواهد شد و با توجه به نظر تمامی کارشناسان سیاسی و نظامی سطح بالای کشور، که من به تعهد و دلسوزی و صداقت آنان اعتماد دارم، با قبول قطعنامه و آتش بس موافقت کردم...»
در حالی که بچه‌های جبهه و جنگ را غمی جان سوز فرا گرفته بود، حضرت امام با انتشار پیامی نشان دادند ایشان از آرمان‌های خود عقب ننشسته و انقلابی‌ها باید خود را برای نبردهای سخت تری آماده کنند.
«عزیزانم! شما می‌دانید که تلاش کرده‌ام که راحتی خود را بر رضایت حق و راحتی شما مقدم ندارم. خداوندا! تو می‌دانی که ما سر سازش با کفر نداریم. خداوندا! تو می‌دانی که استکبار و آمریکای جهان خوار گل‌های باغ رسالت تو را پرپر کردند. خداوندا! در جهان ظلم و ستم و بیداد همه تکیه گاه ما تویی و ما تنهای تنهاییم و غیر از تو کسی را نمی‌شناسیم و غیر از تو نخواسته‌ایم که کسی را بشناسیم، ما را یاری کن که تو بهترین یاری کنندگانی. خداوندا! تلخی این روزها را به شیرینی فرج حضرت بقیه الله ارواحنا لتراب مقدمه الفداء و رسیدن به خودت جبران فرما.»
فرزندان انقلابی‌ام! ای کسانی که لحظه‌ای حاضر نیستید که از غرور مقدستان دست بردارید! شما بدانید که لحظه لحظه عمر من در راه عشق مقدس خدمت به شما می‌گذرد. می‌دانم که به شما سخت می‌گذرد اما مگر به پدر پیر شما سخت نمی‌گذرد؟ می‌دانم که شهادت شیرین تر از عسل در پیش شماست، مگر برای این خادمتان این گونه نیست؟ اما تحمل کنید که خدا با صابران است. بغض و کینه انقلابیتان را در سینه‌ها نگه دارید، با غضب و خشم بر دشمنانتان بنگرید و بدانید که پیروزی از آن شماست.
و تاکید می‌کنم که گمان نکنید که من در جریان کار جنگ و مسئولان آن نیستم. مسئولان مورد اعتماد من هستند. آنها را از این تصمیمی که گرفته‌اند شماتت نکنید که برای آنان نیز چنین پیشنهادی سخت و ناگوار بوده است که انشالله خداوند همه ما را موفق به خدمت و رضایت خود فرماید.
طی ویژه نامه «جامی زهرآگین» سعی شده تا ضمن بررسی ابعاد قطعنامه 598 خاطرات مسئولان وقت امضای آن را مورد ملاحظه قرار داده، نظرات موافق و مخالف را بیان کرده و تأثیر گذر زمان را بر طریقه تحلیل آنان بیان کنیم.
سامیه امینی
بخش فرهنگ پایداری تبیان
