آداب میهمانی می دانی؟

چه ماه با عظمتی است رمضان، چرا که بندگان میزبان خدایی شده اند که در کرم و لطف بی همتاست.کریم تر و مهمان نواز تر از او در این عالم هستی وجود ندارد .او آن چنان کریم و بخشنده است که حاتم طایی که در کرم و بخشندگی شهره عالم شده است در برابر او بخیلی بیش به حساب نمی آید !

خداوند که خود رمضان را ماه میهمانی نامیده است ، آداب او را نیز نیک می داند و به شایستگی تمام رعایت می کند.

پیامبر صلی الله علیه و آله:

هو الشهر دعیتم فیه الی ضیافة الله ، و جعلتم فیه من اهل کرامة الله.(رمضان) ماهی است که در آن به میهمانی خدا دعوت گشته اید و از اهل کرامت خدا قرار داده شده اید.(1)

آن حضرت درباره رحمت خاص الهی در این ضیافت الله می فرماید:

ان ابواب السماء تفتح فی اول لیلة من شهر رمضان، و لا تغلق الی آخر لیلة منه.درهای آسمان در نخستین شب ماه رمضان گشوده می شود و تا آخرین شب آن بسته نمی شود.(2)

آن پیام آور حضرت دوست درباره آداب مهمان داری می فرماید:

اذا جاءکم الزائر فاکرموه.وقتی کسی به ملاقات شما آمد وی را گرامی بدارید.(3)

پیام آور رب العالمین هیج سخن و حرفی از جانب خود بر زبان جاری نمی سازد و هر آن چه که می گوید به دستور دوست و سخن اوست.

این که حضرت محمد صلی الله علیه و آله همگان را به گرامی داشتن میهمان امر می کند ، دستور و سفارشی است که از جانب خدای متعال مامور به ابلاغ آن شده است .

خدایی که خود ما را به گرامی داشتن و ارج نهادن میهمان سفارش نموده است آیا می شود خود به سخن خویش عمل نکند و میهمانان خود را گرامی ندارد و ارج ننهد؟!

آیا می شود در ماه مبارک رمضان که خود آفریدگار آن را ماه میهمانی خود نامیده در آن به میهمانان خود که خود دعوت نموده است ، توجه و عنایت و لطف ننماید؟!

آیا امکان دارد که بنده ای خود را مهیای این میهمانی کند و با صد شور و نشاط وارد این بزم عاشقانه شود و خدای هستی بخش از سر لطف و کرم و احسان نگاهی مهربانانه به او نیندازد؟!

آیا می شود بنده ای از سر تواضع و نیاز خواسته از صاحب خانه و میزبان نماید و رب العالمین او را حاجت روا نسازد؟

تنها در یک صورت است که بنده ای مورد لطف ویژه الهی در این ماه قرار نمی گیرد و آن بی توجهی و بی همتی اوست .

گر گدا کاهل بود، تقصیر صاحب خانه چیست ؟

بدا به حال بنده ای که در این ماه رحمت و لطف و کرم و عفو و بخشنده گی ، دست خالی از این میهمانی پر رمز و راز و با عظمت خارج شود.

خوشا به حال روزه داران شب زنده دار و سرمست از دیدار یار ، آنان که در این ماه سر از پا نشناخته و لحظه ای از دیدار یار غافل نمی شوند.

باید آداب این میمانی را دانسته و به کار بست تا ماهم دست خالی از سر سفره کرم خدا بر نخیزیم.

در کتاب «مراقبات ماه رمضان» آداب میهمانی خدا را به 3دسته تقسیم شده و این گونه بیان شده است:

1-آدابی که توجه و پایبندی به آن ها ، شرط حتمی برای ورود به میهمانی الهی است. این دسته ، عبارت است از پرهیز از مفطرات روزه (کارهایی که روزه را باطل می کند و باید از آن ها پرهیز کرد) به قصد قربت.این آداب به طور کامل در رساله های عملیه بیان شده است و باید میهانان سفره کرم الهی این آداب را به طور کامل دانسته و به کار بسته .

2-آدابی که رعایت آن ها، شرط ضروری است برای بهره برداری انسان از این ضیافت الهی در جهت تجدید حیات معنوی خویش و رسیدن به تکامل روحی است.

آن چه جامع همه آداب این دسته است، پرهیز از محرمات الهی است.از این روست که پیامبر در جواب حضرت علی علیه السلام که سوال نمودند:یا رسول الله ، ما افضل الاعمال فی هذا الشهر؟(ای پیامبر خدا ! بهترین کارها در این ماه چیست؟) فرمودند: الورع عن محارم الله.(پرهیز از محرمات الهی).

گناهان آفاتی هستند که حیات معنوی انسان را تهدید می کنند و مانع شکوفایی آن می شوند.از این رو، با وجود گناهان- که مانع رشد معنوی انسان اند- روزه هرگز نمی تواند موجب تحول معنوی در انسان شود. بنا بر این ، روزه دار مبتلا به آفت گناه، از روزه اش بهره می برد و به تعبیر پیامبر خدا:

رب صائم حظة من صیامه الجوع و العطش ، و رب قائم حظه من قیامه السهر.چه بسا روزه داری که بهره اش از روزه خویش، گرسنگی و تشنگی است و چه بسا نمازخوانی که بهره اش از سحر خیز، بیدار ماندن است!

امام علی نیز در این زمینه می فرماید:

کم من صائم لیس له من صیامه الا الجوع و اظما. و کم من قائم لیس له من قیامه الا السهر و العناء، حبذا نوم الاکیاس و افطارهم.چه بسا روزه داری که از روزه اش جز گرسنگی و تشنگی، بهره ای ندارد و چه بسا نمازخوانی که از نمازش جز بیداری و رنج، بهره ای نمی برد.خوشا خواب و خوراک خردمندان هوشیار!

بنا بر این پرهیز از مفطرات روزه، شرط ورود به میهمانی الهی است و پرهیز از گناهان، شرط بهره وری از برکات آن.

3-آدابی که مراعات آن ها، شرط رسیدن به بهره وری کامل از میهمانی الهی است.این آداب استحبابی اند و هر کس می تواند به اندازه توان و حال و فرصتی که دارد، از آن ها بهره مند گردد.

مثل غسل نمودن ، دعا کردن، زیارت مرقدهای شریف، نمازهای مستحبی،شب زنده داری به ویژه در شب های قدر ، افطاری دادن به مومنین و ...(4)

پی نوشت:

1-مراقبات ماه رمضان/ص 15

2-میزان الحکمه/ج4/ص516/ح7644

3-نهج الفصاحه/ص585/ح3135

4-مراقبات ماه رمضان/ص21

مهدی صدری

بخش اخلاق و عرفان اسلامی تبیان

منابع:

1-میزان الحکمه/محمدی ری شهری /دارالحدیث/قم/85

2-نهج الفصاحه/تصحیح و تنظیم ، پیمانی و شریعتی/خاتم الانبیا/اصفهان/85

3-مراقبات ماه رمضان/محمدی ری شهری/دارالحدیث/84/قم