دستگاه عصبی محیطی

این قسمت شامل دو بخش اصلی حسی و حرکتی می باشد که بخش حسی اطلاعات اندام های حسی را به سیستم مرکزی عصبی می رساند. اما بخش حرکتی فرامین صادره را به اندام های هدف می رساند.

بخش حرکتی به دو قسمت دستگاه عصبی پیکری و خود مختار تقسیم بندی می شود.

دستگاه عصبی پیکری:

نورون هایی که تحت کنترل آگاهانه ما کار می کنند در این گروه قرار دارند. یکی از بهترین مثال ها برای شناخت این نورون ها پاسخ های مربوط به نخاع است. ماده خاکستری موجود در نخاع ناحیه ی جمع بندی برای رفلکس های نخاع می باشد. تعداد بسیارزیادی نورون در هر قطعه نخاع وجود دارد که کار تجزیه و تحلیل برخی پاسخ ها را انجام می دهند. در بدن رفلکس های زیادی رخ می دهد که سریع پاسخ دادن برای همه این رفلکس ها ضروری است. از جمله این رفلکس ها می توان به رفلکس کششی عضله، رفلکس زانو، تانسون عضله، رفلکس عقب کشیدن و... که همگی با مشارکت مستقیم دستگاه عصبی پیکری بوده و در راس این امور، نخاع می باشد.

دستگاه عصبی خود مختار:

در دستگاه عصبی پیکری تمامی کار ها بطور آگاهانه تحت کنترل ما بود اما در دستگاه عصبی خود مختار کارهایی که باید به طور اتوماتیک انجام شود، انجام می گیرد مثل قسمت اعظم اعمال احشایی بدن از قبیل کنترل فشار شریانی، حرکات و ترشحات لوله ی گوارش، تخلیه مثانه، تعریق ، دمای بدن.

از ویژگی های مهم این سیستم سرعت و شدت عمل آن در تغییر دادن اعمال احشایی است. این سیستم می تواند سرعت ضربان قلب را در ظرف مدت 5-3 ثانیه به دو برابر مقدار طبیعی برساند. این سیستم  به طور عمده در نخاع ، تنه ی مغزی و هیپوتالاموس فعال است.

این سیستم به طور عمده سیگنال های حسی را از یکی از اندام های احشایی وارد  نخاع، تنه ی مغزی و هیپوتالاموس شده و سپس پاسخ های رفلکسی ناخودآگاه را به طور مستقیم مجدداً به آن اندام احشایی انتقال می دهد و کنترل می کند.

سیگنال های صادر شده از این مراکز( نخاع ، تنه ی مغزی و هیپوتالاموس ) توسط دو سیستم عصبی سمپاتیک و پارا سمپاتیک به اندام های مختلف بدن برده می شود.

سیستم سمپاتیک:

این اعصاب سمپاتیک در نخاع همراه با اعصاب نخاعی از بین قطعه ی اول سینه ایT1 و قطعه ی دوم کمری L2 منشا می شود. تقریباً اعمال این سیستم مخالف با اعمال سیستم پاراسمپاتیک است. در جدول 1می توانید برخی از این تفاوت ها را ملاحظه کنید.(فیلم 1)

sympathic para sympathic1 درس 11

سیستم پاراسمپاتیک:

فیبر های این سیستم از طریق برخی اعصاب جمجه ای و هم چنین از طریق دومین و سومین اعصاب نخاعی خاجی و گاهی اولین و چهارمین اعصاب خاجی از پایینترین بخش نخاع خارج می شوند. حدود 75درصد از اعصاب پاراسمپاتیک در اعصاب واگ قرار دارند.

هر دو سیستم سمپاتیک و پارا سمپاتیک دارای دو میانجی بنام های استیل کولین و نوراپی نفرین هستند. آن دسته از فیبرها که استیل کولین ترشح می کنند کولینرژیک و آن دسته که نور اپی نفرین ترشح می کنند آدرنرژیک گفته می شوند.

تمام نورون های پیش عقده ای سمپاتیک و پاراسمپاتیک کولینرژیک هستند.

تقریباً تمام نورون های پس عقده ای پاراسمپاتیک نیز کولینرژیک اند.

تمام نورون های پس عقده ای سمپاتیک آدرنرژیک اند.

رشته های عصبی سمپاتیک پس عقده ای که به غدد عرق، عضلات راست کننده ی مو و معدودی از رگ های خونی می روند کولینرژیک هستند.

(فیلم 2)

سیستم پاراسمپاتیک (درس 11)

مرکز یادگیری سایت تبیان

تهیه: فاضل سامانی