دوراهی سازمان سینمایی

سازمانی که در نتیجه تبدیل و ارتقای معاونت سینمایی تشکیل شد و حالا یکی از مهم‌ترین دستاوردهای سینمایی دولت دهم قلمداد می‌شود. تبدیل معاونت به سازمان، نخستین‌بار در سال 1376و زمان مرحوم سیف‌الله داد در معاونت سینمایی مطرح شد. با گذشت زمان و سپری شدن مراحل قانونی، این سازمان با استقلال مالی و اداری نسبت به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی متولد شد، سازمانی که بنا به گفته رجبی فروتن مدیر روابط عمومی آن مرجعی است که امور سیاستگذاری، برنامه‌ریزی و نظارت عالیه سینمای ایران را در شاخه‌های مختلف مثل سینمای داستانی، مستند، انیمیشن، فیلم کوتاه و نمایش خانگی و ویدئویی به‌عهده دارد. حالا با به سر رسیدن عمر دولت دهم و پایان ریاست مسئولان فرهنگی خصوصا جواد شمقدری به‌عنوان رئیس سازمان سینمایی بحث عملکردهای مثبت و منفی این سازمان بار دیگر از سر گرفته شده. برخی که از ابتدا مخالف تبدیل معاونت به سازمان سینمایی بودند و این اقدام را نوعی عقبگرد سینمای ایران و تحت سیطره دولت قرارگرفتن می‏دانستند، اکنون نیز بر سر حرفشان هستند و معتقدند که این سازمان در این مدت نتوانسته وضعیت سینما را بهبود ببخشد و فقط نامش از معاونت به سازمان تغییر یافته است. در چنین شرایطی مخالفان سازمان سینمایی از اضمحلال سازمان و بازگشت به دوره معاونت می‏گویند و موافقان از عملکردهای مثبت آن و ماندگاری و ثباتش.

عزیزالله حمید‌نژاد در این‌باره می‌گوید: مدیریت سینما با یک برنامه‌ریزی مدرن و هدفمند می‌تواند جوابگوی پیشبرد اهداف سینمای ایران باشد. وی معتقد است: «درباره سازمان سینمایی به‌دلیل اینکه اطلاعات کمی از اساسنامه‌ای که ارائه شده موجود است، خیلی دقیق نمی‌توان صحبت کرد اما به‌طور کلی معتقدم که امور اداره‌ مربوط به سینما هرچه جمع‌وجورتر و مختصرتر باشد به نفع اهالی سینما خواهد بود. تنها چیزی که متوجه شدم این است که با تغییر معاونت سینمایی به سازمان، قرار بود بودجه‌ای اختصاصی به این سازمان تعلق گیرد تا هزینه‌ها به‌طور مستقل تأمین شوند اما در این مدت اقدام قابل‌توجهی را مشاهده نکردیم.» علیرضا رئیسیان نیز نسبت به تبدیل معاونت سینمایی به سازمان که می‌توانست باعث چابکی بیشتر و ارتباطات گسترده‌تر شود نظر مساعدی دارد، اما به برخی از عملکردهای این سازمان انتقاد می‌کند و می‌گوید: «سازمان سینمایی برای اینکه بتواند چابک باشد باید اجرای سیاست‌ها را به اهالی سینما بسپارد نه آنکه مدام برای بخش‌های مختلف معاونت تشکیل دهد و افراد یا حتی سینماگران را به کارمندان وزارت ارشاد تبدیل کند.

برنامه‌ریزان این سازمان در دولت بعد، باید بازنگری جدی در مأموریت‌ها و رویکردهای آن داشته باشند. در دولت آتی اگر بتوان به مأموریت‌های پیش بینی‌ شده برای سازمان سینمایی دست یافت‌، وجود این ساختار به نفع سینما خواهد بود اما اگر بخواهد کارها به وضعیت فعلی پیش برود بهتر است که سازمان به همان معاونت تبدیل شود.» او معتقد است: «در 2 سال گذشته همیشه سازمان سینمایی در حالت نیمه‌فعال قرار داشته چون مدیران آن مدام می‌گفتند که سازمان در حال استقرار است و بسیاری از بخش‌هایش عملیاتی نشده است. همچنین در این مدت بودجه‌های زیادی به استقرار این سازمان اختصاص پیدا کرد تا جایی که فکر می‌کنم اگر میزان دستمزد افراد در معاونت سینمایی و در ادارات کل را با دستمزد آنها در سازمان مستقل سینمایی مقایسه کنیم به نکته قابل‌توجهی می‌رسیم.»

این درحالی است که مسعود اطیابی نفس تشکیل سازمان سینمایی را مثبت ارزیابی می‌کند و می‏گوید این سازمان نیاز به اصلاحات دارد و باید فعالیت‌هایش به سمت حمایت از همه‌ فیلم‌ها سوق پیدا کند نه تولید با تمام توان و سرمایه. اطیابی می‏گوید: «کلیت تشکیل سازمان سینمایی بد نیست. طبیعی است که اگر سینما بتواند بودجه‌ای مستقل داشته باشد و از نظر تشکیلاتی ارتباط مناسب‌تری با بدنه‌ دولت برقرار کند، می‌تواند کمک خوبی به سینما کند اما به‌نظر می‌رسد سازمان سینمایی فعلی نیاز به اصلاحاتی دارد. سازمان سینمایی باید به زیرساخت‌های کلان توجهی جدی داشته باشد. همچنین حمایت‌های مالی و معنوی خود را سامان ببخشد. این را هم باید تأکید کنم که قطعا تولید در دولت باید برچیده شود.» وی معتقد است که سازمان سینمایی با توجه به 4 مقطع تحقیق و نگارش (حمایت از فیلمنامه‌نویسی)، تولید (بخش خصوصی بتواند با توانایی محدود فیلم بسازد، حتی فیلم‌های فاخر)، اکران داخلی (کمک دولت برای جلوگیری از ضرر به سینماداران) و بازار جهانی (امکان عرضه و نمایش تجاری خارجی فیلم‏ها) می‌تواند وضعیت سینما را التیام بخشد.

علیرضا سجادپور، معاون سابق سازمان سینمایی نیز در این‌باره می‌گوید:«تغییر دولت‌ها به‌مثابه رخ‌دادن انقلاب نیست که همه فعالیت‌ها دستخوش تغییر و دگرگونی شود و سازمان سینمایی هم از این قاعده مستثنا نیست. تاکنون درباره امکان انحلال سازمان سینمایی در دولت جدید هیچ حرفی نشنیده‌ام اما آنچه مسلم است تأسیس سازمان سینمایی یک مصوبه دولتی است و به سلایق شخصی ارتباط ندارد. از همین‌رو انحلال سازمان سینمایی در دولت یازدهم وجاهت قانونی ندارد. » بهزاد ابتهاج، مشاور حقوقی سازمان سینمایی نیز انحلال این سازمان را در دولت جدید بعید می‏داند و می‌گوید: «تغییر معاونت به یک سازمان، اقدامی مهم بوده و تمام مستندات قانونی آن وجود دارد و برای آن مصوبه نوشته شده که تمامی این مستندات و مصوبه‌ها قابل ارائه است. البته با توجه به نکات مثبتی که در تأسیس چنین سازمانی برای سینمای ایران وجود دارد، لزومی به تبدیل دوباره آن به معاونت سینمایی نیست.»

تجدیدنظر در ساختار

درحالی که در 8سال حضور محمود احمدی‌نژاد به عنوان رئیس جمهور شاهد کاهش تعداد وزارتخانه‌ها برای چابکی بیشتر دولت بودیم، تبدیل معاونت سینمایی به سازمان سینمایی قدری عجیب به‌نظر می‌رسید. کاملا واضح است که در چارت تعریف شده برای سازمان سینمایی با تعدد معاونت‌ها و اداره کل‌ها شاهد بروکراسی بیشتری نسبت به معاونت سینمایی سابق هستیم. ضمن اینکه ساختار قبلی مدیریت سینما با پیش از 3دهه سابقه به انسجامی دست یافته بود که سازمان فعلی فاقد آن است. به همین دلیل با گذشت بیش از 16ماه از تشکیل سازمان سینمایی هنوز هم شرح وظایف مدیریت سینما و معاونت‌ها و اداره کل‌هایش دچار ابهاماتی است.

شاید با تغییر مدیریت نیازی به انحلال سازمان سینمایی و بازگشت به معاونت سینمایی سابق نباشد. حتی در این صورت هم تجدیدنظر در چارت اداری معاونت‌ها و اداره کل‌هایی که موازی کاری می‌کنند، الزامی به‌نظر می‌رسد.

جواد شمقدری: پیکان گرفتیم پژو تحویل دادیم

رئیس سازمان سینمایی درباره شایعه انحلال سازمان سینمایی گفت: مجلس در ارتباط با اصل مصوبه سازمان سینمایی هیچ ایرادی وارد نکرده و تنها به برخی فرایندها ایراد حقوقی گرفته ولی اصل قضیه و تأسیس سازمان سینمایی در مجلس شورای اسلامی رد نشده است. شمقدری افزود: واقعیت این است که من برای اینکه همه بتوانند اهمیت سازمان سینمایی را درک کنند یک مثال بسیار ساده زدم و گفتم تبدیل معاونت به سازمان سینمایی مثل این است که پیکان را بگذارید و پژو پارس تحویل دهید و آدم عاقل بعید است که بگوید پژو پارس را دوست ندارم و علاقه دارم با همان پیکان قدیمی سواری کنم. به گفته وی نسبت جایگاه سازمان سینمایی در دوره کنونی با معاونت سینمایی در دوره قبل به نوعی برای اینکه عامه‌فهم باشد مثل همین تبدیل پیکان به پژو پارس است، اما اتفاقاتی که افتاده این است که اولا تشکیل سازمان سینمایی مصوبه هیأت وزیران بوده و بعد در شورای‌عالی اداری مصوب شده و چارت سازمان سینمایی نیز در معاونت نیروی انسانی ریاست‌جمهوری به تصویب رسیده است و براساس این چارت نزدیک به 300پست سازمانی مصوب شده که به هر حال مدیران آینده موظف هستند تا این پست‌های سازمانی را پر کنند.

بخش سینما و تلویزیون تبیان

منبع:همشهری