اتاق فكر و تاثیر آن در صادرات

بیست و نهم مهر ماه روز ملی صادرات شناخته و معرفی شده است. تعیین یک روز از روزهای سال برای صادرات، ضمن ترویج فرهنگ صادرات در میان اصناف و تجار، تقدیر از سربازان جبهه اقتصادی، فرصتی برای تبادل افکار، شناخت تنگناها و موانع اقتصادی و صادراتی و بررسی راهکارهایی برای دستیابی به جهش صادراتی است.

همچنین بزرگداشت روزی به نام صادرات ارج نهادن به تلاش‌های بازرگانانی است که در امر صادرات اهتمام می‌ورزند و با عرضه ماحصل تلاش خود و کاركنانشان به بازارهای جهانی، سهم جمهوری اسلامی ایران را در عرصه رقابت اقتصادی افزایش می‌دهند. روز ملی صادرات را می‌باید فرصت ارزشمندی دانست و امیدوار بود كه مباحث مربوط به صادرات بار دیگر مورد توجه مسئولان و دست اندرکاران امر قرارگیرد.

با توجه به اینکه موفقیت در تجارت بین الملل، در گرو ایجاد ثبات نسبی در قوانین و مقررات صادراتی کشور، حذف تشریفات زاید، رفع بروکراسی و تمرکز فعالیت‌های اداری و اجرایی در مرکزیت واحدی است، می‌توان مشکلات صدها شرکت صادراتی و تولیدی کشور را در موارد زیر خلاصه كرد :

فقدان ثبات در قوانین و مقررات صادرات و واردات؛

وجود مشکلات بروکراسی به ویژه در تشریفات گمرکی؛

مشکلات حمل و نقل از قبیل کمبود و گرانی وسایط حمل و نقل؛

نارسایی تسهیلات بانکی؛

قاچاق برخی از محصولات کشاورزی مانند زعفران؛

بروکراسی اداری در بانک ها برای گشایش اعتبار اسنادی؛

انتخاب افراد نامناسب و بی اطلاع به عنوان نمایندگان اقتصادی دولت در خارج از کشور؛

مشکلات مربوط به استاندارد؛

فقدان برنامه‌ریزی صحیح دولت برای صادرات؛

عدم تخصیص تمامی ارز حاصل از صادرات به صادرکنندگان؛

ضعف مرکز توسعه صادرات در زمینه ارائه قیمت‌های جهانی؛

پایین بودن کیفیت کالاها؛

ناآگاهی از اصول بسته بندی و استهلاک ماشین‌آلات بسته بندی؛

مطلق بودن سیاست وارداتی در گمرک ایران؛

و ناتوانی در رقابت با قیمت های جهانی.

فقدان حمایت دولت از صادركنندگان سبب می‌شود كه قیمت تمام شده محصول تولیدی افزایش‌یابد، از این رو تولیدكنندگان برای جبران این افزایش قیمت از بسته بندی‌های نامناسب برای محصولاتشان استفاده می‌كنند كه در نتیجه این محصول در مجموع در جلب نظر مشتری خارجی توان رقابت با محصولات مشابه خارجی را نخواهد داشت.

با وجود توان بسیار بالای کشور در زمینه های تولیدی و صادراتی، هنوز نتوانسته‌ایم به جایگاه خود در اقتصاد جهانی دست یابیم. تجربیات جهانی نشان می‌دهد که تحول و اصلاحات در هر زمینه، مستلزم ایجاد و تشکیل اتاق‌های فکر و بهره‌گیری از آراء و نظرات متخصصان و صاحب‌نظران آن رشته است.

در بسیاری از کشورهای در حال توسعه از جمله ایران اتاق‌های فکر هنوز شکل نگرفته است؛ از این رو مسئولان، قانونگذاران، برنامه‌ریزان و دست اندرکاران امر صادرات در بخش‌های دولتی و خصوصی، نمی‌توانند در فضایی شفاف و عالمانه تصمیم گیری کنند و برای ایجاد تحول و اصلاحات در چارچوب قوانین و مقررات، کلیدی راهگشا فراهم سازند.

نارسایی‌ قوانین و مقررات که با هدف تسهیل و حمایت از تولیدات داخلی و ... شکل گرفته‌اند، پس از مدت کوتاهی خود به مانعی برای ایجاد فضای رقابتی و رشد شرکت ها و مؤسسات تبدیل می‌شوند. از سوی دیگر تغییر پی در پی قوانین و مقررات ، شرایط بیرونی در حال تغییر مداومی را ایجاد می‌كند که امکان برنامه‌ریزی میان مدت و بلند مدت را از سربازان عرصه تجارت ( صادرکنندگان ) گرفته است . با این وصف، پیش از هر اقدام، ایجاد اتاق فکر به منظور اصلاح و تحول تجارت خارجی الزامی است . ایجاد این اتاق‌ها سبب می شود که دست اندرکاران عرصه تجارت به ویژه صادرات غیر نفتی افکار و ایده‌های خود در خصوص راه های بهبود صادرات و بالا بردن توان رقابتی كشور را، با مسؤولان و تصمیم گیران دولتی مطرح کنند و در نهایت از بررسی و تجزیه و تحلیل نظرات ارائه شده راهکارهای مناسب را بیابند و اقدامات لازم برای جهش صادرات غیر نفتی را فراهم سازند. روز ملی صادرات می‌باید سمبلی برای ارج نهادن به تلاش های انجام شده از سوی صادرکنندگان برای نفوذ و حضور در بازارهای جهانی و زمینه ای برای گفتگوی رو در رو باشد در غیر این صورت جامعه از تعقل گرایی دور می ماند و فقط در عرصه تقدیرگرایی باقی خواهد ماند و تغییر و تحول که لازمه توسعه اقتصادی ، اجتماعی و فرهنگی کشور است ، هرگز به وقوع نخواهد پیوست .

توسعه پایدار، آرمانی ارزشمند برای تمام ملت ها با هر نوع تفکر و جهان بینی است و دین مقدس اسلام نیز همواره بر آن تأکید دارد . اسلام نیز هم بر تفکر ارج نهاده و آن را عبادت خوانده‌ و هم به مشورت تاكید ورزیده است. مبانی فکری در اسلام برای ایجاد تحول دو جانبه به مراتب از دیگر ادیان وسیع تر و جامع تر است . آیه شریفه قرآن کریم است : خداوند سرنوشت هیچ قومی را تغییر نمی دهد مگر آنکه خود اقدام به تغییر نمایند . لذا برای دستیابی به آرمان های مقدس نظام جمهوری اسلامی، باید زمینه فکری مناسبی در جامعه ایجاد شود چرا که از برخورد آراء و افکار، راه حل مشکلات و تنگناها به سهولت پیدا خواهد شد.

روز ملی صادرات تنها دستمایه ای برای تفکر در این زمینه و برای رسیدن به جهش صادراتی است.