تبیان، دستیار زندگی
در مقالات قبل این نکات از امام خمینی(ره) بدست آمد که ، امام ره علاوه بر سیره عملی همواره در بیانات، اقوال و مکتوبات و اندرزهای خود، این رسالت خطیر روحانیون را خاطرنشان کرده و به آنان آگاهی می‌بخشید که علاوه بر مسوولیت فردی به معنای عبادی و فقهی و علمی رسا
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

وظایف روحانیت از نگاه امام(ره)(3)

وظایف روحانیت از نگاه امام(ره)(3)
در مقالات قبل این نکات از امام خمینی(ره) بدست آمد که ، امام ره علاوه بر سیره عملی همواره در بیانات، اقوال و مکتوبات و اندرزهای خود، این رسالت خطیر روحانیون را خاطرنشان کرده و به آنان آگاهی می‌بخشید که علاوه بر مسوولیت فردی به معنای عبادی و فقهی و علمی رسالت اجتماعی و سیاسی در رابطه با امت اسلامی را نیز دارا می‌باشند.

رسالت انبیا و اولیای الهی در طول تاریخ و از آن جمله پیامبر خاتم(ص) نیز رسالت و وظیفه‌ای جامع و فراگیر بوده است. امام خمینی(ره) با بینش و نگرش عمیق خود، اسلام را در «جامعیت» آن می‌بیند و تفسیر و تبیین می‌کند. او اسلام را تنها در بعدی از ابعاد آن یا صرفا در عبادت یا فقاهت و ... نمی‌بیند بلکه اسلام را مکتب جامعی می‌داند که سیاست و عبادت و فقه و اقتصاد آن در یک رابطه کلی در ارتباط تنگاتنگ معنابخش است و نقصان در هرکدام از این ابعاد، هدف کلی و الهی آن را از بین می‌برد، بنابراین از نگاه امام خمینی(ره( رسالت و وظیفه روحانیون نیز امری جامع و فراگیر در رابطه با کلیت اسلام و رسالت انبیا و اولیای الهی است. در ادامه به برخی دیگر از وظایف روحانیون گرامی اشاره می شود.

خطر عصبیت در فعالیت ‌های علمی طلبه

گاهی کبر در علم باعث می شود که یک طلبه از پذیرش سخن حق رویگردان شده و سخن صحیح را نپذیر و به همین جهت نتیجه آن عدم موفقیت علمی او خواهد بود و ذیل این بحث حضرت امام ره می فرمایند:  یکی از عصبیت‌ های جاهلی ایستادگی در مطالب علمیه است و حمایت کردن از حرفی است که از خودش یا معلمش یا شیخش صادر شده نه برای اظهار حق و ابطال باطل.

معلوم است این عصبیت از جهاتی زشت‏ تر و از حیثیاتی ناروا تر است از سایر عصبیت‌ ها یکی از جهت متعصب زیرا که اهل علم که باید مربی بنی ‏نوع بشر باشد و شاخه نبوت و ولایت است و به وخامت امور مطلع و عواقب اخلاق فاسده را می ‏داند اگر خدای نا خواسته خود عصبیت جاهلیت داشته باشد و متصف به صفات رذیله شیطانیه باشد حجت بر او تمام‏ تر و مورد مواخذه بیشتر واقع گردد.

کسی که خود را معرفی کند به اینکه چراغ هدایت مردم و شمع محفل انس و راهنمای سعادت و معرف طرق آخرت باشد، اگر خدای نا خواسته عامل به قول خود نباشد و باطنش با ظاهر مخالف باشد در زمره اهل ریا و نفاق به حساب آید و از علمای سوء و عالم بلا عمل است که جزای آن بزرگ ‌تر و عذاب آن الیم ‏تر است. [1]

باز بودن باب اجتهاد در نظام اسلامی

از جمله نکاتی که حضرت امام نسبت به آن عنایت داشتند بحث باز بودن باب اجتهاد می باشد که در بیانی ایشان نسبت به این موضوع می فرمایند:

 در حکومت اسلامی همیشه باید باب اجتهاد باز باشد و طبیعت انقلاب و نظام همواره اقتضا می‏ کند که نظرات اجتهادی فقهی در زمینه ‏های مختلف و لو مخالف با یکدیگر آزادانه عرضه شود و کسی توان و حق جلو گیری از آن را ندارد، ولی مهم شناخت درست حکومت و جامعه است که براساس آن نظام اسلامی بتواند به نفع مسلمانان برنامه‌ ریزی کند که وحدت رویه و عمل ضروری است و همین جا است که اجتهاد مصطلح در حوزه‏ها کافی نمی‏باشد بلکه یک فرد اگر اعلم در علوم معهود حوزه‏ ها هم باشد ولی نتواند مصلحت جامعه را تشخیص دهد و یا نتواند افراد صالح و مفید را از افراد نا صالح تشخیص دهد و به‏ طور کلی در زمینه اجتماعی و سیاسی فاقد بینش صحیح و قدرت تصمیم ‌گیری باشد، این فرد در مسائل اجتماعی و حکومتی مجتهد نیست و نمی ‏تواند زمام جامعه را به دست گیرد. [2]

از دست رفتن پایگاه مردمی

یکی از نکاتی که حضرت امام به آن توجه داشتند اتحاد بین روحانیت است چرا که  اگر طلاب با هم مختلف بشوند، اسلام شکست می‏ خورد. اگر در قشر روحانی خدای نخواسته مردم احساس کنند که این اختلافات برای دنیاست برای دین که اختلافی در کار نیست، همه ما، همه ما یک دین داریم، یک قرآن داریم، اگر اختلافی پیدا بشود اختلاف روی اساس دنیاست، شیطان است که اختلاف می‏ اندازد ـ اگر سایر مردم توجه کنند که ملاها روی هوا های نفسانی با هم مختلف هستند، طلبه ‌ها روی هوا های نفسانی با هم مختلف هستند، مردم از شما رو بر می ‌گردانند. اگر از شما رو بر گرداندند، اسباب شکست شماست؛ شکست شما شکست اسلام است. وظیفه شما سنگین است آقا! شما باید با اخلاق خودتان، با اعمال خودتان مردم را دعوت کنید. [3]

اینها برای این است که این حوزه ‏ها از این معنویاتی که دارند ساقط بشوند. مادیات هم که ندارند، یک آبرویی هم که در جامعه دارند که دولت ‌ها از این آبرویی که اینها در جامعه دارند می ‏ترسند، از من و جناب ‌عالی که نمی‏ ترسند، من و شما که قدرتی نداریم، اگر از یک آخوند ی، از یک مرجعی، بترسند، نه از دعای او می‏ ترسند و نه از نفرین او می‏ ترسند، کی آنها اعتقاد به دعا و نفرین دارند؟ آنها از ملت‌ها می ‏ترسند؛ می ‏ترسند که اگر اهانتی به فلان بکنند ملت‌ ها بر آنها چه بشود. اگر ما به جان هم بیفتیم و من آن را تکفیر کنم، او من را تکفیر کند، هر دومان ساقط بشویم، خوب در بین ملت ‌ها هم، ملت هم از دست ما می‏ رود؛ چنانچه رفته است حالا؛ یک مقدار کمی از آن مانده، باقی ‏اش از بین رفته. همه ‏اش وقتی که انسان می‏ شنود از اشخاص، هی اشکال بر این است که آخوند ها این جورند و این جورند! [4]

و لو در نظر فرض کنید که زیدی که با عمرو اختلاف می‏ کند، هر دویشان خودشان را مُحِقّ می‏ دانند. لکن باز هم که مُحِقّ می‏ دانند، چون انعکاسش در توده مردم یک انعکاس صحیحی نیست، ممکن است موجب این بشود که مردم از روحانیت یک قدری سر خورده بشوند و بگویند حالایی که دست اینها هم افتاده، همین است می‏ بینید. دارند می‏ گویند به ما اینها را؛ حالا هم که جمهوری اسلامی شده، اینها هم نتوانسته‏ اند کاری بکنند؛ نمی‏ توانند یک کاری انجام بدهند. [5]

در مقالات قبل این نکات از امام خمینی(ره) بدست آمد که، امام ره علاوه بر سیره عملی همواره در بیانات، اقوال و مکتوبات و اندرزهای خود، این رسالت خطیر روحانیون را خاطرنشان کرده و به آنان آگاهی می‌بخشید که علاوه بر مسوولیت فردی به معنای عبادی و فقهی و علمی رسالت اجتماعی و سیاسی در رابطه با امت اسلامی را نیز دارا می‌باشند. به طور کلی می‌توان گفت رسالت و اهم وظایف روحانیون از نگاه امام خمینی(ره) شامل این مسوولیت‌هاست: تلاش در جهت کسب علوم دینی؛ ممارست در تزیکه نفس و تقوای الهی؛ ارشاد و هدایت مردم نسبت به مسائل دینی و عبادی؛ آگاه بودن نسبت به مسائل سیاسی و اجتماعی زمان و آگاه کردن مسلمانان از این مسائل؛ مبارزه با ظلم و ستم و استبداد و استثمار و استعمار به هرشکل آن؛ مقید بودن نسبت به کلیه امور مسلمین اعم از امور اجتماعی، سیاسی، دینی، فقهی و...؛ حراست از دین و کیان اسلام؛ ساده زیستی و دارا بودن زی‌ طلبگی و دوری از تشریفات.[6]

آنچه در این نوشتار از منظر بزرگ نگاهبان دین بررسی شد، تلاشی در یاد آوری وظایف و مسئولیت‌های مهم طلاب و روحانیون بود که چشم پوشی از آنها به هر نحو و با هر عنوانی به ضرر اسلام تمام خواهد شد و روحانیت اولین قربانی آن خواهد بود.


پی نوشت ها:

[1] چهل حدیث، ص 151.

[2] صحیفه امام، ج 21، ص 177.

[3] صحیفه امام، ج 6، ص 284.

[4] صحیفه امام، ج 2، ص 20.

[5] صحیفه امام، ج 9، ص 478.

[6] رسالت روحانیت از نگاه امام خمینی، بهروز رشیدی

منبع:

ماهنامه اطلاع رسانی، پژوهشی، آموزشی مبلغان

معاونت تهذیب حوزه علمیه

سایت کتاب نیوز

تهیه و فرآوری: جواددلاوری، گروه حوزه علمیه تبیان