انواع پیوند و مشکلات سیستم ایمنی

پیوندی که بین دو فرد کاملاً یکسان از لحاظ ژنتیکی باشد پیوند سینرژیک نام دارد.

پیوندی که از یک گونه به فردی دیگر از همان گونه ولی متفاوت از لحاظ ژنتیکی انتقال یابد زنوگرفت نامیده می شود.

پیوند نوع اول و دوم اکثراً به راحتی انجام می گیرد اما برای نوع سوم به خاطر این که از لحاظ ژنتیکی فرد دهنده با فرد گیرنده هم خوانی ندارد، توسط سیستم ایمنی رد(Reject) می شود.

همان طور که می دانید برای این که یک پیوند بتواند به خوبی انجام شود دو فرد گیرنده و دهنده باید از لحاظ ژنتیکی با هم یکسان باشند. اما...

منظور از لحاظ ژنتیکی چیست؟

روی کروموزوم 6 انسان ژن هایی قرار دارند که روی سلول های لکوسیت بیان می شوند رد نتیجه به آن ها Human Leukocyte antigens یا به اختصار HLA گفته می شود.

دو فردی که قرار است مورد پیوند قرار گیرند (دهنده و گیرنده) باید الل های روی HLA های هر دو نزدیک به هم باشد. البته یکی دو تا از این خانواده HLA در پیوند مهم ترند. به منظور این که پیوند بهتر صورت گیرد. برای این گونه پیوندها از داروهایی استفاده می شود که سیستم ایمنی را تعدیل کند تا پیوند با موفقیت انجام گیرد.

اما خود سیستم ایمنی نیز در امان نیست و گاهی دیده می شود که این سیستم نیز مورد هجوم قرار می گیرد و یا به خاطر مشکلات ژنتیکی به برخی از سلول های بدن که خودی محسوب می شدند حمله می کند و آن ها را عامل بیگانه تلقی می کند.

در مواردی که خود سیستم ایمنی مورد تهاجم قرار می گیرد و سیستم ایمنی تضعیف می گردد در بیماری HIV (ویروس نقص ایمنی انسان) است که  بسیاری از سلول های سیستم ایمنی مثل سلول های T کمکی، ماکروفاژها آلوده می شوند. این ویروس برا ی اولین بار در دهه ی 1980 شناسایی شد. این بیماری از راه تزریق خون یا فرآورده های خونی آلوده به ویروس، از طریق راه تماس جنسی و از مادر آلوده به فرزند قابل انتقال است. شما می توانید برای آشنایی با ساختار و نوع عملکرد این ویروس، فیلم را ملاحظه نمایید.

هم چنین در برخی بیماری ها دیده شده است که سیستم ایمنی برخی از سلول های خود فرد را عامل بیگانه تشخیص داده و به آن ها حمله می کند. مثلاً در بیماری MS سیستم ایمنی به سلول های میلین در سلول های عصبی حمله می کنند.

هم چنین در بیماری پیوند علیه میزبان(GVHD) سلول های T بالغ موجود در مغز استخوان پیوندی با آنتی ژن های میزبان واکنش می دهند و این مانعی بر سر راه پیوند مغز استخوان است.

آلرژی بیماری ازدیاد حساسیت فوری است که غالباً به آنتی ژنی ارجاع داده می شود که سبب القا بیماری می شود. در تمامی این آلرژی ها انتی ژن سبب فعال شدن بازوفیل ها یا ماست سل ها می گردد. ماده ی آلرژن به پادتن های روی سطح ماست سل ها متصل شده و این سلول ها هیستامین آزاد می کنند. در نتیجه استفاده از داروهای آنتی هیستامین برای مبارزه با علایم آلرژی مفید است.

اما داشتن سیتم ایمنی برای همه موجودات لازم است و حتی تک یاخته ها هم ازین قاعده مستثنی نیستند. در جدول زیر می توانید انواع مهره داران و بی مهرگان را از لحاظ داشتن انواع امکانات ایمنی با هم قیاس کنید.

مرکز یادگیری سایت تبیان

تهیه: فاضل سامانی