برای بر قراری امنیت کامل برای هر جامعه ای نیاز به وجود نیروهای محافظتی و امنیتی است. بدن ما و همه موجودات نیز از این قانون تبعیت می کند. دو نوع دفاع در برابر نفوذ میکروبه ا در بدن ما وجودارد...
برای بر قراری امنیت کامل برای هر جامعه ای نیاز به وجود نیروهای محافظتی و امنیتی است. بدن ما و همه موجودات نیز از این قانون تبعیت می کند. دو نوع دفاع در برابر نفوذ میکروب ها در بدن ما وجودارد. دفاع ذاتی یا غیر اختصاصی و دفاع اکتسابی یا اختصاصی که در این درس ابتدا به دفاع ذاتی می پردازیم و در درس بعد شرحی بر دفاع اکتسابی خواهیم داشت.
دفاع ذاتی یا غیر اختصاصی:
همان طور که از نام آن بر می آید این نوع دفاع به طور غیر اختصاصی عمل می کند یعنی فرقی ندارد که عامل خارجی چه نوعی باشد. عموماً پاسخ به همه این عوامل یکسان است و هیچ گونه انتخاب یا اختصاصیتی وجود ندارد. بافت هایی که در بیرون بدن قرار دارند از جمله پوست و بافت های که درون بدن هستند و مسئول تهیه مواد غذایی و گازهای تنفسی هستند مثل دستگاه گوارش و ریه ها از جمله مهم ترین اجزای این نوع دفاع محسوب می شوند.
الف) پوست بزرگ ترین عضو بدن و سد فیزیکی اصلی بین موجود و محیط زیست آن است. این عضو هم چنین نقش فعال در دفاع از میزبان داشته و بنا به این خصوصیات در ایجاد و ادامه ی واکنش های ایمنی و التهابی موضعی نقش دارد. خیلی از پاسخ های ایمنی بنا بر این که دروازه ورود خیلی از انتی ژن های بیگانه است از این بافت اغاز می شود.
پوست دارای سلول های مهمی مثل کراتینوسیت ها ، ملانوسیت ها و سلول های لانگرهانس و سلول های T می باشد. سلول های لانگرهانس سلول های دندریتی نا بالغ سیستم ایمنی هستند و کار آن ها به دام انداختن آنتی ژن های وارد شده به پوست می باشد. کار سلول های T موجود در در پوست شناسایی برخی از آنتی ژن هاست. درکل پوست کار بهینه سازی شناسایی آنتی ژن های محیطی را بر عهده دارد. (شکل زیر)
ب)سلول های مخاطی: اما در مناطقی از بدن که سلول های ذکرشده قرار ندارند سلول های دیگری به نام سلول های مخاطی نقش دفاعی را برعهده دارند. این سیستم دفاعی بیشتر با مطالعه روی مجرای گوارشی شناخته شده است و به عنوان سیستم ایمنی مخاطی نام گرفته است.
کار این سیستم نیز بهینه سازی برای پاسخگویی به آنتی ژن های خوراکی و استنشاقی می باشد. این سیستم بیشتر در سیستم گوارشی و سیستم تنفسی دیده می شود. این سیستم دارای سلول های لنفوسیتی می باشد که به صورت تجمعاتی دیده می شوند که به آن ها پلاک های پی یر گفته می شود. کار این تجمعات سلولی شناسایی آنتی ژن های شایع می باشد. یکی دیگر از این سلول های مهم در این بافت، سلول های تخصص یافته ای به نام M می باشند که فاقد مکروویلی بوده اما دارای قدرت پینوسیتوزی هستند.
در هر دوی این دو بافت کار اساسی لیز کردن و هضم کردن عامل خارجی است که در اکثر مواقع آنزیم های لیزوزومی این کار را انجام می دهند.
اغلب این آنزیم ها از شبکه اندوپلاسمی منشا شده و در لیزوزوم ها قرار می گیرند. وقتی یک عامل خارجی وارد بدن می شود، لیزوزوم ها به سمت آن رفته و و با ان ادغام می شوند و ویزکولی به نام فاگوزوم ایجاد می شود. آنزیم های موجود در لیزوزوم رها شده و عامل خارجی را هضم می کنند.
اگر به علت زیاد بودن عامل خارجی یا ناکار آمد بودن سدها اولیه ( پوست و لایه های مخاطی) عامل خارجی وارد بدن شود سد های ثانویه دیگر نقش خود را ایفا می کنند که در ذیل به آن ها می پردازیم.
1- التهاب:
دو نوع از سلول های بدن ما به نام های نوتروفیل ها و ماکروفاژها در این پاسخ نقش کلیدی بازی می کنند. در اثر جراحت یا خراشیدگی و یا هر عامل دیگر سلول های جراحت دیده از خود هیستامین و یکسری از سیتوکین ها را ترشح می کنند. این ماده ها از یک سو باعث گشاد شدن رگ ها به منظور افزایش خون در نطقه آسیب دیده شده و از طرف دیگر سیگنال های از خود تولید می کنند که باعث جذب و فراخوانی نوتروفیل ها با آن منطقه می شود. این سلول ها با سلول های ماکروفاژی تا سرکوبی عوامل خارجی در آن مکان باقی می مانند.
ماکروفاژها: منوسیت های مشتق شده از خون محیطی اند که نقش بیگانه خواری داشته و سیتوکین های پیش التهابی را ترشح می کنند. ماکروفاژها در بافت های مختلف اشکال متفاوت به خود می گیرند از جمله میکروگلیا در سیستم مرکزی عصبی، سلول های کوپفر در کبد، ماکروفاژ الوئلار در شش و استئوکلاست در مغز استخوان.
2- تب:
همه ما می دانیم که افزایش دما یا حرارت دادن باعث استریل شدن مواد می گردد و این به خاطر این است که اکثر میکروب ها در دماهای بالا دیواره خود را از دست می دهند و از بین می روند.
3- گلوبول های سفید:
مهم ترین عمل این سلول های مهم فاگوسیت کردن عوامل خارجی می باشد که در بخش 1 تا حدودی توضیح داده شد. باقی مانده گلوبول های سفید و میکروب های کشته شده مایعی به نام چرک است که به خاطر ازدیاد مرگ گلوبول های سفید به رنگ تقریباً سفید است.
این پروتئین ها تکمیل کننده سیستم ایمنی محسوب شده و در ماکروفاژها، سلول های روده و کبد ساخته می شوند. کار این پروتئین ها ایجاد سوراخ در دیواره عوامل خارجی است. اینترفرون ها شامل خانواده بزرگی می باشند که در مواجه شدن بدن با عوامل ویروسی کار خود را انجام می دهند و و از تکثیر ویروس ها جلوگیری می کنند.
آشنایی با انواع سیستم ایمنی در بدن
لیزوزم درس اول
ماكرو فاژ درس اول
