آنچه از خدا می خواهیم باید در این ماه بگیریم !!
امام صادق علیه السلام می‌فرماید: «رمضان ماهی است که در آن رزق و روزی‌ها تقسیم می‌شود اجل‌ها نوشته می‌شود پیمانهایی که با خداوند بسته می‌شود نوشته می‌شوند و در آن ماه شبی است که هر عملی در آن بهتر از انجام آن عمل در هزار ماه است.»
یکی از مهمترین وجوه تمایز انسان از حیوان حس روحانیت و خداپرستی است؛ زیرا این حس به طور فطری در نهاد آدمی وجود دارد و دعا زبان حال کسی است که در برابر عظمت زیبایی لطف محبت قدرت و حکمت خداوند قرار گرفته و این همه صفات والا را ستایش می‌کند و از دل و جان به نیایش خدا می‌پردازد
خداوند کریم در قرآن مجید می‌فرماید: « بگو: اگر دعاى شما نباشد، پروردگارم هیچ اعتنایى به شما نمىكند...» [2] و «آیا جز او خدایی هست که دعای بیچاره و درمانده را اجابت کند...» [3]. پیامبر اکرم | و ائمه معصومین علیهم السلام نیز بر دعا و مناجات تاکید فراوان نموده‌اند.
امام باقر علیه السلام در این خصوص می‌فرماید:« افضل عبادات دعا است» [4] و در روایتی دیگر آمده است که دعا و نیایش سلاح مومن است[5]سلاحی در مقابله با سختی‌ها و مصائب و مرهمی است بر جسم روح و روان او و وسیله گشایش گره‌های بسته زندگی و حل مشکلات.
ماه مبارک رمضان ماه میهمانی خداوند است که مۆمنان را با کارت «یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا كُتِبَ عَلَیْكُمُ الصِّیامُ»[6] به میهمانی خویش دعوت نموده است. این میهمانی هیچ سنخیتی با میهمانی‌های دنیوی ندارد زیرا در آن خداوندِ عالم غنی خالق باقی عزیز و جلیل میزبان انسان هایِ جاهل فقیر فانی مخلوق و ذلیل است. غذای این ماه غذای روح است که برای رشد معنوی و تعالی فرد لازم است. [7] گاه انسان‌ها آن چنان درگیر مادیات و برآورده نمودن تمایلات جسم خویش می‌گردند که از توجه به روح و روان خود باز می‌مانند لذا این ماه فرصت مناسبی برای رشد و تعالی روح و روان انسان است؛ زیرا از فوائد مهم روزه این است كه روح انسان را" تلطیف"، و اراده انسان را" قوى"، و غرائز او را" تعدیل" مىكند.
به دلیل آنکه همه مقدرات بندگان در تمام سال در شب قدر و در این ماه تعیین مىشود، لذا تلاش و تهجد برای نایل شدن به بهترین مقدرات برای هر فردی در آن شب لازم و ضروری است
این ماه به استناد روایات افضل ماهها در نزد خداوند متعال است که اوّل آن رحمت، وسط آن مغفرت و آخر آن پاداش می‌باشد [8] و برای آن اوصاف و ویژگی‌های خاصی در متون روایی آمده است خاصه آنکه شب قدر نیز در آن واقع شده است.
امام صادق علیه السلام در خصوص این ماه می‌فرماید:
«رمضان ماهی است که در آن رزق و روزی‌ها تقسیم می‌شود اجل‌ها نوشته می‌شود پیمانهایی که با خداوند بسته می‌شود نوشته می‌شوند و در آن ماه شبی است که هر عملی در آن بهتر از انجام آن عمل در هزار ماه است.»[9]
در این ماه به دعا و استغفار سفارشات فراوانی شده است.
امیرالمۆمنین علی علیه السلام در این خصوص می‌فرماید:
«بر شما باد به کثرت استغفار و دعا در این ماه زیرا دعا بلا را از شما دفع می‌کند و استغفار گناهانتان را محو می‌کند.» [10]
و در روایتی دیگر در شرح احوال امام زین العابدین علیه السلام در این ماه آمده است:
«در ماه رمضان علی بن الحسین علیه السلام جز دعا استغفار و تکبیر سخنی نمی‌گفت.» [11]
امیرالمۆمنین علی علیه السلام می‌فرماید: «بر شما باد به کثرت استغفار و دعا در این ماه زیرا دعا بلا را از شما دفع می‌کند و استغفار گناهانتان را محو می‌کند»
بنابر آنچه بیان گردید به طور قطع جایگاه دعا و تقرب به درگاه الهی در سایه دعا و توسل به خداوند در این ماه بسیار والا و عظیم است. زیرا گرچه روزه‌داری در این ماه فوائد و منافع طبی و بهداشتی و... فراوانی دارد اما سحرخیزی تلطیف روح و استجابت دعا در سایه توسل و دعا چیز دیگری است و محروم واقعی کسی است که از این همه خیر و برکت محروم باشد.
خداوندی که هیچگونه نیازی به این قبیل راز و نیازها و عبادات بندگان خویش ندارد از باب تفضل و عنایت چنین فرصت عظیمی را در اختیار این موجود خاکی و خاطی می‌نهد تا اندکی زنگارهای گناه را از روح و روان خویش بزداید و خود را به آنچه شایسته آن است نزدیک نماید. مومن با بهره‌گیری از برکات این ماه می‌تواند به درجات عالی دست یابد و خویش را در شمار مقربان الهی گرداند و از طرفی دیگر فرد گناهکار و نادم نیز فرصتی می‌یابد تا با تضرع و انابه به سوی درگاه حق و تقاضای بخشش و غفران خویش را شایسته عنایات الهی نماید. زیرا خداوند متعال وعده اجابت دعا در این ماه را به تمام سائلان درگاه ربوبی خویش داده است.
و از طرفی به دلیل آنکه همه مقدرات بندگان در تمام سال در شب قدر و در این ماه تعیین مىشود، لذا تلاش و تهجد برای نایل شدن به بهترین مقدرات برای هر فردی در آن شب لازم و ضروری است.
بقول حضرت حافظ:
مرا دراین ظلمات آنکه رهنمایی داد
دعای نیمه شبی بود و گریه سحری
پی نو شت ها :
[1] . حداد عادل غلامعلی درسهایی از قران چاپ سوم تهران دفتر نشر فرهنگ اسلامی 1384ش ص352 البقرة/ 183
[2] . الفرقان/77
[3] . النمل/ 62
[4] . ر.ک: حر عاملى، وسائل الشیعة الی تحصیل مسائل الشریعه، قم مۆسسه آل البیت علیهمالسلام قم، 1409 ه ج7 ص30 ح8625
[5] . ر.ک: همان ج7 ص38 ح8654
[6] . البقرة/ 183
[7] . قرائتى محسن تفسیرنور تهران مركز فرهنگى درسهایى از قرآن 1383 ش، ج1، ص288
[8] . ر.ک: الكلینى، محمد بن یعقوب بن اسحاق الكافی تصحیح: على اكبر غفارى و محمد آخوندى چاپ چهارم تهران دار الكتب الإسلامیة 1407ه ج4 صص66و65 ح4
[9] . همان ج4 ص66 ح2
[10] . همان ج4 صص88 و 89 ح8
[11] . همان
شهربانو زندلشنی
بخش اخلاق و عرفان اسلامی تبیان
