تبیان، دستیار زندگی
معنای ساده و روان قرآن کریم در دسترس همگان هست و استفاده از آن برای همه ممکن، آنچه ما بر خود وظیفه دانستیم و در این سلسله نوشتار خواهد آمد ارائه نکات و پیام هایی است که آیات در صدد تفهیم آنند؛ البته نه همه آنها که این مختصر مجال بسیار ندارد.
عکس نویسنده
عکس نویسنده
نویسنده : امید پیشگر
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

گناه، کم کم انسان را حق ناپذیر می کند


در ماه نزول قرآن و بهار آن، شایسته است که بیش از گذشته به این کتاب الهی توجه و در معارف آن اندیشه شود.

سنت تلاوت روزانه و جزء به جزء آیات وحی، پسندیده تر می شود آنگاه که با درک معنا و دریافت آموزه های الهی همراه شود.


برای خدمت به ترویج آموزه های قرآنی در این ماه خدا بر آن شدیم تا همگام با قرائت های روزانه، آموزه هایی از جزء همان روز را به علاقه مندان تقدیم کنیم تا در کنار ثواب لفظی از قرائت قرآن ، از بهره معنوی کلام خداوند نیز بهره مند شوند.

به لطف خدا، معنای ساده و روان قرآن کریم در دسترس همگان هست و استفاده از آن برای همه ممکن، آنچه ما بر خود وظیفه دانستیم و در این سلسله نوشتار خواهد آمد ارائه نکات و پیام هایی است که آیات در صدد تفهیم آنند؛ البته نه همه آنها که این مختصر مجال بسیار ندارد.

امید است خواندن آیات الهی زمینه ای باشد برای درک معنا و دریافت مراد خداوند از این سخنان و بعد گسترش فرهنگ قرآن در زندگی فردی و اجتماعی با توجه و عمل کردن به این معارف و آموزه ها.

رمضان

شرط بهره مندی از قرآن، رعایت تقواست دومین آیه سوره بقره، قرآن را مایه هدایت متقین معرفی می کند (هُدىً لِلْمُتَّقین) و این درحالی است که در دیگر آیات [1] تصریح شده که قرآن برای هدایت همه مردم نازل شده است . (القُرْآنُ هُدىً لِلنَّاس)

این اختلاف تعبیر برای آن است که قرآن آمده تا همه را هدایت کند مانند بارانی که نازل شده تا هر زمین تشنه ای را سیراب کند؛ اما زمینی از آن بهره می برد و به ثمر می نشیند که زمینه اثر بخشی در آن وجود داشته باشد.

درباره قرآن هم جانی با قرآن عجین شده، ثمرات هدایت در آن هویدا می شود که اهل خدا ترسی و رعایت حلال و حرام خدا باشد؛ نه جانی که آلوده به انواع گناه است و بنای ترک آنها و دوستی با خدا ندارد. [2]

گناه، کم کم انسان را حق ناپذیر می کند

در آیه ششم، سخن از واکنش بی کُنش عده ای در برابر سخن حق است. این آیه بیان حال کسانی است که راه گناه و معصیت را پیش گرفته و سر از کفر و انکار درمی آورند. چون به این مرحله می رسند سخنان حقی که آنها را از گناه و عواقب خطرناک آن بر حذر می دارد تأثیری در آنها نداشته و ذره ای آنها را به راه راست متمایل نمی سازد. (سَوَاءٌ عَلَیْهِمْ أَأَنذَرْتَهُمْ أَمْ لَمْ تُنذِرْهُمْ لاَ یُۆْمِنُونَ ؛ چه بیمشان دهى، چه بیمشان ندهى- برایشان یكسان است [آنها] نخواهند گروید.)

سفیه، عاقلان را سفیه پندارد

آیه سیزدهم درباره منافقان است که چون به آنها توصیه می شود که از تظاهر به اسلام و همراهی قلبی و واقعی با دشمنان اسلام دست برداشته و دل را یکدله کنند و با ایمان قلبی به جمع مومنین بپیوندند ، در پاسخ می گویند: أَنُۆْمِنُ كَمَا آمَنَ السُّفَهَاء ؛ آیا همان گونه كه كم‏خردان ایمان آورده‏اند، ایمان بیاوریم؟

خداوند در پاسخ به آنها پرده از واقعیت ایشان برداشته و می فرماید: اینها خود سفیه‌اند و خبر ندارند. زیرا دوگانکی در شخصیت را به جای ثبات شخصیت برگزیده و تمام نیرو و استعدادهای خدادایشان را در جهت توطئه، تخریب و شیطنت به کار می بردند و دست آخر، این همه کژی را به حساب عقل می گذارند! [3]

دو رکن در اختیار انسان است که در مشکلات به آنها پناهنده شده و از آنها برای حل مشکلاتش کمک بگیرد: اولی هر آنچه مصداق صبر و مقاومت باشد مانند روزه و دومی هر آنچه که پل ارتباطی میان انسان و خداوند عالم باشد مانند نماز

تجارتی که سود ندهد

در آیه شانزدهم سخن از کسانی است که راه هدایت را واگذاشته و در گمراهی قدم نهاده و پیش می روند.

همان ها که هدایت و مظاهر آن را به بهای گمراهی و مظاهر آن فروختند. قرآن کریم خبر می دهد که این داد و ستد، سودی برای آنها نداشت (فَمَا رَبحَِت تجارَتُهُم) و آنها روی هدایت و رستگاری را ندیدند.

قرآن

قرآن مدافع حقانیت خود

آیات 23 و 24 سوره بقره بیان حقانیت قرآن و اعجاز این کتاب آسمانی است. در این آیات به تمام کسانی که در طول تاریخ منکر الهی بودن این کتاب هستند گفته می شود که اگر گمان می کنید این آیات برخاسته از ذهن و ذوق بشری است و از سوی خدا نیست؛ شما نیز حداقل یک سوره مانند آن بیاورید (فَأْتُواْ بِسُورَةٍ مِّن مِّثْلِه) و در این همانندآوری مجازید تا از هر فکر و اندیشه بشری کمک بگیرید ، اما بدانید که چون جنس این قرآن از معجزه است کسی جز خداوند توان آوردن آن را ندارد.

و این یک مبارز طلبی (تحدی) همیشگی است که در طول تاریخ قرآن جریان داشته و دارد.

تاریخ هم گزارش می دهد همواره کسانی بوده اند که خواسته اند در این مبارزه طلبی شرکت کنند؛ اما نتیجه ای جز رسوایی برای آنها و اثبات ادعای قرآن در پی نداشته است. [4]

کسی که به توصیه خودش عمل نمی کند عاقل نیست

آیه 44 بقره درباره کسانی است که دیگران را به خوبی ها دعوت می کنند؛ اما خود با وجود آگاهی از فواید آنچه به آن توصیه می کنند از انجام آن سرباز می زنند.

قرآن کریم این گروه از آمران به معروف که در این وادی خود را فراموش کرده اند را متهم به بی عقلی می کند و با پرسشی انکاری از آنها می پرسد: پس چرا از عقلتان بهره نمی گیرید؟ (أَفَلَا تَعْقِلُون)

به تمام کسانی که در طول تاریخ منکر الهی بودن این کتاب هستند گفته می شود که اگر گمان می کنید این آیات برخاسته از ذهن و ذوق بشری است و از سوی خدا نیست؛ شما نیز حداقل یک سوره مانند آن بیاورید (فَأْتُواْ بِسُورَةٍ مِّن مِّثْلِه) و در این همانندآوری مجازید تا از هر فکر و اندیشه بشری کمک بگیرید. اما بدانید که چون جنس این قرآن از معجزه است کسی جز خداوند توان آوردن آن را ندارد

امیر مومنان علی علیه السلام در بیان ویژگی های خود به این نکته نیز اشاره کرده و می فرماید: أَیُّهَا النَّاسُ إِنِّی وَ اللَّهِ مَا أَحُثُّكُمْ عَلَى طَاعَةٍ إِلَّا وَ أَسْبِقُكُمْ إِلَیْهَا ؛ ای مردم! به خدا سوگند شما را به طاعتی تشویق نکردم جز آنکه خود قبل از شما به انجام آن اقدام نمودم. [5]

کمک گرفتن از صبر و نماز

در آیه 45، دستوری وجود دارد و آن کمک گرفتن از صبر و نماز در مقابله با مشکلات است (وَ اسْتَعِینُواْ بِالصَّبرِْ وَ الصَّلَوةِ) . در برخی روایات صبر به روزه تفسیر شده است [6] اما این می تواند بیان مصداق باشد [7]؛ یعنی دو رکن در اختیار انسان است که در مشکلات به آنها پناهنده شده و از آنها برای حل مشکلاتش کمک بگیرد:

اولی هر آنچه مصداق صبر و مقاومت باشد مانند روزه و دومی هر آنچه که پل ارتباطی میان انسان و خداوند عالم باشد مانند نماز.

نقل كرده اند كه رسول گرامى اسلام صلی الله علیه وآله هر گاه با مشكلى روبرو مى‏شد كه او را ناراحت مى كرد ، از نماز و روزه مدد مى‏گرفت. [8]

نیز امام صادق علیه السلام فرمود: هنگامى كه با غمى از غم هاى دنیا روبرو مى شوید وضو گرفته، به مسجد بروید، نماز بخوانید و دعا كنید؛ زیرا خداوند دستور داده: وَ اسْتَعِینُوا بِالصَّبْرِ وَ الصَّلاةِ. [9]

پی نوشت ها:

1.   مانند آیه 185/ بقره

2.   ر.ک به مجمع البیان فی تفسیر القرآن 1/118

3.   ر.ک به تفسیر نمونه 1/95

4.   ر.ک به تفسیر نمونه 1/133-138

5.   نهج البلاغه/ خطبه 175

6.   کافی 4/63/ح7

7.   تفسیر نمونه 1/218

8.   مجمع البیان فی تفسیر القرآن 1/217

9.   تفسیر العیاشی 1/43

امید پیشگر    

بخش قرآن تبیان