ایرانی‌ها به ‌قطب ‌جنوب می‌روند

از نظر ژئوفیزیکی نیز این منطقه، کمربند باریکی است که می تواند مکان مناسبی برای تحقیقات ضد ماهواره ای، تحقیقات در حوزه هوا و فضا، فناوری کشتی سازی، حمل و نقل دریایی، حفاری در یخ و حتی انجام آزمایشات فضایی باشد.

از این رو راه اندازی پایگاه ملی اقیانوس شناسی در قطب جنوب با هدف مطالعه و حضور در عرصه تحقیقات جهانی به عنوان یکی از برنامه های موسسه ملی اقیانوس شناسی مورد توجه قرار گرفته است.

با دکتر وحید چگینی، رئیس موسسه ملی اقیانوس شناسی درباره این طرح و اهدافی که این موسسه در منطقه قطب جنوب تعقیب می کند، گفت و گو کرده ایم.

چرا به قطب جنوب می رویم؟

قطب جنوب یا جنوبگان، قاره پهناوری است با وسعتی بین قاره اروپا و قاره آفریقا. به عبارت دیگر جنوبگان از قاره اروپا بزرگ تر و از قاره آفریقا کوچک تر است.  با توجه به این که یخ های قطبی در حال آب شدن است، ممکن است بعد از چند دهه در این منطقه سرزمین خشکی بر جای بماند.

علاوه براین منطقه قطب جنوب دارای منابعی از نفت، گاز، کانی و دیگر منابع است بنابراین در آینده از نظر اقتصادی هم می تواند حائز اهمیت باشد.

همچنین قطب جنوب یک منطقه راهبردی است که حضور جمهوری اسلامی ایران در این منطقه می تواند از نظر راهبردی برای کشور منافعی را به همراه داشته باشد. از نظر علمی نیز جنوبگان، منطقه ای بکر و در سطح دنیا مورد توجه است.

در قطب جنوب چه چیزی در انتظار محققان ایرانی است؟

زمینه های تحقیقاتی متعددی وجود دارد که ما می توانیم در قطب جنوب انجام دهیم. جنوبگان منطقه ای است کاملا غیرنظامی و به هیچ وجه برای فعالیت های نظامی در این منطقه مجوزی داده نمی شود. کشورهای مختلف نیز صرفا به دلیل پژوهش وارد این منطقه می شوند و معمولا هم طرح های اقیانوس شناسی در اولویت طرح های تحقیقاتی است.

فعالیت اصلی پایگاه های تحقیقاتی کشورهای مختلف نیز در این منطقه بیشتر به حوزه اقیانوس شناسی مربوط است و در حال حاضر استفاده از منابع اقتصادی این منطقه مانند نفت و گاز برای هیچ کشوری مجاز نیست.

ما هم برنامه ریزی کرده ایم با هدف انجام تحقیقات در شاخه های مختلف اقیانوس شناسی بخصوص بحث های مرتبط با فیزیک، شیمی و زیست شناسی دریا، پایگاهی را در این منطقه راه اندازی کنیم. قطب جنوب می تواند منطقه مناسبی برای انجام تحقیقات در حوزه هواشناسی و فیزیک بخصوص در شاخه های نجوم و مغناطیس باشد.

تحقیق در حوزه ماهواره ها و ضدماهواره ها، زمین شناسی، علوم مرتبط با یخ، پزشکی و نساجی از دیگر زمینه های فعالیت محققانی است که در این منطقه مشغول تحقیق و مطالعه هستند. همچنین قطب جنوب می تواند محل مناسبی برای آموزش فضانوردان باشد، چون محیط اینجا محیط سختی است و گاهی کشورها با هدف این که فضانوردان را برای اعزام به فضا آماده کنند از این محیط برای آموزش آنها استفاده می کنند.

برای ایجاد پایگاه در این منطقه با کدام کشور همکاری می کنیم؟

طیف وسیعی از کشورها در این منطقه پایگاه دارند. از کشورهای اسلامی می توان به پاکستان اشاره کرد که در این منطقه پایگاه دارد. مالزی و ترکیه نیز برنامه هایی را برای ایجاد پایگاه در این منطقه در نظر دارند. انگلیس، آلمان، فرانسه و ایتالیا نیز ازجمله کشورهای اروپایی هستند که در قطب جنوب پایگاه دارند. ایالات متحده، کانادا، آرژانتین، مکزیک، برزیل و شیلی ازجمله کشورهای قاره آمریکا هستند که در این منطقه پایگاهی را راه اندازی کرده اند.

کشورهای قاره اقیانوسیه مانند استرالیا و نیوزلند نیز در قطب جنوب صاحب پایگاه های تحقیقاتی هستند. ازجمله کشورهای آسیایی حاضر این منطقه نیز می توان به هند، ژاپن و کره جنوبی اشاره کرد. حتی آفریقای جنوبی هم در این منطقه پایگاهی را راه اندازی کرده است بنابراین ما با طیف وسیعی از کشورها مواجه هستیم که می توانیم برای ایجاد پایگاه تحقیقاتی در این منطقه با آنها همکاری داشته باشیم، اما موسسه اقیانوس شناسی با کشورهای استرالیا، پاکستان و روسیه مذاکراتی را در این زمینه انجام داده است.

آیا برای ایجاد چنین پایگاهی شرایط خاصی لازم است یا همه کشورها می توانند در قطب جنوب پایگاه داشته باشند؟

بله. سازمانی به نام SOOS یا سامانه پایش جنوبگان وجود دارد که کشورهایی مانند آمریکا، استرالیا و روسیه و چند کشور دیگر در این منطقه دارای قدرت هستند. ما باید ابتدا درخواستی را به این سازمان ارسال کنیم تا به عنوان عضو ناظر در سوس (سامانه پایش جنوبگان) پذیرفته شده و پس از تکمیل سابقه تحقیقاتی در این منطقه به عضویت دائمی درآییم و از این طریق برای ایجاد پایگاه در قطب جنوب مجوز بگیریم.

برای دستیابی به قطب جنوب می توان از کشتی های استیجاری هم استفاده کرد، اما اگر کشوری بخواهد در جنوبگان پایگاه دائمی داشته باشد و مرتب نیروهایی را به این منطقه اعزام کند بهتر است به دیگر کشورها وابسته نباشد و از کشتی های خودش استفاده کند.

البته این کشتی ها می تواند درآمدزا هم باشد و می توان اعتبارات جاری برای نگهداری و سرپا نگه داشتن آن را از طریق هزینه اجاره تامین کرد. برای مثال آفریقای جنوبی سال گذشته دومین شناور تحقیقاتی خود را به قیمت 150 میلیون یورو خریداری کرد.

آفریقای جنوبی از جمله 10 کشور برتر دنیا نیست و در رده های بعدی قرار دارد، اما وقتی کشوری مانند آفریقای جنوبی برای این که در قطب پایگاه داشته باشد و به این منطقه نیرو اعزام کند 150 میلیون یورو هزینه می کند نشان دهنده این است که حضور در قطب جنوب راهبردی است.

این پایگاه ها مانند یک سفارتخانه یا حتی فراتر مطرح هستند. یعنی هر پایگاه و چند کیلومتری محدوده اطراف آن جزو خاک کشوری است که این پایگاه را راه اندازی کرده است.

منبع: جام جم آنلاین