کدام سالمندان نباید رانندگی کنند؟
بسیاری از سالمندان در سالهای طولانی عمر خود، رانندگان خوب و کاربلدی بودهاند و ممکن است پذیرفتن اینکه سنی از آنها گذشته و تواناییهای آنها محدود شده، برایشان راحت نباشد. در این صورت، کمک اعضای خانواده اهمیت زیادی دارد.
فرایند سالمندی در افراد مختلف نمودهای متفاوتی دارد. از این رو نمیتوان سن ثابتی را تعیین کرد که بالاتر از آن، افراد از رانندگی منع شوند.
با این حال مطالعات نشان دادهاند با افزایش سن راننده به بالای 70 سال، میزان بروز تصادفهای منجر به مرگ به میزان بسیار زیادی افزایش مییابد. دلیل این امر آن است که در سالمندی، قدرت بینایی و شنوایی و سرعت واکنشهای حرکتی آنها کاهش مییابد.
علاوه بر این، برخی بیماریهای مزمن مانند مشکلات عضلانی- اسکلتی، آرتروز مهرههای گردن و زانو و... امکان رانندگی ایمن را از افراد میگیرند. به علاوه، گاهی هم وقوع رویدادهای حاد مانند سکتههای قلبی یا مغزی، رانندگان سالمند را دچار حادثه میکند.
سالمندی، قدرت هماهنگی و انعطافپذیری عضلات را که همگی برای کنترل مناسب خودرو حین رانندگی ضروری هستند، محدود میکند.
برخی از این مشکلات عبارتند از:
- احساس درد یا خشکی گردن: ممکن است اجازه ندهد فرد سالمند هنگام گردش به راست یا چپ سر خود را به طرفین بچرخاند و مراقب خودروهای عبوری و عابران پیاده باشد.
- احساس درد در اندام تحتانی: ممکن است مانع حرکت سریع و به موقع پاها روی پدال گاز یا ترمز شود.
- کاهش قدرت عضلات بازو: در مواقع حساس این اجازه را به راننده نمیدهد که فرمان را به سرعت و درست حرکت دهد.
به دلیل کاهش سرعت عمل افراد در سنین بالا، ممکن است زمانی که خودروهایی از معابر فرعی وارد میشوند، فرد سالمند به موقع نتواند آنها را مشاهده یا در صورت ترمز کردن خودروی جلویی، خودروی خود را به موقع متوقف کند.
بسیاری از سالمندان نمیتوانند همزمان بر تابلوها و علایم راهنمایی، خطکشیها، خودروها و عابران پیاده تمرکز کنند و همین موضوع منشاء بروز خطرهای بسیاری خواهد بود.
بسیاری از سالمندان در سالهای طولانی عمر خود، رانندگان خوب و کاربلدی بودهاند و ممکن است پذیرفتن اینکه سنی از آنها گذشته و تواناییهای آنها محدود شده، برایشان راحت نباشد. در این صورت، کمک اعضای خانواده اهمیت زیادی دارد.
توصیههای رانندگی به سالمندان
- حتما معاینههای سالانه بینایی و شنوایی را انجام دهید و در صورت لزوم از عینک یا سمعک حین رانندگی استفاده کنید.
- مصرف برخی داروها بر حواس بینایی و شنوایی و سرعت عمل تاثیر منفی میگذارد و رانندگی کردن برای افرادی که از آنها استفاده میکنند، خطرناک است. این موضوع در راهنمای دارو ذکر شده است و اگر تردید دارید، با پزشک مشورت کنید.
- اگر به نوع خاصی از بیماری مبتلا هستید، حتما با پزشک خود درباره ملاحظات رانندگی صحبت کنید.
- خواب کافی را جدی بگیرید. برای رانندگی خوب لازم است خواب خوبی کرده باشید.
- از صحبت کردن با تلفن همراه حین رانندگی جدا پرهیز کنید.
- فاصله خود را با خودروی جلویی حفظ کنید. اگر سرعت شما دو برابر شود و مثلا از 40 به 80 کیلومتر در ساعت افزایش یابد، فاصلهتان از خودروی جلویی، باید 4 برابر شود. در روزهای بارندگی و برفی فاصله از این هم باید بیشتر باشد.
- آهسته و با احتیاط برانید، بهخصوص در ترافیک پرتراکم و تقاطعها.
- بر اساس محدودیتهای فردی، درباره رانندگی خود تصمیم صحیحی بگیرید؛ مثلا بسیاری از سالمندان تصمیم میگیرند فقط در روشنایی روز رانندگی کنند. اگر رانندگی سریع شما را دچار مشکل میکند، به جای حرکت در بزرگراهها، در خیابانهای شهر تردد کنید. در آب و هوای نامساعد از وسیله نقلیه شخصی استفاده نکنید.
- اگر برای اولینبار مسیری را با خودرو طی میکنید، سعی کنید قبل از حرکت، از روی نقشه نشانی موردنظر را دقیقا پیدا کنید تا حین رانندگی نگرانی شما باعث از دست رفتن تمرکزتان نشود.
- اگر خویشاوندان و دوستان دلسوز درباره رانندگی به شما تذکرهایی میدهند یا توصیههایی میکنند، بدون آنکه ناراحت شوید، به رانندگی خود دقت کنید. شاید حق با آنها باشد.
- به این فکر کنید که رانندگی نکردن هم مزایایی مانند صرفهجویی در هزینه مالکیت خودرو، بنزین، بیمه و تعمیرات اتومبیل و... دارد. از سوی دیگر پیادهروی به جای رانندگی نیز مزایای فراوانی برای سلامت شما خواهد داشت.
این افراد رانندگی نکنند
ابتلای سالمندان به زوال عقل (دمانس) و بیماریهای تخریبکننده مغز، مشکلات بسیار زیادی برای آنها به وجود میآورد. متاسفانه زوال عقل و سکته مغزی عوارضی بر جا میگذارد که قابل برگشت و درمان نیست.
در فردی هم که دچار مشکلات شناختی است، نمیتوان انتظار تحلیل مطلوب و درست از مسایل رانندگی را داشت.
فردی که به آلزایمر مبتلاست نیز به هیچوجه صلاحیت رانندگی ندارد، ولی مشکل اینجاست که بیشتر این افراد مشکل خود را انکار میکنند و قبول ندارند به مشکلات حافظه مبتلا هستند.
علاوه بر این، هر فرد مبتلا به صرع هم بدون توجه به سن باید برای رانندگی با متخصص مغز و اعصاب مشورت و اگر رانندگی برایش خطرآفرین است، از وسایل نقلیه عمومی استفاده کند.
در شرایطی که فرد سالمند نمیتواند بین خطوط موردنظر رانندگی کند و اتومبیلش دائم به این طرف و آن طرف منحرف میشود یا حتی به کناره خیابان یا جاده بسیار نزدیک میشود و مماس با آن حرکت میکند یا با خودروی خود گم میشود، باید به این مساله بهعنوان یک هشدار توجه کند. البته پیدا نکردن نشانی برای جوانان هم اتفاق میافتد.
طبیعی است که فقط به دلیل سن زیاد نمیتوان به کسی توصیه کرد دست از رانندگی بردارد و در اینباره سن ملاک نیست بلکه سطح سلامت اهمیت دارد.
متاسفانه بسیاری از سالمندان و خانوادههایشان، تعداد تصادفها را ملاکی برای ادامه رانندگی قرار میدهند، اما این اصلا معیار درستی نیست؛ مثلا یکی از مشکلات سالمندان، ضعف بینایی است که بهتدریج بیشتر میشود و همین مساله در صورت پیگیرینشدن، در آینده مشکلآفرین خواهد شد، حتی اگر فرد سالمند تاکنون تصادف نکرده باشد.
بر اساس نظر پزشکان مغز و اعصاب، افراد زیادی ظاهرا برای رانندگی مشکلی ندارند، اما پس از انجام آزمایشهای عصبی و حرکتی، مشخص میشود بیمارند، اصلا نباید رانندگی کنند.
فردی هم که حین راهرفتن مجبور است از عصا استفاده کند، حتی اگر دید خوب و مهارت شناختی مطلوبی داشته باشد، باز هم نباید رانندگی کند.
پس به سالمندان عزیز توصیه میشود حتما چکاپهای ماهیانه و سالیانه را انجام دهند و با متخصصان برای ادامه رانندگی مشورت کنند.
فرآوری: نیره ولدخانی
بخش سلامت تبیان
منابع:
هفته نامه سلامت - دکتر امیرعلی سهرابپور، متخصص داخلی و عضو هیاتعلمی دانشگاه علوم پزشکی تهران
سلامتیران - دکتر علیرضا زالی ، جراح مغز و اعصاب
مطالب مرتبط:
چه خطراتی سلامت رانندهها را تهدید میکند؟