صیغه نذر چگونه ادا میشود؟
انسان کارى را میتواند نذر کند که انجام آن برایش ممکن باشد، بنابر این کسى که نمیتواند پیاده به کربلا برود، اگر نذر کند که پیاده برود، نذر او صحیح نیست.
در این مقاله در مورد نذر دو سوال را مطرح کرده و به بررسی پاسخ آن می پردازیم:
سوال: صیغه نذر چگونه ادا میشود؟
صیغه نذر این چنین است: «للّه علیّ هکذا»، و منظور از هکذا آن است که: «آنچه را مىخواهد که نذر کند بعد از «للّه علیّ» بگوید». مثلاً بگوید: «ان شفى اللّه مریضى فللّه على صوم یوم»؛ یعنى اگر خداوند مریض مرا شفا بدهد یک روز، روزه بر گردن و عهده من باشد.
گفتنی است؛ لازم نیست صیغه نذر به عربى خوانده شود، بلکه به فارسی هم کفایت میکند، پس اگر گفته شود: «چنانچه مریض من خوب شود، براى خدا بر من است که ده تومان به فقیر بدهم یا یک روز روزه بگیرم»، نذر، صحیح است. البته باید «براى خدا» به زبان گفته شود و قصد آن در دل کافى نیست.
سه مسئله از توضیح المسائل آیة الله سیستانی(دام ظله):
مساله 13ظ 7 ـ هرگاه با خدا عهد كند كه اگر به حاجت شرعى خود برسد كارى را انجام دهد, بعد از آنـكه حاجتش برآورده شد , باید آن كار را انجام دهد , و نیز اگربدون آنكه حاجتى را ذكر كند , عهد كند كه كارى را انجام دهد, آن عمل بر او واجب مى شود.
مساله 13ظ 8 ـ در عهدهم مثل نذر باید صیغه خوانده شود مثلا بگوید باخدا عهد كردم چنین كنم , و لازم نیست كارى را كه عهد مى كند انجام دهد شرعا بهترباشد, بلكه كافى است شرعا از آن نهى نـشـده بـاشد و در نظر عقلا رجحان داشته باشدیا براى آن شخص مصلحتى در بر داشته باشد, و اگر بعد از عهد طورى شد كه آن عمل مصلحتى نداشت یا شرعا مرجوح شد , هرچند مكروه شده باشد لازم نیست به آن عمل كند.
مساله 13ظ 9 ـ اگر کسی به عهد خود عمل نكند, گناه كرده است و باید كفاره بدهد یعنى شصت فقیر را سیر كند , یا دو ماه پى در پى روزه بگیرد, یا یك بنده آزاد كند.
سوال: اگر کسی به هر دلیلی نتواند به نذر و قسم خود وفا کند، حکمش چیست؟
یعنی اگر کسی نذر میکند و از بابت آن چیزی میخواهد، بعداً متوجه میشود که توانایی انجام آن کار را ندارد، حکمش چیست؟ واگر به انجام این کار قسم خورده باشد چطور؟
این سۆال دارای دو فرض است؛ اول آنکه از ابتدا قادر به انجام کار نباشد، دوم آنکه در زمان نذر قادر به انجام باشد ولی بعد از نذر کردن از انجام آن عاجز شده باشد.
در فرض اول مراجع معظم تقلید فرمودهاند:
انسان کارى را میتواند نذر کند که انجام آن برایش ممکن باشد، بنابر این کسى که نمیتواند پیاده به کربلا برود، اگر نذر کند که پیاده برود، نذر او صحیح نیست.[1]
در فرض دوم فرمودهاند:
اگر نذری غیر از نذر روزه کرده است باز هم نذرش باطل و چیزی بر او نیست.[2] ولى اگر نذر کند که روزهاى بگیرد و بدون پیشبینى قبلى از انجام آن عاجز شود، باید آن را قضا کند و اگر ممکن نشد[3] به مقدار یک مدّ طعام به فقیر صدقه بدهد.[4]
در مورد قسم خوردن هم فرمودهاند:
قسم خوردن چند شرط دارد... از جمله: عمل کردن به قسم براى او ممکن باشد و اگر موقعى که قسم میخورد ممکن باشد و بعد تا آخر وقتى که براى قسم معین کرده عاجز شود یا برایش مشقّت داشته باشد، قسم او از وقتى که عاجز شده به هم میخورد.[5]
پی نوشتها:
[1]. امام خمینی، توضیح المسائل (محشّی)، گردآورنده: بنیهاشمی خمینی، سید محمدحسین، ج 2، ص613: حضرات آیات امام خمینی(ره)، سیستانی، بهجت، مکارم، زنجانی.
[2]. همان: بنا بر فتوای آیة الله سیستانی (دام ظله)
[3]. حضرت آیة الله سیستانی(دام ظله) در ادامه مطلب فرمودهاند: و اگر ممکن نشد، احتیاط واجب آن است که یا بجاى هر روز 750 گرم غذا به فقیرى صدقه بدهد یا 5/ 1 کیلو به کسى بدهد که به جاى او آن روزه را بگیرد.
[4]. این نظریه بنا بر فتوای آیة الله زنجانی است.
[5]. توضیح المسائل (محشّی)، ج 2، ص 624.
فرآوری: آمنه اسفندیاری
بخش احکام اسلامی تبیان
منابع:
سایت اسلام کوئیست
پایگاه اطلاع رسانی آیة الله سیستانی(دام ظله)