کرک ها
در مقاله ی پیش در رابطه با سیستم بافت پوستی پوشش محافظ بیرونی گیاه مطالبی ارایه شد. دانستیم سیستم بافت پوستی، پوشش محافظ بیرونی گیاه را تشکیل می دهد و در پیکر اولیه ی گیاه به عنوان اپیدرم و در رشد ثانویه به عنوان پریدرم شناخته شده است.
هم چنین اشاره شد که بافت اپیدرم اپیدرم معمولا از لایه ی واحدی از سلول ها ساخته شده است که سطح بیرونی گیاه را به طور کامل می پوشاند. اپیدرم معمولا تک لایه است، اما در گیاهانی مانند فیکوس، لور، خر زهره و ... اپیدرم دو تا چند لایه می باشد. سلول های اپیدرمی با شکل و اندازه ی متفاوت، بدون فضای بین سلولی هستند.
در ادامه روزنه ها را مورد مطالعه قرار دادیم که جزو مواردی هستند که در اپیدرم گیاهان تشکیل می شوند. در این مقاله در رابطه کرک ها که آن ها نیز از نوع سلول های اپیدرمی می باشند بررسی می کنیم.
سلول های اپیدرمی در اکثر گیاهان به شکل کرک ها به سمت خارج رشد می کنند. کرک ها به صورت منفرد و یا مجتمع در سطح گیاه دیده می شوند. کرک ها تک سلولی و یا چند سلولی به اشکال متنوع هستند. کرک های تک سلولی منشعب و یا غیر منشعب در برخی گیاهان دیده می شوند. کرک های چند سلولی از ردیف واحدی از سلول ها و یا از چندین ردیف ساخته شده اند.
کرک ها به صورت دایمی درتمام طول عمر گیاهان می توانند باقی بمانند و یا زود از بین بروند بنابراین کرک های مقاوم معمولا باقی می مانند و ضعیف ها،عاری از پروتوپلاست شده و در وضعیت خشک در روی گیاه باقی می مانند.
این سلول ها درتمام اعضای گیاهی (سطح برگ، میوه، ساقه، تخمدان و پرچم ها) ممکن است به وجود آیند و وظایف مختلفی دارند.
كرك ها نتیجه طویل شدن و وسعت یافتن سلول های اپیدرمی هستند. گاهی تك سلولی یا چند سلولی اند گاهی لینگنینی شده و به صورت خار spine درمی آیند كرك ها با توجه به عملی كه انجام می دهند به دو دسته تقسیم می شوند:
كرك های غیر ترشحی یا کرک های محافظ:
کرک یک ردیفی: چندسلولی ساده بوده و در جنس Saintpaulia ، شمعدانی Pelargonium مشاهده میگردد.
کرک خوشه ای: چند سلولی منشعب بوده و در پنیرک Malva، برگ پنبه Gossypium مشاهده میگردد.
کرک ستاره ای: تک سلولی منشعب بوده و در جنس کیسه کشیشCapsella، گل برف ژاپنی Deutzia و Sida مشاهده می گردد.
کرک درخت مانند: چند سلولی منشعب بوده که در رزماری Rosmarinus، اسطوخودوس Lavandula و چنار Platanus دیده میشود.
کرک سپرمانند: چند سلولی منشعب بوده و در میوه سنجد Elaeagnus و برگ زیتون Olea مشاهده میگردد.
کرک چند سلولی کوتاه: که در جنس سیبزمینی Solanum مشاهده می شود.
عملکرد کرک ها:
به طور معمول پوشش متراکم کرک ها از خروج آب ممانعت کرده و موجب کاهش تعرق می گردند. کرک ها هم چنین اثر گرما و نور خورشید را کاهش می دهند. هم چنین کرک ها به حفظ پیکر گیاه در مقابل آسیب های بیرونی کمک می کنند.