از هر چه بگذریم سخن دوست خوش تر است
یکی از الطافی که حق تعالی به بندگان خویش ارزانی داشته و آن را به عنوان یکی از مصادیق رحمت رحیمیه خویش اعطا نموده قرآن کریم است که ریسمان مستحکمی برای ارتباط با عالم ملکوت و قرب به حق تعالی میباشد و از طریق وحی در اختیار پیامبر صلیلله علیه و آله به عنوان یک معجزه قوی قرار گرفته است.
در ساحت عشق، عاشق همواره مشتاق شنیدن سخن معشوق است . پس کسی که عاشق وصال با حق تعالی به عنوان یک معشوق حقیقی است آیات قرآن را کلام و پیام محبوب میداند و لحظه ای از آن غافل نمی شود.
از سخن گفتن با معبود خویش لذت میبرد و پیام آن را که سراسر نور و سرور است به جان میخرد و به واسطه انس و ارتباط با قرآن با معارف ناب توحیدی و الهی آشنا میگردد.
انس با قرآن کریم مراحل مختلفی دارد از جمله:
1- نگاه کردن به قرآن: اسحاق بن عمار به امام صادق علیهالسلام عرضه داشت: جانم به قربانت، من قرآن را حفظ کردهام آیا از حفظ بخوانم یا از روى آن؟
امام علیهالسلام فرمودند: از روى آن بخوان، زیرا که قرائت از روى قرآن ثواب بیشترى دارد. مگر نمیدانی که نگاه کردن به قرآن علاوه بر خواندن آن، مستقلاًّ عبادت محسوب میگردد.[1]
2-شنیدن قرآن: خود قرآن، آن را توصیه میکند:وَإِذَا قُرِىءَ الْقُرْآنُ فَاسْتَمِعُواْ لَهُ وَأَنصِتُواْ لَعَلَّكُمْ تُرْحَمُونَ [2] :و چون قرآن خوانده شود، گوش بدان فرا دارید و خاموش مانید، امید كه بر شما رحمت آید.
3-قرائت قرآن: امام صادق علیهالسلام فرمودند: هر جوان با ایمانی که به تلاوت قرآن بپردازد، قرآن با گوشت و خون او آمیخته شده و پروردگار او را در ردیف فرشتگان قرار دهد و قرآن نگاهبان او در روز قیامت خواهد بود ... و آن که در این امر متحمل دشواری بیشتری شود پاداش او دو چندان خواهد بود.[3]
پیامبر اکرمصلیالله علیه وآله میفرماید: نوروا بیوتکم بتلاوة القران[4] خانه های خود را با خواندن قرآن نورانی کنید.
در احوالات حضرت امام(ره) آمده است: امام در ماه مبارک رمضان وقتی نجف بودند هر سه روز یک دوره قرآن را ختم میکردند و زمانی که در جماران بودند به خاطر کهولت سن هر ده روز یک بار ختم قرآن داشتند، در ایام سال، ماهی یک بار قرآن راختم میکردند.
ایشان همواره با قرآن مأنوس بودند. یک جزء قرآن را هشت قسمت کرده و هر قسمت را در زمان خاصی قرائت مینمودند. گاهی مدتها روی یک جمله (آیه) قرآن مکث میکردند.[5]
4-تدبر و تفکر در قرآن: امام علی علیهالسلام فرمودند: تَدَبَّرُوا آیاتِ القُرآنِ وَ اعتَبِرُوا بِهِ فَإنَّهُ أبلَغُ العِبَرِ[6] : در آیات قرآن تدبّر کنید و از آن عبرت بگیرید، که رساترین عبرتهاست .
امام على علیهالسلام فرمودند: الا لا خَیرَ فی قِراءةٍ لیسَفیها تَدَبُّرٌ ، ألا لا خَیرَ فی عِبادَةٍ لیسَ فیها تَفَقُّهٌ[7] : بدانید که در قرآن خواندنى که با تدبّر همراه نباشد،خیرى نیست. بدانید در عبادتى که با فهم و اندیشه توأم نباشد، خیرى نیست .
5-عمل نمودن به دستورات قرآن: این در واقع مرحله نهایی انس با قرآن کریم میباشد. ما انسانها به عنوان مهمترین صنعت عالم خلقت مطرح هستیم و حق تعالی بعد از خلقت انسان به خویش فرمود:
فَتَبَارَكَ اللَّهُ أَحْسَنُ الْخَالِقِینَ [8]
و به تعبیر جناب سعدی :
زابر افکند قطرهای سوی یم
زصلب آورد نطفه ای در شکم
ازآن قطره لوء لوء لالا کند
وزین قطره سرو بالا کند
دهد نطفه را صورتی چون پری
که کرده است بر آب صورتگری
برای اینکه ما بتوانیم استفاده بهینه از این صنعت وجودی خود بنماییم حق تعالی دفترچه راهنمایی را به نام قرآن در اختیارمان قرار داده است که با عمل کردن به آن میتوانیم در مسیر تکامل گام برداریم.
عمل نمودن به دستورات قرآن: که در واقع مرحله نهایی انس با قرآن کریم میباشد. ما انسانها به عنوان مهمترین صنعت عالم خلقت مطرح هستیم و حق تعالی بعد از خلقت انسان به خویش فرمود: فتبارک الله احسن الخالقین
چنانچه حضرت علامه ذوالفنون حسن زاده آملی میفرمایند:
تشریف مىبرید به مغازهاى یك چرخ خیاطى مىخرید، بعد مىبینید كه صاحب مغازه یك دفترچه به شما مىدهد كه آداب نگاهدارى این چرخ در آن نوشته است.
این دفتر به خریدار هشدار مىدهد كه این چرخ خیاطى است نه سرّاجى، پوست را به دهانش نگذار، بست و گشودش بدینگونه است، نخ و پارچهاش باید چنین و چنان باشد.
این دفترچه دین این چرخ است، دستوراتش باید در متن چرخ پیاده شود تا چرخ سالم بماند و خراب نشود؛ همچنین آن دست مبارك و تبارك الله احسن الخالقین كه این صنع شگفت انسان را آفرید كتابى براى نگهدارى این صنعت به نام قرآن در كنارش گذاشت، دستورات این كتاب باید در متن افعال و احوال انسان و اجتماع او پیاده شود تا حیات انسانى به دست آورد و صاحب مدینه فاضله گردد.[9]
بنابراین آنکه خواستار هدایت و سعادت است باید به این حبلالمتین الهی چنگ بزند و با آن مأنوس شود زیرا انس با قرآن اندیشه را الهی میکند، روح آدمی را معنویت میبخشد و انسان را در راه وصول به قرب حق تعالی به پیش میبرد و در میان مراتب و شیوه های انس با کتاب الهی که در روایات ثمرات و فوائدی برای هریک ذکر شده است. آنچه انس واقعی را معنا میبخشد عمل به آیات و تأثیرپذیری در رفتار و کردار تلاوت کننده است .
پی نوشت ها:
[1].اصول كافى، ج 4
[2]. اعراف، آیه 204
[3].کافی، ج 2، ص 603، ح4
[4].کافی، ج2، ص61
[5]. دلیل آفتاب، ص54
[6]. غرر الحکم و درر الکلم، ح4493
[7]. بحار الأنوار، ج92، ص211
[8]. مومنون، آیه 14
[9].هزار و یك كلمه، ج2، ص463
بخش قرآن تبیان
منبع :
رهروان ولایت