سیستم بافت پوستی یا اپیدرمی
سیستم بافت پوستی پوشش محافظ بیرونی گیاه را تشکیل می دهد و در پیکر اولیه ی گیاه به عنوان اپیدرم و در رشد ثانویه به عنوان پریدرم شناخته شده است.
بافت اپیدرم
اپیدرم معمولا از لایه ی واحدی از سلول ها ساخته شده است که سطح بیرونی گیاه را به طور کامل می پوشاند.
اپیدرم معمولا تک لایه است، اما در گیاهانی مانند فیکوس، لور، خر زهره و ... اپیدرم دو تا چند لایه می باشد. سلول های اپیدرمی با شکل و اندازه ی متفاوت، بدون فضای بین سلولی هستند.
این سلول ها دارای واکوئل مرکزی بزرگ و سیتوپلاسم نازکی هستند سلول ها ممکن است دارای اولئوپلاست ها، آنتوسیانین ها و کروموپلاست ها باشند، اما هیچ کروپلاستی به جز در سلول های نگهبان روزنه ها، در این سلول دیده نمی شود. در سلول های اپیدرمی گیاهان خاص مانند هیدریلا و گیاهان سایه دوست کلروپلاست وجود دارد.
عملکرد های اپیدرم
اپیدرم لایه ی پوششی است که به حفظ بافت های نرم درونی درمقابل آسیب مکانیکی، کمک می کند. وجود اپیدرم مانع تبخیر آّ از بافت های درونی می گردد، لذا سازگاری هایی نظیر آغشتگی به کوتین، موم، تشکیل کرک ها و . . . در بافت اپیدرم صورت گرفته است. اپیدرم هم چنین در فتوسنتز و ترشح نقش دارد. اپیدرم به عنوان جایگاه ذخیره ی آب در بسیاری از گیاهان خشکی رست عمل می کند. برخی از سلول های اپیدرمی به صورت نوشگاه ها، روزنه ها و تارهای کشنده ی ریشه نمو پیدا می کنند.
روزنه ها
روزنه ها منافذ ریزی هستد که در اپیدرم گیاهان رخ می دهند. در ساختار هر روزنه دو سلول لوبیایی شکل به نام سلول های نگهبان وجود دارد که منفذ روزنه را احاطه کرده اند. روزنه ها در همه ی قسمت های گیاه جز در ریشه ها دیده می شوند. سلول های اپیدرمی اطراف سلول های نگهبان سلول های همراه یا سلول های فرعی نامیده شده اند.
سلول های نگهبان زنده و دارای کلروپلاست هستند این سلول ها هم چنین دارای میزان بیشتری پروتوپلاست نسبت به سلول های اپیدرمی می باشند.
روزنه ها از نظر نحوه ی استقرار در ایپدرم نسبت به سلول های اپیدرمی به روزنه های سطحی، برجسته و فرورفته تقسیم می شوند:
این روزنه ها با سلول های اپیدرمی مجاور خود در یک سطح قرار می گیرند. در برگ زنبق
این روزنه ها بر روی سلول های همراه و بالاتر از سلول های اپیدرمی قرار دارند. مانند برگ و دمبرگ کدو
این روزنه ها در سطح پایین تری نسبت به سلول های اپیدرمی و در زیر سلول های همراه قرار دارند. در برگ کاج، در گیاهانی مانند خر زهره روزنه ها در فرو رفتگی هایی حاصل از اپیدرم تحتانی به درون برگ قرار می گیرند. به این روزنه ها، روزنه های مخفی یا نهفته در کریپ گفته می شود.
عملکرد روزنه ها
روزنه ها برای تبادلات گازی بین گیاه و محیط خارج تخصص یافته اند. برای تسهیل این عملکرد، در زیر هر روزنه محفظه ای خای و اشباع از بخار آّب به نام اتاقک زیر روزنه ای قرار دارد. تبخیر آب از داخل منفذ روزنه نیز صورت می گیرد.
انواع روزنه ها
در تبادلات گازی شرکت دارند در برگ گیاهان دو لپه روزنه ها بیشتر در اپیدرم تحتانی، در برگ تک لپه ای ها در هر دو اپیدرم و رد برگ های شناور، در سطح بالایی برگ دیده می شوند.
بسیاری از گیاهان دارای ساختار های ویژه ای هستند که به عنوان روزنه های آّی شناخته شده اند. در این روزنه ها سلول های نگهبان دارای شکل نامنظم و فاقد محتوای سلولی هستند. منفذ روزنه همیشه باز است و آب از داخل آن منفذ به صورت مایع خارج می شود (تعریق).
در زیر روزنه به جای اتاقک زیر روزنه ای بافت پارانشیم بدون کلروپلاست به نام اپی تم وجود دارد. آخرین انشعابات آوند های چوب در برگ، به زیر اپی تم ختم می شوند. به طور متداول هیداتودها در رئوس برگ ها مانند برگ های غلات، سنبل آبی، و گیاهان مناطق مرطوب و ... یافت می شوند.
