سبد تخم مرغ یا سبدهای تخم مرغ؟!

در اینجا می خواهیم قدری درباره معنای این توصیه فکر کنیم و به دنبال آن باشیم که از دید آموزه های دینی به این جمله نگاه کنیم و نکات مثبت و منفی آن را بفهمیم.

سبد تخم مرغ یا سبدهای تخم مرغ

اگر از خانه خود سبدی بردارید و بخواهید از فروشگاه چند عدد تخم مرغ بخرید، به راحتی می توانید همه آن تخم مرغ ها را در یک سبد بگذارید و با احتیاط به خانه برگردید! این مساله مهمی نیست، اما کسانی که این جمله را به زبان می آورند در حقیقت می خواهند بگویند که مراقب باش که امکانات و توانمندی ها و به طور کلی، دارایی هایت را همگی در یک جا به کار نگیر، زیرا ممکن است که در آنجا پیروز نشوی و به یکباره همه دارایی هایت را از دست بدهی.

در حقیقت این توصیه ای برای مدیریت کردن امور زندگی است. اگر کسی بخواهد از این قانون در شغل خود استفاده کند، لازم است در کنار شغل اصلی خود یکی دو شغل فرعی را هم بیاموزد و به صورت جزئی در آنها هم کار کند.

آنکه می خواهد پول خود را مثلا در بورس سرمایه گذاری کند، به او گفته می شود که مجموعه ای از سهام ها را انتخاب کند که بر اثر مشکلات مالی یک شرکت، توسط سود بقیه شرکتها از ضرر خود جلوگیری کند؛ یا کسی که مثلا فقط یک راه برای رسیدن به منزل خود می داند، خوب است از راه های دیگر هم اطلاع پیدا کند تا در موارد نیاز بتواند از آنها استفاده کند یا مثلا کسی که از اداره مورد مراجعه خود تنها یک تلفن دارد، خوب است که خود را از این محدودیت بیرون کند. از این مثالها فراوان می توان زد.

این توصیه ای بجاست و برای مدیریت کردن امور زندگی مفید و کارآمد است، اما آیا در آموزه های دینی مطالبی در این باره وجود دارد؟

در امور معاش زندگی، دوراندیش باشیم

از آنجایی که آموخته ایم که اولیای دین مردم را از بیهوده کاری و ضایع کردن مال و عمر پرهیز می دادند و در کارهای خود از سرسری کاری و انجام امور سست دوری می جستند، می توانیم بفهمیم که هر اقدامی که باعث شود زندگی مسلمان ها استحکام و قوام بگیرد و از هدر رفتن عمر و مال جلوگیری شود مورد پسند دین است.

مثلا در قرآن می خوانیم که «اموالتان را که خدا آن را مایه استواریتان قرار داده به سفیهان ندهید»(نساء، 5) از اینجا می فهمیم که لازم است به اطاعت از خدا درباره مال خود هم محافظت به خرج دهیم و یا آیه شریفه دیگر که می فرماید « در راه خدا خرج کنید و خود را به هلاکت نیندازید»(بقره، 195) هم نشانه دیگری برای رعایت دور اندیشی در امور مالی است.

بنابراین اگر کسی امکانات خود را در جایگاه ها و روش های مختلفی توزیع کند تا بتواند در امور زندگی بهره برداری بیشتری ببرد، اشکالی به او وارد نیست؛ بلکه اگر به شکل عادی کسی پیش بینی کند که اگر چنین کاری نکند حتما اموال و امکاناتش ضایع می شود، لازم است این کار  را بکند.

از جهت دیگر در زمینه تنظیم وقت، توصیه قرآن است که وقتی از کار مهمی فارغ شدیم، به کار مهم دیگری بپردازیم، همچنانکه خدا در سوره شرح به پیامبرش فرموده است که فَإِذا فَرَغْتَ ، فَانْصَبْ

اما نکته مهم دیگری در اینجا هست که در معرض فراموشی است. وقتی کارهای خود را در مواضع مختلف تقسیم می کنیم، روحیه و امید خود را چه کنیم؟

پاسخ به این سوال نیاز به خودکاوی و بازخوانی نیت هایمان دارد. وقتی مثلا پول یا عمر خود را در دو یا سه کاسبی سرمایه گذاری می کنیم، امید خود را در کدامیک قرار دهیم؟ آیا امید خود را هم باید بین آنها تقسیم کنیم؟

خواندن روایت زیر که از امام صادق علیه اسلام و توسط ایشان از پدرانشان تا پیامبر صلی الله علیه و آله نقل شده است پاسخ خوبی برای این سوال است:

خدا به بعضی از انبیای خود در حین وحی فرمود که به عزتم و جلالم سوگند كه امید هر آن كس را كه به غیر من امیدوار باشد، قطع می‌كنم و آرزویش را به یأس بدل می‌كنم و در میان مردم لباس ذلت برایش می‌پوشانم.

او را از گشایش و فضلم دور می‌كنم آیا در گرفتاری ها به غیر من امید می‌بندد، حال آنكه گرفتاری ها در دست من است؟ و به غیر من امیدوار می‌شود و در دیگری را می‌زند؟ در صورتی كه در من برای هر كس كه مرا بخواند، گشوده و باز است...(بحارالانوار، ج90، 303)

از اینجا می فهمیم که لازم است در زندگی خود تدبیر کنیم، اما هر قدر هم که در امور زندگی خود زرنگی به خرج دهیم و از دانش مدیریت زمان و مدیریت پروژه و مدیریت منابع و ... استفاده کنیم، سبک درست زندگی آن است که در همه این کارها و در همه حالات تنها و تنها امیدمان به خدا باشد.

بنابراین اگر تخم مرغهایمان را در سبدهای مختلف قرار می دهیم تا از اموال و امکانات خود که خدا در اختیار ما قرار داده است محافظت کنیم، امر پسندیده ای است، اما در همان حال که مشغول مدیریت زمان و امکانات و سرمایه خود هستیم باید امید و تکیه اصلیمان به خدا باشد و به عبارت دیگر، امید خود را تنها در سبد خدا قرار دهیم.