دستاورد برتر دبیرستان ثامن

در هشتمین جشنواره پروژه های دانش آموزی تبیان

پژوهشگران جوان دبیرستان ثامن به مدیریت سرکار خانم اکرم نصیری در هشتمین دوره جشنواره پروژه‌های دانش آموزی تبیان حضور داشتند. سمینار بررسی عصاره گیاه شنبلیله بر کاهش درد در موش سوری نر از این دبیرستان جزء برترین سمینار های این دوره از جشنواره شد. ثمین موللایی و فریماه خدادادی، پژوهشگران عزیزی هستند که این پروژه را با راهنمایی سرکار خانم شاهده فرح بخش انجام داده اند. در زیر خلاصه ای از این پژوهش ارائه می گردد.

مقدمه

در جامعه امروز موضوع اصلی که بشر در گیر آن است، دردهایی است که دچار آن می شود. انسان جامعه امروز برای تسکین دردهای خود به مسکن های شیمیمایی و مخدرها روی آورده که نه تنها خیلی اثر ندارد بلکه عوارض جانبی بسیار زیادی به همراه دارند. حال ما می خواهیم این دردها را با استفاده از داروهای گیاهی که زیان کمتری به سلامتی می زنند و هزینه ی کمتری هم به همراه دارند درمان کنیم.

هدف تحقیق: ما فکر می کنیم که شنبلیله خاصیت زد درد دارد و می تواند روی موش سوری که از نظر آناتومی شبیه به انسان است، اثر کند و درد را کاهش دهد.

سوالات تحقیق

شنبلیله بر روی کدام فاز درد اثر دارد؟

برای کاهش درد استفاده از گیاهان دارویی بهتر است یا شیمیایی؟

آیا گیاه شنبلیله بر روی کاهش درد اثر گذار است یا خیر؟

شنبلیله گیاهی است علفی، یک ساله که 10-50 سانتیمتر طول دارد. برگ های این گیاه متناوب و مرکب از 3 برگچه، انتهای برگچه ها دندانه دار، گل ها منفرد، به رنگ زرد روشن، بنفش یا مایل به سفید است. بوی آن قوی و طمعش تلخ و معطر است.

گزارشاتی مبنی بر وجود گلیکوزیدها، ساپوژنین ها، مواد معدنی، الکالوئید، استرول، پلی ساکارید در گیاه شنبلیله از سال 1914 به بعد منتشر شده است. Nagpal و Bhatia در سال 1971 از این گیاه به عنوان منبع خوب پروتئینی یاد کردند که غنی از لیزین و آرژنین است و هیستیدین کمی دارد. همچنین وجود اسید سالیسیلیک، گلوکز و فروکتوز به عنوان عمده ترین قندهای آزاد گیاه تایید شده است.

روش های تهیه عصاره

روش استخراج مواد موثره گیاه به نوع بافت های گیاهی و ترکیبات گیاه بستگی دارد. بهترین حلالی که با آن می توان عصاره خام یک گیاه را بدست آورد، متانل و اتانل 80 و 85 درصد می باشد.اتانل 85 دصد این مزیت را بر سایر حلال ها دارد که نشاسته موجود در گیاه بوسیله آن استخراج نمی شود. استخراج با استفاده از دم کردن و جوشاندن بیشتر در طب سنتی استفاده می شود. روش استفاده از دستگاه سوکسله در کارهای آزمایشگاهی کاربرد دارد. استخراج بدون دخالت حرارت شامل روش های پرکولاسیون و ماسیراسیون است که در مقیاس آزمایشگاهی و صعنی از آن استفاده می کنند.

روش کار

داروهای مورد استفاده در آزمایش: عصاره گیاه شنبلیله با دوز 10و 20  mg/kg، دگزامتازون به عنوان داروی ضد درد و التهاب با دوز  10 mg/kg

همه داروها در سالین حل شد. گروه بندی تحقیق به صورت زیر انجام شد.

1. در این گروه ابتدا 200 میکرولیتر سالین به صورت داخل صفاقی به موش ها تزریق شد و بعد از گذشت 30 دقیقه فرمالین 2 درصد به میزان 2 میکرولیتر به کف پای راست موش تزریق گردید.

2. دراین گروه ابتدا 200 میکرولیتر دگزامتازون 10mg/kg به صورت  داخل صفاقی به موش ها تزریق شد و با گذشت 30 دقیقه از تزریق دوم 2 میکرولیتر فرمالین 2 درصد به کف پای راست حیوان تزریق گردید.

 3. در این گروه ابتدا 200 میکرولیتر عصاره شنبلیله mg/kg10 به صورت داخل صفاقی به موش ها تزریق شد و بعد از گذشت 30 دقیقه فرمالین 2 درصد به میزان 2 میکرولیتر به کف پای راست موش ها تزریق گردید.

4. در این گروه ابتدا 200 مکیرولیتر عصاره شنبلیله mg/kg20 به صورت داخل صفاقی به موش ها تزریق شد و بعد از گذشت 30 دقیقه فرمالین 2 درصد به میزان 2 میکرولیتر به کف راست موش تزریق گردید.

برای بررسی درد در حیوانات از روش تست فرمالین استفاده شد.

نتایج

تاثیر دوزهای مختلف عصاره بر درد ناشی از تست فرمالین و مقایسه آن با دگزامتازون و عصاره شنبلیله:

نتایج نشان داد که یک پاسخ دو مرحله ای برای فرمالین پس از تجویز آن دیده می شود. طبق نتایج 2 مرحله معرف فازهای حاد و مزمن تجویز فرمالین می باشد. براساس این نتایج دقیقه 5 به عنوان دقیقه اوج فاز حاد و دقایق 25 تا 40 به عنوان دقایق فاز مزمن در نظر گرفته شدند.

درد ایجاد شده در اثر تجویز فرمالین 2 درصد به کف پای موش ها

همان طور که در شکل دیده می شود، تجویز فرمالین باعث ایجاد یک درد دو فازی در حیوانات می شود. آزمایش ما نشان داد که تجویز عصاره باعث مهار کامل مرحله ی مزمن و عدم مهار مرحله ی حاد ناشی از کاربرد فرمالین می گردد. این عصاره در مقایسه با داروی ضد التهاب استروئیدی (دگزامتازون) کارایی قابل قبولی در مهار درد در فاز دوم داشت.

زیرنویس:اثر دگزامتازونmg/kg10 و دوزهای مختلف عصاره

نتیجه گیری

براساس نمودارهای نشان داده شده چنان به نظر می رسد که گیاه شنبلیله می تواند کاندیدای خوبی برای جایگزین شدن داروهای شیمیایی درد با عوارض بالا باشد.

ویژه نامه هشتمین جشنواره پروژه های دانش آموزی

بخش پژوهش تبیان - تهیه و تنظیم: فاطمه گودرزی