شباهت‌های حضرت مهدی(عج) و ادریس پیامبر

ادریس علیه السلام جدّ پدر نوح علیه السلام است که نامش اخنوخ بوده است. جـهـت نـام گـذارى آن حـضـرت بـه ادریـس نـیـز در روایـات، كـثـرت اشـتـغال وى به درس و كتاب ذكر شده است. طبق روایات و تواریخ، ادریس نخستین كسى اسـت كـه خـط نـوشـت، جـامـه بـدوخـت و عـلم خـیـاطـى را تـعـلیـم داد، زیـرا قبل از وى مردم با پوست حیوانات خود را مى پوشاندند. هم چنین آن حضرت را آموزگار و مـعـلّم بـسیارى از علوم مانند نجوم ، حساب ، هندسه ، هیئت و... دانسته اند.

عروج به آسمان

خداوند او را به جایگاه بلندی بالا برد؛ گفته می شود : به آسمان چهارم بالا رفت ، و گفته می شود که به آسمان ششم برده شد . در مجمع البیان از مجاهد نقل کرده که گفت: ادریس به آسمان بالا برده شد ، همانگونه که عیسی به آسمان برده شد ، و او زنده است و نمرده . و دیگران گفته اند: بین آسمان چهارم و پنجم قبض روح شده است. این معنی از امام باقر علیه السلام نیز روایت شده است 1. قائم علیه السلام را نیز خداوند به جایگاه والایی به آسمان برد. ادریس علیه السلام را خداوند بر بال فرشته‌ای نشانید که در فضای آسمان او را به پرواز درآورد، چنانکه علی بن ابراهیم قمی از پدرش از محمد بن ابی عمیر از کسی که برای او حدیث گفته بود ، نقل کرده که گفت: امام ابوعبداللَه صادق علیه السلام فرمود : خداوند تبارك و تعالی بر فرشته ای از فرشتگان غضب کرد و بالهایش را بُرید، و او را دریکی از جزیره های دریا افکند؛ پس زمانی طولانی که خدا می داند در آن دریا ماند، و چون خداوند ادریس را به رسالت برانگیخت ، آن فرشته نزد وی آمد و گفت : ای پیغمبر خدا دعا کن خداوند از من راضی شود و بالهایم را برگرداند. ادریس فرمود: آری، (چنین خواهم کرد).آنگاه از پروردگار درخواست نمود، و خداوند بالهای آن فرشته را باز گرداند و از او راضی شد، سپس آن فرشته به ادریس گفت: آیا حاجتی داری ؟ فرمود : آری؛ دوست دارم مرا به آسمان بالا ببری تا به ملک الموت نگاه کنم چون با یاد او زندگی ندارم . پس فرشته او را برگرفت و بر بالهای خود به آسمانها برد تا به آسمان چهارم رسید که ناگهان دید ملک الموت سر خود را از روی تعجب حرکت می دهد. ادریس بر ملک الموت سلام کرد و به او گفت: چرا سرت را تکان می دهی؟ گفت: چون خداوند به من امر فرمود که تو را بین آسمان چهارم و پنجم قبض روح کنم؛ گفتم : پروردگارا چگونه این کار را انجام دهم و حال آنکه غلظت آسمان چهارم به مقدار پانصد سال راه است و از آسمان چهارم تا آسمان سوم مقدار پانصد سال راه است و غلظت آسمان سوم نیز پانصد سال است، و هر آسمان و مابین آن به همین ترتیب است، این چگونه شدنی است! ؟ سپس او را بین آسمان چهارم و آسمان پنجم قبض روح نمود.  و همین است که خداوند می فرماید:  "وَ رَفَعْناهُ مَکاناً عَلِیّاً"؛ و ما او را به جایگاه بلندی رساندیم . و بدین جهت او را ادریس نامیدند که کتابهای بسیار درس می گفت2 .  و گفته می شود که او در بهشت زنده است، و این قول مروی از ابن عباس است . قائم علیه السلام را هم روح القدس بر بال خود گرفت و به آسمانها برد.

در حدیثی که در کتاب کمال الدین از حکیمه نقل شده ، در باب میلاد حضرت قائم آمده است :پس امام حسن عسکری علیه‌السلام فرزندش را گرفت ، در حالی که کبوترها بالای سرش پرواز می کردند ، آنگاه امام به یکی از کبوترها بانگ زد که : او را بردار و حفظ کن و هر چهل روز به ما برگردان . آن کبوتر او را برگرفت و به سوی آسمان پرواز کرد؛ بقیه کبوترها نیز پیروی کردند . آنگاه شنیدم که حضرت ابومحمد (امام عسکری علیه السلام ) می فرمود:  تو را به کسی می سپارم که مادر موسی فرزندش را به او سپرد . نرجس گریه کرد . آن حضرت به او فرمود : آرام باش که رضاع جز از پستانهای تو بر او حرام است و به زودی به تو باز خواهد گشت، چنانکه موسی به مادرش بازگردانده شد، خدای عزّ و جل می فرماید:

"فَرَدَدْناهُ اِلی اُمِّهِ کَیْ تَقَرَّ عَیْنُها وَ لا تَحْزَنَ"3؛سرانجام ما او را به مادرش بازگرداندیم تا دیده اش روشنی یابد ، و غمگین نشود . حکیمه گوید : عرض کردم : این پرنده چیست ؟ فرمود : این روح القدس است که موکّل به امامان است . آنها را تسدید و توفیق می دهد و به علم تربیت می کند4.

غیبت و ظهور

ادریس علیه السلام از قومش غایب شد ، هنگامی که می خواستند او را بکشند - چنانکه در حدیثی از حضرت باقر علیه السلام آمده است - قائم علیه السلام نیز همین طور، هنگامی که دشمنان می خواستند آن حضرت را بکشند ، غایب شد .

غیبت ادریس علیه السلام به طول انجامید به حدّی که شیعیان و پیروان او در سختی و شدّت و فشار واقع شدند . قائم عجّل اللَه فرجه نیز غیبتش طولانی است تا جایی که شیعیانش به منتهای سختی و فشارو مشقّت واقع شوند. در بحار از پیغمبر اکرم صلی الله علیه وآله وسلم روایت شده که فرمود: پیوسته وضع شما چنین خواهد بود تا اینکه در میان فتنه و جور کسی متولد شود که مردم او را نشناسند ، آنگاه زمین به حدّی از ظلم و ستم پر شود که هیچ کس نتواند اللَه بگوید (و نام حقّ ببرد) سپس خداوند عزّ و جل مردی از من و از عترت من برانگیزد که او زمین را پر از عدل سازد ، همچنان که قبل از او آن را پر از ظلم و ستم کرده باشند  5.... و از امیرالمۆمنین علیه السلام روایت است که فرمود : البته زمین پر از ظلم و جور می شود ، تا جایی که کسی - جز مخفیانه - اللَّه نگوید: سپس خداوند قومی صالح را می آورد که آن را پر از قسط و عدل نمایند ، چنانکه پر شده است از ظلم و جور.

وقتی غیبت ادریس علیه السلام به طول انجامید مردم بر توبه اتفاق کردند و به سوی خدا بازگشتند؛ خداوند متعال هم او را ظاهر ساخت و شدّت و بدی را از آنان دور کرد، قائم عجّل اللَه فرجه نیز همین طور است، که اگر مردم بر توبه اتفاق کنند و تصمیم قطعی بر یاریش داشته باشند، خدای تعالی او را ظاهر خواهد ساخت .

هنگامی که ادریس علیه السلام ظهور کرد، پادشاه ستمگر و مردم برای او تسلیم شدند. قائم عجّل اللَّه فرجه نیز چنین است ، که هرگاه ظاهر شود، پادشاهان و امرای جبار و مردم عالم به آن حضرت می گروند و سر فرود می آورند .

پی نوشت ها:

1.       مجمع البیان ، ج6، ص. 519.

2.       تفسیر القمی، ج2، ص. 51.

3.       سوره قصص، آیه 13.

4.       کمال الدین، ج2، ص. 428.

5.       بحار الانوار، ج 51، ص. 68.

6.       مکیال المکارم، ج1، صص. 131-132.

بخش مهدویت تبیان