بافت های گیاهی

بافت های پایا

بافت های پایا (همیشگی)، بافت هایی هستند که رشدشان به طور کامل یا برای مدت زمانی متوقف شده است.

گاهی این بافت ها فعالیت های مریستمی را به طور موقت یا دایم از سر می گیرند. سلول های تشکیل دهنده ی این بافت ها زنده یا مرده با دیواره ی نازک یا ضخیم هستند.

عموما بافت های دایمی با دیواره ی نازک یا ضخیم هستند، در حالی که بافت هایی با دیواره ی سلولی ضخیم ممکن است زنده یا مرده باشند.

بافت های پایا ساده یا مرکب هستند.

  بافت ساده از یک نوع سلول تشکیل شده است، به عبارت دیگر سلول ها همگن و یکنواخت هستند. بافت های ساده به طور متداول شامل بافت های پارانشیم، کلانشیم و اسکلرانشیم هستند.

  بافت مرکب از بیش از یک نوع سلول های همکار با هم ساخته شده است. بافت های مرکب از سلول های پارانشیمی و اسکلرانشیمی ساخته شده اند. این بافت ها شامل بافت چوب و بافت آبکش هستند.

بافت های ساده

بافت پارانشیمی از سلول های زنده ای ساخته شد است که در ریخت شناسی و فیزیولوژی متغیر هستند، اما عموما دارای دیواره های نازک و شکل چند وجهی می باشند و با فعالیت های رویشی گیاه مرتبط هستند. سلول های واحد به عنوان سلول های پارانشیمی شناخته شده اند.

پارانشیم از سلول های جور قطر، با دیواره ی نازک و سلول هایی با گستردگی یکسان ساخته شده است. سلول های پارانشیمی بیضی شکل، کروی یا چند ضلعی و دارای فضای بین سلولی هستند. سلول ها زنده و دارای یک یا چند هسته می باشند.

بافت پارانشیم بخش های بزرگی از اندام های مختلف را در بسیاری از گیاهان تشکیل می دهد. مغز، میانبرگ برگ ها، آندوسپرم دانه ها، گوشتینه، میوه ها، پوست ساقه ها و ریشه ها و دیگر اندا های گیاهی اساسا از پارانشیم ساخته شده اند. سلول های پارانشیمی همچنین در بافت چوب و آبکش وجود دارند.

در گیاهان آبزی، سلول های پارانشیمی در پوست دارای فضاهای گسترده ی هوا در بین سلول ها هستند. چنین بافتی به عنوان پارانشیم هوا دار شناخته شده است.

پارانشیم ممکن است به عنوان بافت ذخیره کننده ی آب در بسیاری از گیاهان گوشتی و خشکی رست تخصص یافته باشد.

سلول های این بافت با دیواره ی نازک دارای میزان زیادی آب به ویژه در واکوئل خود هستند، این نوع پارانشیم به عنوان پارانشیم آبدار به عنوان مثال در کاکتوس ها شناخته شده است.

هنگامی که سلول های پارانشیمی در معرض نور قرار می گیرند، در این سلول ها کلروپلاست ها نمو پیدا می کنند. چنین بافتی به عنوان کلرانشیم شناخته شده است. فضاهای بین سلولی در پارانشیم فتوسنتز کننده ی ساقه ها فراوان است، این بافت ها در ساقه ها معمولا هموژن و یکنواخت است، در حالی که در برگ ها هتروژن و از پارانشیم نردبانی و اسفنجی ساخته شده است.

سلول های پارانشیمی با ذخیره ی مواد غذایی به شکل دانه های نشاسته، پروتئین، چربی ها و روغن ها به عنوان بافت ذخیره ای عمل می کنند.

سلول های پارانشیمی با حفظ برخی از ویژگی های مریستمی به راحتی ویژگی های تمایزی خود را از دست داده و به بافت مریستمی با قدرت تقسیم و تکثیر، تبدیل می شوند.

کلانشیم بافت زنده ی متشکل از سلول های طویل شده با دیواره های ضخیم است. بافت کلانشیم به عنوان یک بافت استحکامی، باعث استحکام و پایداری اندام های جوان در حال رشد می شود. کلانشیم در اندام های جوان فاقد بافت های چوبی توسعه یافته می باشد. از نظر ریخت شناسی، کلانشیم بافت ساده ای است که از یک نوع سلول ساخته شده است.

بافت کلانشیم به ویژه در اندام های علفی بالغ که تا حدی متحمل رشد پسین شده یا کاملا فاقد رشد پسین هستند، به عنوان بافت نگاه دارنده و یا بافت استحکامی اصلی عمل می کند.

بافت کلانشیم به ویژه در ساقه ها، برگ ها و بخش های گلی دیده می شود.

کلانشیم بافت اصلی استحکامی در بسیاری از برگ های دو لپه ای و ساقه های سبز جوان می باشد. کلانشیم ممکن است در پوست ریشه، به ویژه در ریشه های در معرض نور، تشکیل شود.

این بافت ها در برگ ها و ساقه های تک لپه ای یافت نمی شوند. کلانشیم اساسا در نواحی پیرامون ساقه ها و برگ ها رخ می دهد و معمولا در زیر اپیدرم قرار دارد. در ساقه ها و دمبرگ ها کلانشیم به ویژه ها در نقاط برجسته ی توسعه یافته است. در برگ ها در یک یا دو طرف رگبرگ ها و در امتداد حاشیه های پهنک برگ بافت کلانشیم دیده می شود.

کلانشیم از سلول های طویل، با شکل متنوع با دیواره های ضخیم و دارای پروتوپلاست فعال ساخته شده است. دیواره های سلولی از سلولز و پکتین ساخته شده و دارای میزان زیادی آب می باشند. این سلول ها انعطاف پذیر، با قابلیت ارتجاع و سازش یافه با رشد سریع هستند.

چهار نوع بافت کلانشیم با توجه به آرایش سلول ها وجود دارد:

• کلانشیم زاویه دار
• کلانشیم تیغه ای
• کلانشیم لوله ای یا حفره ای
• کلانشیم حلقوی

در نوع زاویه دار، سلول ها به طور نامنظمی آرایش یافته اند. به طور مثال در توت، بگونیا، ترشک، مو و...

در نوع تیغه ای یا صفحه ای سلول ها در ردیف های شعاعی قرار دارند. در آقطی، ریواس و ...

در نوع لوله های یا حفره ای فضاهای بین سلولی وجود دارد در تیره گل ستارگان، سالویا، ختمی، پنیرکو ... و

در نوع کلانشیم حلقوی دیواره ی سلول ها به طور یکنواخت ضخیم شده است در عشقه، ماگنولیا و ....

مرکز یادگیری سایت تبیان

تنظیم: یگانه داودی