دیدگاه روحانی در سیاست خارجی و فرصت پیش رو

بروز مشكلاتی در زمینه دیپلماسی و روابط بین الملل در طول سال های اخیر، نیاز كشور به برقراری رابطه ای مبتنی بر نعامل متقابل با دنیا، شرایط به هم ریخته دنیای امروز به ویژه در خاورمیانه و ضرورت نقش آفرینی ایران در این شرایط/ف از جمله عواملی است كه اهمیت موضوع سیاست خارجی را دوچندان كرده است.

ضرورت حل مساله هسته ای جمهوری اسلامی ایران كه در كنار پافشاری بر حق خود در استفاده صلح آمیز از انرژی هسته ای، نیازمند یك مذاكره و تعامل قوی با دنیا به ویژه با كشورهای عضو گروه 1+5 است، یكی از مهمترین دلایل اولویت دادن به عرصه سیاست خارجی محسوب می شود.

ارتباط تنگاتنگ و مستقیم توان اقتصادی یك كشور با نوع روابطش در دنیا، افزایش و تشدید روزافزون تحریم ها و فشارها بر كشور، كاهش قدرت اقتصادی كشور و به تبع آن، نداشتن دست بالا در بسیاری از گفت‌وگوهای بین المللی موجب شده است كه سیاست خارجی كشورمان بیش از پیش با اهمیت جلوه كند.

با پیروزی حجت الاسلام والمسلمین حسن روحانی در یازدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری، برخی امیدوارند كه تجربه وی در عرصه دیپلماسی بتواند به كشور كمك كند و برخی نیز نگرانند كه مبادا عقب نشینی از برخی مواضع و منافع كشور صورت بگیرد.

اما خود روحانی در برنامه های مختلف انتخاباتی و تبلیغاتی خود، درباره اهداف و برنامه هایش در عرصه سیاست خارجی سخن گفته بود.

وی پیشتر در تشریح دیدگاه خود درباره مساله سیاست خارجی با بیان اینكه " در سیاست خارجی نیز باید همانند سیاست داخلی از افراط و تفریط دوری گزینیم"، گفت: در سیاست خارجی باید منافع و امنیت ملی کشور را حفظ کنیم و بتوانیم شرایطی را فراهم کنیم تا فرصت‌های لازم برای مردم ما در صحنه سیاسی‌، اقتصادی، فرهنگی و سایر بخش‌ها بوجود آید.

روحانی مدعی است كه قصد دارد توازنی بین سیاست خارجی، سیاست داخلی و مسایل اقتصادی بوجود بیاورد؛ چنانچه وی گفته است: خیلی خوب است که سانتریفیوژها بچرخد اما به شرط اینکه صنعت،‌اقتصاد و زندگی مردم هم بچرخد.

حسن روحانی همچنین در یكی از گفت‌وگوهای تلویزیونی خود در شبکه چهار سیما، در برابر پرسشی مبنی بر اینکه "در دولت خود چه مدل و الگویی در بخش سیاست خارجی درباره منافع جمهوری اسلامی ایران در نظر دارید؟" پاسخ داد: سیاست داخلی و خارجی از یک اصل مهم پیروی می‌کند و آن، اصل هویت و منافع آن کشور است. البته در سیاست خارجی شرایط ویژه‌ای به وجود می‌آید که باید ببینیم دنیا چگونه است. بعضا دنیا را حق و باطل در نظر می‌گیرند که در آن روزگاری می‌رسد که حق بر باطل پیروز می‌شود اما نکته مهم این است که باید بین آرمان‌ها و منافع تمییز قائل شد و منافع به گونه‌ای تعریف شود که آرمان‌ها نیز در آن قرار گیرد.

وی افزود: به عنوان نمونه در شورای امنیت سازمان ملل آن‌هایی حق وتو دارند که قدرتشان - مخصوصا قدرت نظامی - بیشتر است و در واقع آنهایی حق وتو دارند که قدرت هسته‌یی را در اختیار دارند. بنابراین باید قدرت ملی را افزایش دهیم تا در سیاست خارجی منافع خود را تامین کنیم. با شعار نمی‌توانیم در جهان سیاست گام برداریم. امروزه تحولاتی که در سطح جهان اتفاق می‌افتد، همگان معتقدند که باید با ابزار و آمادگی کامل به دنبال حفظ منافع ملی خود یا قدرت ملی بیش‌تر بود؛ البته مقصود قدرت نظامی نیست بلکه باید از قدرت نرم و هوشمند استفاده کرد.

روحانی در بیان دیدگاه‌های خود در زمینه سیاست خارجی، بر لزوم هماهنگی بین دولت و مقام معظم رهبری تاكید دارد: " تصمیم گیری های کلان در حوزه سیاست خارجی از نظر قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران نیازمند حمایت مقام معظم رهبری می باشد. من تجربه بلند مدتی در دولتهای گذشته در عرصه سیاست خارجی داشته ام. در صورتی که به مقام ریاست جمهوری برسم تلاش خواهم کرد تا با کسب رضایت و اعتماد رهبر معظم انقلاب در حوزه سیاست خارجی پیشرفت هایی را کسب نمایم."

روحانی همچنین درباره روند مذاکرات هسته ای می افزاید: ایران برنامه هسته ای قدرتمندی دارد و تحت قوانین بین المللی و به صورت قانونی به فعالیت های هسته ای اش ادامه می دهد. کارزارهایی با انگیره های "سیاسی" از سوی کشورهای غربی به راه افتاده اند که مداوما اخبار نادرستی را در مورد ماهیت برنامه هسته ای کشور ما ارایه می دهند. نکته جالب توجه اینجاست که این کشورها به برنامه هسته ای ما توجه زیادی دارند اما نسبت به بی ثباتی در خاورمیانه و مسئله فلسطین بی توجه بوده اند. در صورتی که به مقام ریاست جمهوری برسم سعی خواهم کرد تا اعتماد بین المللی را جلب نمایم. سلاح هسته ای هیچ گونه نقشی در دکترین امنیت ملی ایران ندارد. ایران هیچ چیزی برای پنهان کردن ندارد. با این حال در مورد میزان غنی سازی اورانیوم ما می توانیم با سایر کشورها مذاکره نماییم.

منتخب مردم در انتخابات، درباره مساله سوریه نیز تاكید دارد كه "تراژدی انسانی در سوریه در شرایط وخیمی قرار گرفته و همگی باید برای پایان دادن به آن تلاش نماییم. بحران سوریه با مداخله برخی کشورهای منطقه ای و بین المللی شدت گرفته است. از دیدگاه من ایران می تواند میانجی ای مناسب برای رفع بحران سوریه و رسیدن آن کشور به حکومتی کارآمد و مردم‌سالار باشد".

روحانی در مورد مساله "فلسطین" نیز اینطور اظهار كرده است كه "ما همچنان به حمایت از ملت فلسطین ادامه خواهیم داد. از دید من تنها راه حل رفع مساله فلسطین به رسمیت شناختن حقوق ملت فلسطین است. در غیر اینصورت هیچ‌گونه ابتکار عملی موفقیت‌آمیز نخواهد بود".

وی همچنین بر ضرورت بهبود روابط ایران با كشورهای همسایه تاكید ویژه ای دارد چنانچه پیشتر در همین رابطه گفته بود كه در صورت انتخاب به عنوان مقام ریاست جمهوری اسلامی ایران، بهبود و گسترش روابط با کشورهای همسایه در صدر اولویت های دولتش خواهد بود.

او، به گفته خودش، اهل تعامل و برقراری ارتباط سازنده با دنیاست و با مطالبی كه خودش پیش از انتخابات بیان كرده بود، انتظار می رود روابط خارجی مستحكمی میان ایران و دیگر كشورهای جهان برقرار كند و روابط ایران با كشورهای اروپایی را بهبود ببخشد.

خیل تبریك ها از اقصی نقاط جهان برای پیروزی حسن روحانی و البته وجود تنوعی معنادار در این پیام ها - از بشار اسد و سیدحسن نصرالله گرفته تا بان‌كی‌مون و مقامات آمریكا و انگلیس و فرانسه - حكایت از نوعی امیدواری در عرصه جهانی برای بهبود روابط بین المللی ایران دارد و باید دید كه آیا رییس‌جمهور جدید ایران می‌تواند از این ظرفیت به عنوان یك فرصت بهره ببرد؟