سیمای بیابانی

سیمای بیابانی با عنایت به فاكتور های زیر قابل تحقیق است :

الف) پوشش گیاهی

بیابان به لحاظ رویش، تثبیت و بارآوری پوشش گیاهی ظرفیت محدودی دارد. از شاخص های فنی پوشش گیاهی در بیابان وجود گیاهان كم زی كه دارای طول زندگی بسیار كوتاه بوده و با شرایط كم بارندگی بیابان سازگار شده اند،می باشد. این گونه گیاهان برای سازگاری با طبیعت به تجهیزات فوق العاده تكامل یافته ای مجهز شده اند كه شامل هفت بذر انبار شده در هفت پیچش غلافی شكل با بافت بسیار محكم از سلولز به منزله بذرهای آماده برای هفت سال زراعی است كه چنانچه خشكسالی باعث عدم تكامل گیاه گردد، در سال دوم مجدداً غلاف دوم پوسیده شده و آماده ی سبز شدن می شود. دیگر حالتی كه در طبیعت گیاهان وجود دارد، خار دار شدن ساقه ها و كرك دار شدن برگ ها است  كه با این حالت روزنه های درشت، به سوراخ های بسیار ریز میكروسكپی انتهای خار تغییر شكل یافته و نقش ارزنده ای در حفاظت از رطوبت گیاه بر عهده دارد.

ب ) شاخص انرژی خورشیدی دریافت شده

عدم ابرناكی در طول سال، عدم رطوبت كافی ،  و طول وعرض خاص جغرافیایی، از جمله عوامل اصلی در دریافت بالای میزان انرژی خورشیدی در منطقه ی بیابانی است . بحث تهیه انرژی مورد نیاز جوامع شهری و خانگی از انرژی خورشیدی در حوزه های كویری، می تواند یكی ا زراه حل های تأمین آسان و مقرون به صرفه این انرژی خدادادی محسوب گردد، كه در ایران نیز در مناطق كویری مثل یزد توسط دانشگاه ها این مورد به تحقیق گذاشته شده است.

ج ) شاخص رطوبت خاك

بازدهی خاك های مناطق خشك، به دلیل كمبود رطوبت، عدم تكامل ژنتیكی خاك ها و بحث محدودیت های زراعی در خاك بسیار اندك است. در شرایطی كه آب زراعی مصنوعی ( چاه ها و قنات ها ) در دسترس نباشد، عدم نزول باران كافی و كمبود رطوبت در خاك نمی تواند بیوماس(ساقه، برگ و ریشه ) مناسبی را كه قرین به تولید اقتصادی و حتی زیست محیطی باشد، تامین كند.

راهكارهای بیابان زدائی

1- پخش سیلاب و پخش آب

پخش سیلاب و پخش آب ، راه حلی ممكن ، مقرون به صرفه و در دسترس ، در حوزه كوهستانی است. این عملیات شامل كنترل سیلاب حاصل از بارندگی در سال های پر باران، و پخش و بهره گیری از این نعمت خدادادی  است . چنانچه دایره ای از ارگان ها و تشكیلات سازمان اداری كشور متولی ارزیابی تكنولوژی بومی در خصوص آب، آن هم در مناطق خشك ایران می بود، دستاوردهای قابل تعمق و ارزنده ای را به دست می آوردیم.

2- تعادل دام و مراتع برای حفاظت از پوشش گیاهی موجود

حفظ گیاهان موجود، به منظور حفاظت از آب و خاك در منطقه بیابانی ، ازاولویت های اساسی خواهد بود. كاهش فشار دام و برنامه ریزی تجمیع عرصه ها، خروج دام  داران مازاد و دام مازاد و از طرفی احیاء و اصلاح مراتع و نیز توسعه ی منابع آب مراتع، امری ضروری است .

3- بهره گیری از متدهای ذخیره نزولات

این اقدام شامل مجموعه متدهایی است كه موجب كنترل هرز آب ،  ثبت آب و نهایتاً نفوذ در محل نزول باران می گردد.  روش تعبیه ی آبخیزهای كوچك برای كاشت و پرورش نهال های جوان از شیوه هایی است كه در سراسر جهان اعمال می گردد.

4- احیاء شوره زارها

مسلماً در مناطق خشك دوره های ترسالی، همواره سیلا ب را كه دارای مقادیر فراوانی املاح می باشد ، به دشت ها سرازیر می كند و تبخیر و تعرق سال های بعد، از جمله سال های خشك، صدها تن املاح را به سطح كشیده و دشت ها در معرض شوری قرار می گیرند. شوری از فاكتورهای محدود كننده توسعه گیاهی و افزایش پوشش سطح سبز می باشد كه در رابطه با مسائل زیست محیطی بسیار حائز اهمیت است . احیاء شوره زارها می تواند شامل موارد زیر باشد :

حذف آب در سر شاخه ها و نفوذ آب توسط پروژه های آبخیزداری ازجمله سدهای كوچك، گور آب و پخش آب.