تبیان، دستیار زندگی
بزرگترین حربه ای که علیه غیرت به کار می برند خلط غیرت با حسادت است. در حالیکه بین غیرت و حسادت، تفاوتهای آشکاری وجود دارد. غیرت از احساسات سالم بشری است. إنّ اللَّه غیور یحبّ كلّ غیور2 :خداوند غیور است و غیرتمندان را دوست دارد.
عکس نویسنده
عکس نویسنده
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

فرهنگ سازی غیرت !


بزرگترین حربه ای که علیه غیرت به کار می برند خلط غیرت با حسادت است. در حالی که بین غیرت و حسادت، تفاوتهای آشکاری وجود دارد. غیرت از احساسات سالم بشری است. إنّ اللَّه غیور یحبّ كلّ غیور2 :خداوند غیور است و غیرتمندان را دوست دارد.


غیرت

قال علیّ علیه السّلام: یا أهل العراق نبّئت أنّ نساءكم یدافعن الرّجال فی الطّریق أما تستحیون؟ و قال لعن اللَّه من لا یغار. 1

- امیرالمومنین فرمود: اى مردم‏ عراق‏! به من خبر رسیده است كه زنان‏ شما در بین راه به مردان تنه می زنند ، آیا شرم نمى‏كنید؟! و فرمود: خدا لعنت كند كسى را كه غیرت ندارد.

امروزه حساسیت زنان در مقابل معاشرت همسرانشان با نامحرم، عادی تر به نظر می رسد تا حساسیت مردان در مقابل رفتار زنانشان. بعید نیست اگر واقعا مردها به اندازه ی زنان نسبت به وفاداری و پاکدامنی همسران خود حساسیت نشان دهند، فساد به کلی ریشه کن شود. غیرتی که در این مقاله از آن بحث می شود ، به معنای همین حساسیت مردانه است.

غیرت نشانه سلامت روحی

بزرگترین حربه ای که علیه غیرت به کار می برند خلط غیرت با حسادت است. در حالی که بین غیرت و حسادت، تفاوتهای آشکاری وجود دارد. غیرت از احساسات سالم بشری است. إنّ اللَّه غیور یحبّ كلّ غیور2: خداوند غیور است و غیرتمندان را دوست دارد.

رسول خدا صلی الله علیه و آله غیرت را از ایمان می داند. «الْغَیْرَةُ مِنَ الْإِیمَانِ وَ الْبَذَاءُ مِنَ النِّفَاق‏ 3: غیرت از ایمان است و دشنام و هرزه گرایی از نفاق.

هیچ بیماری روحی و احساس بیمارآلودی از ایمان نیست. چیزی که دین به آن مهر تایید می زند و بلکه آن را توصیه و تاکید می کند، در جهت طبیعت سالم بشری است. در طبیعت می بینیم نر در مقابل تجاوز بیگانه به ماده اش ،با تمام توان به دفاع و حمایت برمی خیزد. این حالت دفاع و حمایت از ناموس در برابر بیگانه متجاوز، در انسان نیز هماهنگ با طبیعت وجود دارد و از آن به غیرت تعبیر می شود. این احساسی است که موجب برآشفتن و از جا کنده شدن می شود و غیرتمند را بر علیه کسی که تجاوز نموده است می شوراند. لذا اگر چه غیرت، گاهی موجب خشونت و حتی ندرتا موجب مرگ معدودی هم بشود، باز هم مخرب و خطرناک محسوب نمی شود. همانطور که قرآن ،قصاص قاتل را موجب حیات می داند، غیرت نیز اگرچه کار را به سختی بکشاند، موجب حیات است و از فسادی که جامعه را لبریز از ظلم و جنایت و بلکه قتل و خونریزیهای بسیار می کند، جلوگیری می نماید.

بهترین روش حفظ یک جامعه از فساد، فراوانی و قدرت پلیس نیست بلکه ایجاد روحیه ای همگانی است که خود به خود مردم را پلیس یکدیگر قرار می دهد و از ارتکاب به جرائم باز می دارد. غیرت، از همان عواملی است که اگر در جامعه ای وجود داشته باشد ارتکاب به فحشاء در آن جامعه سخت می شود و ترسی پنهانی جامعه را حفظ خواهد کرد

تفاوت غیرت با حسادت مثل تفاوت احتیاط با ترس، و تفاوت حیا با کمرویی و ضعف است. غیرت از عقل ناشی می شود و پر فایده است. غیرت نه فرد غیور و نه ناموسش را، گرفتار بیماریهای روحی نمی کند. پس شک و خودخواهی که از بیماریهای روحی است، نشانه حسادت است نه غیرت. از دیگر نشانه های انسان غیرتمند این است که نه تنها نسبت به پاکی ناموس خودش حساس است نسبت به نوامیس دیگران نیز حساسیت دارد. لذا به همان اندازه که ناموسش را از ارتکاب به فحشا باز می دارد، خودش نیز از تجاوز و چشم چرانی نسبت به نوامیس مردم جلوگیری می کند .در روایت از امیرالمومنین است که فرمود: و عفته علی قدر غیرته،4: مرد غیرتمند به اندازه غیرتش، عفت هم دارد.

نیز فرموده اند: ما زنی غیور قط 5: شخص غیور هرگز زنا نمی کند.

تعصب

اما فرد حسود کاری به این حرف و مسائل ندارد در مقابل پاکی جامعه هیچ حساسیتی ندارد. اقدام او از روی خودخواهی و خود کم بینی است. او چون خودش را لایق وفاداری از طرف همسرش نمی بیند عصبی است و دائما همسرش را مورد آزار قرار می دهد. این آزار و اذیت ها هیچ ربطی به غیرت اسلامی ندارد.

بنابراین غیرت غیر از حسادت است همانطور که احتیاط غیر از ترس است اما اگر در غیرت افراط ورزیده شود و به شیوه ای غیر منطقی از این صفت استفاده شود، غیرت به حسادت می کشد مثل همان وقتی که فردی در احتیاط، چنان زیاده روی کند که کارش به ترسویی بکشد. لذا در روایات از این کجروی در غیرت نیز پرهیز داده شده است.

امام علی (علیه السلام) در مورد افراط در غیرت می فرماید:

إِیَّاكَ‏ وَ التَّغَایُرَ فِی غَیْرِ مَوْضِعِ الْغَیْرَةِ- فَإِنَّ ذَلِكَ یَدْعُو الصَّحِیحَةَ مِنْهُنَّ إِلَى السُّقم6: بپرهیزید از غیرتمندی در غیر موضع غیرت (افراطی گری و سخت گیری های نابجا) که همانا این، زن پاک و سالم را به مریضی و آلودگی فرا می خواند.

نیز روایت شده است : وَ رُوِیَ عَنِ الْكَاهِلِیِّ أَنَّهُ قَالَ‏ قُلْتُ لِأَبِی الْحَسَنِ مُوسَى بْنِ جَعْفَرٍ ع- إِنَّ امْرَأَتِی وَ أُخْتِی وَ هِیَ امْرَأَةُ مُحَمَّدِ بْنِ مَارِدٍ- تَخْرُجَانِ فِی الْمَآتِمِ فَأَنْهَاهُمَا فَقَالَتَا لِی إِنْ كَانَ حَرَاماً انْتَهَیْنَا عَنْهُ وَ إِنْ لَمْ یَكُنْ حَرَاماً فَلِمَ تَمْنَعُنَا فَیَمْتَنِعَ النَّاسُ مِنْ قَضَاءِ حُقُوقِنَا فَقَالَ ع عَنِ الْحُقُوقِ تَسْأَلُنِی كَانَ أَبِی ع یَبْعَثُ أُمِّی وَ أُمَّ فَرْوَةَ تَقْضِیَانِ حُقُوقَ أَهْلِ الْمَدِینَة 7:

«شخصی به امام موسی کاظم (علیه السلام) عرض کرد: همسرم و همسر ابن مارد برای شرکت در مجلس ختم از خانه خارج شدند و من آنها را از این کار نهی کردم. همسرم به من گفت: اگر این کار حرام است، ما را نهی کن تا ترکش کنیم و اگر حرام نیست پس چرا ما را نهی می کنی ... امام گفتند: از چیزی که حق آنها است از من سۆال می کنی؟ همانا پدرم امام صادق (علیه السلام)، مادرم و ام فروه(همسر دیگر امام صادق) را می فرستاد تا حقوق اهل مدینه را ادا کنند (به مراسمات بروند، به عیادت مریض بروند ...)

تفاوت غیرت با حسادت مثل تفاوت احتیاط با ترس ، و تفاوت حیا با کمرویی و ضعف است. غیرت از عقل ناشی می شود و پر فایده است. غیرت نه فرد غیور و نه ناموسش را ،گرفتار بیماریهای روحی نمی کند. پس شک و خودخواهی که از بیماریهای روحی است، نشانه حسادت است نه غیرت . از دیگر نشانه های انسان غیرتمند این است که نه تنها نسبت به پاکی ناموس خودش حساس است نسبت به نوامیس دیگران نیز حساسیت دارد

بنابراین به بهانه ی غیرت نمی توان مانع از فعالیتهای مفید بانوان در جامعه شد اگر چه فایده آن فعالیتها برای آینده باشد. اما ضرورت فعالیتهای بانوان نیز دلیلی برای بی عفتی نیست.

غیرت عامل زیربنایی در حفظ جامعه

دشمنان فرهنگ اسلامی سعی می کنند غیرت را رفتاری سنتی تعریف کرده و به دور از تمدن پیشرفته امروزی بندانند. در حالی که غیرت ورزی امری فطری است و مخصوص هیچ مقطعی از تاریخ نبوده و عامل پاکی جامعه است.

بهترین روش حفظ یک جامعه از فساد، فراوانی و قدرت پلیس نیست بلکه ایجاد روحیه ای همگانی است که خود به خود مردم را پلیس یکدیگر قرار می دهد و از ارتکاب به جرائم باز می دارد. غیرت، از همان عواملی است که اگر در جامعه ای وجود داشته باشد ارتکاب به فحشاء در آن جامعه سخت می شود و ترسی پنهانی جامعه را حفظ خواهد کرد.

شهید مطهری درباره غیرت می نویسد: « غیرت نوعی پاسبانی است که آفریدگار در وجود بشر نهاده است. غیرت شرافت و حساسیت انسانی به پاکی و طهارت جامعه است...» بنابراین غیرت را باید خوب تعریف کرد و با تبلیغ آن، "غیرتمندی" را برای حفظ جامعه از فساد، فرهنگسازی نمود. 

پی نوشت ها:

1- مشكاة الانوار/ 237، و  الوسائل 14/ 174 ، و المحاسن 1/ 115.

2- الكافی 5/ 535

3- بحار الانوار-ترجمه جلد 67 و 68، ج‏2، ص:338

4- نهج البلاغه ، حکمت ، ص 47

5- (غررالحکم ، ص 259، حدیث 5534 و مستدرک الوسائل ،ج 14، ص 331)

6- (بحار الأنوار ج‏74 ،235) و نهج البلاغة، ص 405

7-  من لا یحضره الفقیه، ج‏1، ص: 178

انسیه نوش آبادی               

بخش اخلاق و عرفان اسلامی تبیان

مشاوره
مشاوره
در رابطه با این محتوا تجربیات خود را در پرسان به اشتراک بگذارید.