8 سوال مناظره اقتصادی
مناظره اقتصادی 8 کاندیدای ریاستجمهوری تجربه تازهای در تاریخ انتخابات کشور بود. صدا و سیما در روز قرعهکشی برنامههای تلویزیونی کاندیداها اعلام کرد 3 روز را به عنوان مناظره جمعی در نظر گرفته است و همین مناظره جمعی ذهن خیلیها را مشغول کرد.
صداوسیما یک ساعت قبل از آغاز مناظره، لحظات ورود کاندیداها و خوش و بش آنها با یکدیگر را پوشش خبری داد. مرتضی حیدری که مجری برنامه اقتصادی پایش بوده طبق پیشبینیها به عنوان مجری مناظره اقتصادی معرفی شد و قسم خورد که از این سوالات کسی به غیر از وی و چند تا از مسوولان صدا و سیما خبر ندارند. در این مناظره همه چیز حتی نحوه انتخاب صندلیها با قرعهکشی مشخص شد. 8 سوال مختلف از 8 کاندیدا انجام شد و 7 کاندیدای دیگر باید در مدت فقط 90 ثانیه سخنان یکدیگر را نقد میکردند. در گزارش پیشرو درباره سوالات و جملات مهم کاندیداها مرور اجمالی کردهایم:
سوال اول: مشکل اشتغال را چگونه و تا چه اندازه و در چه مدتی در دولت خود مهار خواهید کرد؟
غرضی به عنوان اولین کاندید ریاستجمهوری انتخاب شد تا به سوال "مشکل اشتغال را چگونه و تا چه اندازه و در چه مدتی در دولت خود مهار خواهید کرد؟" پاسخ بگوید: غرضی با حرارت خاصی اینگونه پاسخ داد: ظرف 100 سال گذشته و بیشتر، ملت ایران دچار دولتهایی بودند که همه تورمزا بودند. ریال ما در یک برهه تاریخی در ابتدای نهضت مشروطه معادل یک دلار بود. وقتی رضا شاه به قدرت رسید، یک دلار به سه ریال افزایش یافت، وقتی رضا شاه رفت، 15 ریال شد. متفقین که حمله کردند، 20 ریال شد. در دوران مصدق تغییری نکرد ولی با آمدن دولت زاهدی 35 ریال شد. در دولت منصور 68 ریال، دولت بنیصدر 300 ریال، در دولت موسوی 400 ریال و تا زمانی که من وزیر بودم، بیش از 50 تومان نشد و بعد از آن به 150 تومان رسید. در دولت هاشمی 450 تومان و در دولت خاتمی به 900 تا 1000 تومان رسید و در این دولت 3500 تومان شد.
ملت ما از ابتدای انقلاب دچار گرفتاری تورم هستند و تا تورم حل نشود و کشور به تولید نرسد، اشتغال ایجاد نمیشود، زیرا هزینه پول بالاست و حدود 25 تا 30 درصد است در حالی که در کشورهای دیگر هزینه پول یک یا دو درصد است.
ما در صدسال گذشته تولید نداشتهایم و اشتغال وقتی سامان مییابد که تولید سامان یابد، تولید هم وقتی سامان یابد که هزینه پول به سمت نزولی شدن برود در غیر اینصورت اشتغال مصنوعی است و بعد از اینکه ما توانستیم محکم جلوی تورم بایستیم، اشتغال ایجاد میشود.
کاندیدها | نقد کاندیداها به سخن غرضی |
محمدباقر قالیباف | تورم از یک طرف به وجود آمده و نمیتوانیم نقدینگی را کنترل کنیم؛ بنابراین باید نقدینگی را به سمت تولید هدایت کنیم و در این صورت میتوانیم با حرکت به سمت تولید آنها را کنترل کنیم. |
غلامعلی حدادعادل | البته تورم در اشتغال تاثیر بسیار زیادی دارد. در حال حاضر بازار کار متولی ندارد یعنی وزارت کار میگوید که من مسئول اشتغال نیستم و تنها مسئول حل و فصل روابط کارگر و کارفرما هستم. |
علیاکبر ولایتی | همچنین در کشاورزی نیز باید از این صنایع حمایت شود همانطور که در حوزه صنعت باید حمایت درستی از صنعت صورت گیرد. حمایت از کشاورزی میتواند شامل بیمه کردن محصولات و تضمین خرید محصولات کشاورزان باشد. |
رضایی | طرح آقای غرضی ممکن است با شرایط ما مقداری تطبیق داشته باشد ولی بیکاری و تورم دو چیز جدا از هم هستند که بعضا ضد هم عمل میکنند. شغل را کارآفرین درست میکند و شاغل هم کسانی هستند که توانایی انجام کار را داشته باشند. |
جلیلی | ما مزیتهای نسبی در نفت و گاز ، فنآوری اطلاعات و فولاد داریم که اگر به آنها توجه شود میتوان اقدامات قوی و موثری در اشتغال انجام داد. اشتغال باید در تولید باشد و این تولید مبتنی بر رقابت و کیفیت بیشتر باشد. |
محمدرضا عارف | هرکدام از دوستان به بخشی از سوال پاسخ دادند اما بخش مهمتر از آن یعنی اینکه چه مقدار شغل باید ایجاد شود، هیچ یک از دوستان پاسخ ندادند. ما حداقل به یک میلیون فرصت شغلی نیاز داریم که برای اینکه این اتفاق بیافتد به ثبات اقتصادی نیاز داریم که مهمترین کار احیای سازمان مدیریت است. |
روحانی | راه حل این مساله بهبود شرایط محیط کسب و کار است که متاسفانه قانون بهبود مستمر فضای کسب و کار در مجلس شورای اسلامی تصویب شد، اما آییننامههای اجرایی آن تصویب نشد. |
پاسخ نهایی غرضی به سخنان دیگر کاندیداها: در هر سال 40 میلیارد دلار سهم واردات میشود و کالاهایی مثل گوشت و روغن و حتی اخیرا کره هم وارد شده این مساله ناشی از این است که تمام کسانی که به تولید پرداختند به خاطر هزینههای بانکی زیاد تولید را رها کردند، تولید اگر حمایت اداری و سیاسی و منطقی نداشته باشد شکست میخورد.
سوال دوم: نگاه و برنامه شما برای نظام تصمیمگیری کشور و تعامل با سایر قوا و نهادهای نظارتی کشور چیست؟
محمدرضا عارف به عنوان دومین کاندیدا باید به سوالی درباره تعامل قوا پاسخ گفت. عارف کلا در طول مناظره ناراحت بود و در پایان این ناراحتی را وی در این باره بسیاری از مشکلات را اجرای ناصحیح اصل 44 دانست و مانند دیگر اصلاحطلبان مدیریت کشور را در دست جریان خاصی معرفی کرد: من با توجه به مسئولیتی که در اقتصاد کلان کشور داشتم و در زمانی ریاست سازمان مدیریت برنامهریزی را برعهده داشتم، میخواهم اشارهای به گوشه مسائل اقتصادی در کشور داشته باشم. مهمترین گوشه آن، حاکمیت یکپارچه یک جریان سیاسی بر اقتصاد کشور در طول هشت سال گذشته بوده و کنار گذاشتن سایر جریانها از این عرصه بوده است. یکی دیگر از عوامل این موضوع حضور برخی از نظامیان و شرکتهای وابسته به نهادهای نظامی در امور اقتصادی بوده است و این امر موجب شده که فضا برای مشارکت بخشهای خصوصی تنگتر شود و ما شاهد کمترین مشارکت بخش خصوصی در امور اقتصادی بودهایم.
محمدرضا عارف به عنوان دومین کاندیدا باید به سوالی درباره تعامل قوا پاسخ گفت. عارف کلا در طول مناظره ناراحت بود و در پایان این ناراحتی را وی در این باره بسیاری از مشکلات را اجرای ناصحیح اصل 44 دانست و مانند دیگر اصلاحطلبان مدیریت کشور را در دست جریان خاصی معرفی کرد: من با توجه به مسئولیتی که در اقتصاد کلان کشور داشتم و در زمانی ریاست سازمان مدیریت برنامهریزی را برعهده داشتم، میخواهم اشارهای به گوشه مسائل اقتصادی در کشور داشته باشم
مشکل دیگر را من در نوع تعامل با دیگر کشورها و دنیا میدانم و ما به خاطر مشکلی که در این ارتباط داریم، نمیتوانیم از امتیاز داشتن روابط خوب با دنیا برای حل مشکلاتمان استفاده کنیم. من فکر میکنم با اجرای سیاست اصل 44 بسیاری از مشکلات حل شود و از طرف دیگر باید نگاه خرد جمعی در کشور حاکم شود و بپذیریم که یک جریان سیاسی نمیتواند کشور را اداره کند. در هشت سال گذشته مدیریت کشور در دست یک جریان بوده، در حالی که باید بنا بر شایستهسالاری بگذاریم و از تمام نیروهای متخصص و کارشناس استفاده کنیم.
کاندیدا | پاسخ به سخنان عارف |
روحانی | نباید بگذاریم که صاحبنظران منزوی شوند. سازمان مدیریت و برنامهریزی باید احیا شود. دولت باید به صورت فراجناحی اداره شود، جناح واحد به این معناست که نیمی از نیروهای متخصص را کنار بگذاریم که در این صورت کشور ضرر بزرگی را متحمل خواهد شد. |
ولایتی | نکتهای که آقای عارف گفت، بخشی از مطلبی بود که نیاز به متمم دارد. قوه مجریه باید قانونگرا باشد و در برابر رای دادگاه از قوه قضاییه حاضر باشد. کابینه باید متشکل از نیروهای متخصص باشد و هر وزیر اختیارات رییسجمهور را در حوزه خود داشته باشد. هر کابینه باید توسط وزرای باسابقه اداره شود. |
رضایی | خوشبختانه من جزو هیچ کدام از این دعواها نبودهام و میتوانم قضاوت صحیحتری داشته باشم. من نه جزو تیم آقای خاتمی بودم که اصولگراها را کنار گذاشته باشم، نه جزو تیم آقای احمدینژاد بودم که اصلاحطلبان را کنار بگذارم و هیچ کدام از این دو را قبول ندارم. معیار من برای بکارگیری نیروهای توانمند، کارآمدی و قبول داشتن نظام است. |
جلیلی | ما وقتی میتوانیم تصمیم صحیح اقتصادی داشته باشیم که این تصمیم مبتنی بر گفتمان نظام و انقلاب باشند زیرا باور مردم این است که با این گفتمان به پیشرفت میرسیم. |
حدادعادل | به نظر من جناب آقای دکتر عارف مساله را بیش از حد سیاسی کردند و گناه مشکلات کشور را بر دوش اصولگرایان گذاشتند و گفتند چون 8 سال گذشته توسط آنها اداره شده است، در روابط بین قوا مشکلاتی ایجاد شده است. |
قالیباف | این جلسه نشان داد که آغاز بحث، اقتصادی است اما این مساله در همان سوال دوم کاملا بحثهای سیاسی را مطرح کرد. وقتی قرار است اقتصاد را حل کنیم، چه کار به کار سیاستزدگی داریم؟ اگر سیاستزدگی اینگونه شود، دیگر باید اقتصاد را رها کنیم. |
غرضی | حاکمیت ایجاب میکند تا مردم را در مدار انقلاب نگاه داریم تا مادامی که میخواهیم کشور را به گروههای سیاسی تقسیم کنیم، این کار خلاف انقلاب و شأن رهبری است. |
دفاع عارف: آقای قالیباف بحث سیاست را مطرح کردند. مگر میشود بدون توسعه سیاسی به توسعه اقتصادی رسید؟ ما معتقد به توسعه موازی هستیم و اعتقاد داریم باید توسعه سیاسی و توسعه اقتصادی همزمان با هم پیشرفت کند. آقای جلیلی بحث اشکالات مبانی برنامه چهارم را مطرح کردند؛ اگر این طرح اشکال داشت، چرا مجلس چهارم آن را تصویب کرد و چرا ایرادات آن را اصلاح نکرد؟
آقای رضایی بحث دولت اصلاحطلب را مطرح کردند؛ مگر من گفتم اصلاحطلبان هیچ ایراد و اشکالی نداشتند؟ همه دولتها اشکال داشتند. بحث تعامل من با مجلس اصولگرا مطرح شد؛ بهترین رابطه را دولت خاتمی با مجلس پنجم که مجلسی اصولگرا بود، داشت
آقای ولایتی هم بحث مهمی را مطرح کردند و بنای ما بر این است که هر مسئول در هر سطحی باید وفاداری خود را به نظام و ارزشها به اثبات رسانده باشد ما هیچ چالشی روی این مساله نداریم.
سوال سوم: برنامه دولت شما برای تامین مسکن و مهار قیمت آن چیست؟
محسن رضایی به عنوان کاندیدهای بعدی باید به سوالی درباره مسکن پاسخ میداد اما وی اولین کاندیدایی بود که به نحوه مناظره اعتراض کرد: من لازم میدانم یک نکته را بیان کنم که ای کاش روش دیگری برای بیان مهمترین مسائل کشور که همان مسائل اقتصادی است، در پیش گرفته میشد و بحثهای تخصصی صورت میگرفت و قضاوت را در نهایت به مردم میسپردیم و من خود آمادگی دارم، برای بحثهای جدی در ارتباط با مسائل اقتصادی.
البته خیلیها معتقدند محسن رضایی در مناظره برنده اصلی بود چراکه سخنان جذاب و علمی مطرح میکرد. وی درباره سوال فوق گفت: در حال حاضر مسکن در کشور تبدیل به یک کالای اقتصادی، تجاری و درآمدزایی شده و این مانع میشود که تسهیلات قابل توجه به مسکن اعطا شود. ما باید مسکن را از حالت دارایی به نوعی سرمایهگذاری تبدیل کنیم تا تورم آن را بگیریم و وامهای بیشتری برای ساخت مسکن اختصاص دهیم. در تمام دنیا 70، الی 80 درصد ساخت مسکن از طریق وام تامین میشود؛ چراکه حالت سرمایهگذاری به خود گرفته است.
کاندیدا | پاسخ به سخنان محسن رضایی |
قالیباف | مسکن مهر کار خوبی بوده است اما دو اشکال دارد. این کار باید با همین شتاب ادامه پیدا کند اما کیفیت ساخت آن باید بالا برود. بافت فرسوده امروز یکی از معضلات ماست. نکته دوم اینکه وقتی ما بافت فرسوده داریم و در داخل شهر زیر ساختهایی مثل آب و برق و مترو داریم، چرا باید در بیابان مسکن بسازیم؟ |
غرضی | بخش اصلی کسانی که مسکن ندارند این است که اشتغال نداشتند و نتوانستند پسانداز کنند و امروز به این وضع رسیدهاند که بسیاری بدون مسکن ماندند. دولت در دو کلمه خلاصه میشود؛ تورم و اشتغال. |
جلیلی | اگر نتوانیم در این زمینه یک سیاستهای اساسی داشته باشیم هر چقدر هم همچون مسکن مهر تولید کنیم در موضوع قیمت مسکن که یک فشار اساسی را به طبقات اجتماع میآورد نمیتوانیم موفق باشیم |
عارف | متاسفانه به دلایلی از جمله بیتوجهی به تاسیسات زیربنایی و رفاهی و اینکه این طرح در خارج از شهر اجرا شد و تورمزایی بالایی که داشته نتوانسته پاسخگو به این نیاز باشد. ما برای رفع مشکلات طرح مسکن ماندگار را پیشنها دادیم |
حدادعادل | سهم بودجهای که دولت در این سالها در تحریم و فشار اقتصادی به مسکن مهر اختصاص داد تناسبی با اوضاع کشور نداشت و جا داشت دولت قدری هم به سایر صنایع که ارتباط مستقیم با مسکن ندارند میپرداخت. |
روحانی | اصل تامین مسکن ارزان برای جامعه مخصوصا نسل جوان از برنامههای دولت تدبیر و امید است. قیمت مسکن در سالهای اخیر برای مسکن کلنگی رشد 82 درصدی و برای آپارتمان رشد 52 درصدی داشته است. |
ولایتی | در کشور ما عمر متوسط ساختمانها 50 سال و در کشورهای اروپایی 150 سال است. بنابراین باید از ابتدا نظارت درستی بر کار ساخت و سازها صورت گیرد. |
دفاع رضایی: در طرح معماری نوین اسلامی تمامی این مشخصهها در نظر گرفته شده است که بر اساس آن گفته میشود مناطق فرسوده چند درصد امتیازدهی شوند و حتی در آن طرح برای مسکن 70 درصد وام را دولت به صورت تسهیلات اختصاص میدهد و تنها مردم 30 درصد را میپردازند. بنابراین در این چارچوب بنا داریم مسکن مهر را ادامه دهیم.
البته معتقد هستیم که دو مشکل وجود دارد و آن مسائل زیربنایی مانند مسائل مربوط به کوچهها و خیابانها و همینطور تامین منابع نقدینگی است که باید حل شود.
سوال چهارم: برنامه دولت شما برای گسترش و اندازهگیری عدالت اقتصادی چه خواهد بود؟
حسن روحانی در مناظره اقتصادی آن فروغ گفتگوی خبری را نداشت و حداقل در حوزه اقتصاد نشان داد باید متکلم وحده باشد تا خودی نشان بدهد. خیلیها از اینکه روحانی در مناظره، سخنان بدیهی و معمولی را بر زبان جاری میکند تعجب کردند. او در پاسخ به این سوال گفت: عدالت اقتصادی به این معنا است که هر چیزی در جای خودش قرار بگیرد. اولین مساله، تولید است که بتوانیم تولید را در جایگاه خودش قرار بدهیم. در شرایط امروز به جای اینکه تولید داخلی را بیشتر کنیم به واردات روی آوردهایم که این بزرگترین بیعدالتی است. عدالت اقتصادی این است که در شرایط فشار دشمن بتوانیم به تولید کمک کنیم، فضا را بهبود ببخشیم و تولید داخلی را بیشتر کنیم و از واردات کم کنیم. شعارهای سیاسی ما با عملکرد اقتصادی ما سازگار نیست. در شعار سیاسی، شعار مقاومت میدهیم اما در عمل در بخش اقتصادی مقاومتی در کار نیست. در شرایطی که سیاست اقتصادی و سیاسی ما باید منطبق با هم باشند میبینیم که دو رویکرد متفاوت وجود دارد و کاملا جدا از یکدیگر حرکت میکنند.
کارخانه کفش ملی که روزی جزو افتخارات ما در کشورهای همسایه بود، به انبار سایپا و کارخانه پارسالکتریک نیز به لانه کبوترها تبدیل شده است. این نشان میدهد عدالتی بین نیازهای واقعی و عملکرد دولت وجود ندارد.
کاندیدا | پاسخ به سخنان حسن روحانی |
جلیلی | اول از همه عدالت باید در تخصیص منابع از جمله منابع اولیه، چه منابع ارزی و پولی و ... صورت بگیرد و وقتی این منابع تخصیص داده شد، باید دید که ساختار ما چگونه این کار را انجام میدهد. در بحث تولید و بهرهبرداری از سهم تولید نیز باید دید که منافع تولید چگونه تقسیم میشود و این موضوع نیز به تحقق عدالت ساختاری کمک میکند. |
غرضی | ما باید از دیگران درس بگیریم. میبینیم که صد سال است که در ژاپن 100 ین آن مساوی است با یک دلار و این تغییری نکرده. ما باید قدم اول در راستای تحقق عدالت، قیمت پول ملی را تثبیت کنیم و بعد سراغ کارهای دیگر برویم و کسی که رییسجمهور میشود باید مشخص کند وقتی که دولت را ترک میکند، قیمت دلار و ارز چقدر خواهد بود؟ |
ولایتی | بدون پیشرفت، عدالت به معنای تقسیم عادلانه فقر است. پیشرفت و عدالت باید توام باشد و اگر چنین شد هم میتوانیم عدالت داشته باشیم و هم به پیش برویم البته پیشرفت بدون عدالت نیز فاصله طبقاتی را افزایش خواهد داد. |
عارف | در سال 1383، 29.4 درصد زیر خط فقر بودند که الان به 44 درصد رسیده است. ما باید ابتدا اولویت را به اقشار آسیبپذیر اختصاص دهیم تا انشاءالله بتوانیم خط فقر را به سطح قابل قبولی برسانیم. |
قالیباف | هر حرفی که از عدالت بزنیم ولی رشد اقتصادی در آن نباشد یک شعار بیشتر نیست. ما هرچقدر به مناطق محروم برسیم ولی رشد اقتصادی نداشته باشیم درست نیست. |
حدادعادل | عدالت و پیشرفت باید با هم باشد نباید هیچ کدام به صورت فراموش شده در بیاید یکی از نمونههای تامین عدالت بحث هدفمند کردن یارانههاست. |
رضایی | تبعیض، پارتیبازی و رشوه در سیستم اداری کشور، قوه قضاییه و تمام ارکان نفوذ کرده و اجازه نمیدهد توضیح عادلانه ثروت اتفاق بیفتد، اما چرا این فاصله زیاد است. |
روحانی در دفاع از خود: در بین زنان افراد 20 تا 29 سال در زمره بیکاران هستند. ما باید عدالت را در تمام امکانات کشور مشاهده کنیم و یکی از راههای آن این است که همه احساس کنند به صورت برابر میتوانند از امکانات فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی که در کشور وجود دارد، استفاده کنند.
سوال پنجم: برنامه دولت شما برای مواجهه با کاهش درآمدهای نفتی در اولین سال دولت آتی چیست؟
حدادعادل در مناظره اقتصادی برخلاف انتظارها خیلی سرحال بود. او همواره اعتراف کرده اقتصاد علم پیچیدهای است و اعتقاد دارد باید تیم اقتصادی قوی باید پشت رئیسجمهور آینده قرار گیرد. حداد عادل اقتصاد مقاومتی را راهکار اصلی رسیده به اقتصاد بدون نفت میداند: برای مقابله با آثار ناشی از کاهش درآمدهای نفتی ما باید در درجه اول به صادرات غیرنفتی توجه کنیم. ما میتوانیم با افزایش صادرات غیرنفتی جای خالی صادرات نفتی را پر کنیم. کشور ما کشوری است که از نظر کشاورزی امتیازات بالایی دارد، دارای تنوع اقلیمی است لذا میتوانیم صادرات کشاورزی داشته باشیم. همچنین میتوانیم از مزایای گردشگری برای تامین ارز به جای کاهش ارز ناشی از نفت استفاده کنیم. همچنین میتوانیم از سایر امتیازات مانند کریدور ترانزیت شمال جنوب استفاده کنیم که اینها میتواند در مقابل کاهش درآمد نفتی ما را مقاومتر کند.
دولت باید انضباط مالی را افزایش دهد و از ریخت و پاش و مصرف زیاد که ما را به ارز به ویژه ارز نفتی محتاجتر میکند جلوگیری به عمل آید. در واقع میتوانیم با افزایش انضباط مالی، راههای دیگری را تعقیب کنیم. اقتصاد مقاومتی از جمله اموری است که میتواند کشور را در مساله نفت بیمه کند و مراد از اقتصاد مقاومتی، کاهش رشد اقتصادی یا فقر اقتصادی نیست بلکه هدف عوض کردن شیوه اقتصاد و پوست انداختن از نوسازی اقتصادی و نیز حمایت از تولید، کار و سرمایه ایرانی است.
کاندیدا | پاسخ به سخنان حدادعادل |
روحانی | ظرفیتهای خالی صنعت ما که الان حدود 40 درصد است میتواند با امکانات کم پر شود. اگر تولید زیاد شود میتوانیم جبران مساله نفت را بکنیم. کشور ما همچنین میتواند مرکز صادرات برق در منطقه باشد یعنی نفت و گاز را به برق تبدیل کنیم و به کشورهای همسایه صادر کنیم. |
عارف | جهتگیری کلی دولت ما اقتصاد بدون نفت است. یعنی وابستگی بودجه به نفت باید به صفر برسد ما باید نفت را یک ثروت ملی بدانیم ثروتی که مولد و ماندگار باشد. اساسا نگاه ما به نفت این است که باید بتوانیم آن را برای آیندگان هم حفظ کنیم. |
جلیلی | از طرف دیگر میتوانیم از خامفروشی جلوگیری کرده و از ارزش افزوده محصولات ناشی از نفت استفاده کنیم و استفاده از ارزش افزوده این محصولات موجب افزایش درآمد ارزی میشود که این درآمد قابل مقایسه با خامفروشی نیست. |
ولایتی | باید رابطهمان را با دیگر کشورها نیز اصلاح کنیم. امروز نفت ما را تحریم کردند و کمتر میخرند. برای نقل و انتقال دلار مشکلاتی ایجاد کردند و فردا ممکن است جنس دیگری را تحریم کنند یا مشکلات ترانزیتی ایجاد کنند ما باید برنامه داشته باشیم. |
قالیباف | در دولت اصلاحات اقدام خوبی که انجام شد، با وجود اینکه قیمت نفت 10 دلار بود، رشد صنعت ما دورقمی شد و این تنها مقطعی بود که این اتفاق افتاد. این نشانگر این است که برای این مساله برنامهریزی و فکر شده بود. |
غرضی | ما باید امروز تولید را محکم بچسبیم و آن را سامان دهیم. |
رضایی | در حقیقت این یک تهدید است ولی انشاءالله این تهدید را به یک فرصت تبدیل خواهیم کرد. راهحل این تهدید این است که دولت را از اقتصاد بیرون بکشیم و مردم را به طور واقعی درگیر این مسائل بکنیم. |
حدادعادل در دفاع از خود: در یکی از روستاهای اطراف آزادشهر بدون اینکه دیناری از دولت پول گرفته باشند 60 هزار هکتار زمین را زیر کشت زعفران بردهاند. ببینید چه ظرفیتهایی در کشاورزی است. پس ما میتوانیم بدون نفت زندگی کنیم، جلوی بلبشوی واردات را بگیریم و انضباط اقتصادی را تامین کنیم.
سوال ششم: برنامه شما برای تقویت تولید ملی و حمایت از کار و سرمایه ایرانی چیست؟
محمدباقر قالیباف در مناظره، از همه خوشحالتر بود و با لبخند به همه سوالها جواب میداد. او حتی در کل کل با عارف قافیه را نباخت و لبخند از لبانش دور نشد حتی زمانی که جلیلی در همین بخش از مناظره گفت خانمی را دیدم که قالیباف بود، قالیباف لبخند میزد.
ملت ما از ابتدای انقلاب دچار گرفتاری تورم هستند و تا تورم حل نشود و کشور به تولید نرسد، اشتغال ایجاد نمیشود، زیرا هزینه پول بالاست و حدود 25 تا 30 درصد است در حالی که در کشورهای دیگر هزینه پول یک یا دو درصد است
شهردار تهران در پاسخ به سوال فوق گفت: برای رونق کار همانطور که در برنامههایم به آن اشاره کردم، برنامه دو ساله داریم. در بحث مربوط به تولید بحث سهم تولید (هم صنعت و هم کشاورزی) را از یارانه در اولویت اول قرار میدهم. نقدینگی را که رهاست، هدایت میکنم و آن را به اولویت مدنظر میبرم. سفتهبازی را جمع میکنم، از درآمدهای بدون تولید مالیات اخذ میکنم و انضباط بودجه را در دولت مورد توجه قرار میدهم. در دولت من به بانک مرکزی استقلال میدهیم تا نقدینگی زیاد نشود و بانک مرکزی بتواند وظیفهاش را به درستی انجام دهد. ما نباید هر هفته و هر ماه تصمیمات را عوض کنیم تا برای عدهای رانت ایجاد کنیم و آنها یک شبه میلیاردر شوند که در نتیجه سرمایه فقرا هم تقلیل یابد.
کاندیدا | پاسخ به سخنان قالیباف |
حداد عادل | ما روزانه 70 میلیون لیتر مصرف بنزنین داشتیم که 40 میلیون در داخل تولید و 30 میلیون آن از خارج از کشور تامین میشد و دشمن طمع کرده بود که ما را در این زمینه تحریم کند اما مجلس هفتم با کار دقیق و سنجیدهای که انجام داد، تهدیدها را به فرصت تبدیل کرد. |
جلیلی | باید سعی کنیم تا جایی که امکان دارد از تولید داخلی حمایت کنیم. در واقع برای تولیدکننده داخلی فرجام و پایان کار را مشخص کنیم اگر فرجام تولید مشخص باشد، ظرفیت زیادی برای تولید ایجاد شده و تولیدکنندگان انگیزه پیدا میکنند. |
عارف | بیمه کشاورزان، معیشت آنان، رسیدگی به مشکلات کارگران و بیمه بیکاری آنها در بخش کشاورزی باید مورد توجه قرار بگیرد. کسب و کار خانگی از موارد دیگری است باید به آن توجه شود. |
روحانی | باید فضای رقابت را ایجاد کنیم به طوری که احساس امنیت اقتصادی وجود داشته باشد. در حال حاضر به احساس امنیت اقتصادی لطمه خورده ما باید کارفرینان را تشویق کنیم و فضا و سرمایه برای نها فراهم کنیم. |
رضایی | برای اقتصاد شهر و روستا برنامهریزی میکنم. در حال حاضر اقتصاد ملی ما مانند حاجی دودی است که خمپاره به ارتفاعات میزد و آتش میگرفت و دود بالا میآمد و بعد میگفت چه کار خوبی. |
غرضی | موقعی تولید شکل میگیرد که هزینه سرمایه پایین بیاید و این امر در صورتی تحقق پیدا میکند که تورم کاهش پیدا کند و وقتی تورم کاهش پیدا کند، تولید نیز شکل میگیرد و این یک چرخه است. |
ولایتی | ما گندم را از کشاورزان خود 700 تومان میخریم در حالی که برای واردات گندم از کشورهای دیگر بالای هزار تومان هزینه میکنیم. اگر همین مقدار به کشاورز داخلی داده شود، مطمئنا تولید کشاورزی نیز بالا خواهد رفت. |
قالیباف در دفاع از خود: حمل و نقل، آموزش و پرورش و سلامت بخشهای دیگری از مسائل خدماتی است که میتواند در رشد اقتصادی موثر واقع شود. امنیت سرمایهگذاری مساله مهم دیگری است که باید مورد توجه قرار گیرد. امروز در بخش سرمایهگذاری، امنیت نیست. نه درست بحث مبارزه با مفاسد دنبال شد و نه بحث سرمایهگذاری. رفتار بانکها در مشارکت مدنی نیز باید تغییر کند. به طور مثال تصمیمهایی که در مورد ارز گرفته شد، هیچکدام اقتصادی نیست.
سوال هفتم: گام دوم قانون هدفمندی یارانهها را چگونه و با چه تدابیری اجرا میکنید؟
سعید جلیلی گویا حال و حوصله مباحث اقتصادی را نداشت و در ساعت پایانی مناظره با دستان زیر چانهاش، لمیده بود. دوستداران جلیلی معتقدند او خواسته با این کار بگوید که این جلسه از حد من پایینتر است و کلاس من با دیگر کاندیداها تفاوت دارد و منتقدان جلیلی هم میگویند که او خسته شده بود طاقت 4 ساعت نشستن روی صندلی را ندارد و اصلا از مباحث اقتصادی سر در نمیآورد! او درباره سوال یارانهای اینگونه پاسخ داد: هدفمندی یارانهها امروز یک قانون است و باید به خوبی اجرا شود. برخی موضوعاتی که ما مطرح میکنیم مثل حمایت از تولید و مبارزه با تورم در دولتهای قبلی هم مطرح شده اما موفقیت نبوده است یا قانون هدفمندی یارانهها موضوعی بوده که همه روی آن وفاق داشتند اما چرا در اجرا دچار مشکل شد. اولین کار برای هر سیاست اقتصادی که ما میخواهیم دنبال کنیم این است که اگر به ساختار اجرایی دولت توجه نکنیم هر سیاست خوبی در عمل موفق نخواهد شد. مهمترین بحث این است که ساختار دولت باید به گونهای تعریف شود که اولا خودش برای مردم و اجرای طرحهای خوب مانع نباشد بلکه تقویتکننده و مشوق باشد تا ظرفیتهای دیگر به کار گرفته شود. در سیاستهای مختلف و قوانین خوب مثل مبارزه با تورم، ایجاد اشتغال و هدفمندی اگر ماشین دولت متناسب تعریف نشود این قوانین هم به خوبی اجرا نمیشود. در هدفمندی یارانهها بحث اساسی این بود که یارانهها هدفمند شود و در جهت صحیحی مدیریت شود.
کاندیدا | پاسخ به سخنان جلیلی |
رضایی | من معتقدم که مرحله اول طرح هدفمندی یارانهها به دلیل اینکه دولت تعهد داده است باید عملی شود ولی در مرحله دوم باید به صورت درآمدی و تولیدی عمل کنیم یعنی پولی را که صرف این کار میشود، وارد تولید کرده و سرمایهگذاری کنیم و سپس مشاهده خواهیم کرد که این پول در مصرف و تقاضا اثر خودش را میگذارد؛ بنابراین مرحله دوم هدفمند کردن یارانهها را حتما انجام خواهیم داد. |
غرضی | بحث اینکه این شبه پول و تورم را چگونه در کشور تزریق شود که زندگی مردم را ارتقا بدهد بحثی کارشناسی، اقتصادی و فنی است. وقتی بدون این کارشناسیها وارد میدان شویم و میخواهیم که با پرداخت یارانه به کار سیاسی بپردازیم نتیجهای جز این نخواهد داشت. |
قالیباف | هدفمندی یارانهها را ادامه میدهیم. در واقع یارانه تولید را که دولت پیشبینی کرده، حتما ادامه میدهیم اما در کنار این باید سیاستهای دیگری برای دهکهای پایین جامعه نیز در نظر گرفته بشود تا قدرت خرید مردم افزایش یابد. |
حدادعادل | قرار بود دولت یارانهها را به تناسب دهکها اجرایی کند. که این کار انجام نشد که باید اصلاح شود. در مبلغی که قانون مشخص کرده بود، باید 30 درصد درآمد حاصل از حاملهای انرژی به تولید اختصاص داده شود اما این کار انجام نشده است. لذا هدفمندی یارانهها باید به درستی اجرایی شود. |
عارف | ما باید فاز اول هدفمندی یارانهها را کامل اجرا کنیم و سهم تولید از یارانهها را هم که داده نشده بدهیم. بعد از آن با ارزیابی مرحله اول باید توجه بیشتری به اقشار آسیبپذیر داشته باشیم و بیمه پایدار را تامین کنیم. در حال حاضر حدود 70 درصد از بیمه را مردم میپردازند که مطابق قانون باید به 30 درصد برسد. |
روحانی | یارانهها در واقع هدفمند نشد و باید هدفمند شود. هدفمندی یارانهها برای این بود که عدالت به وجود بیاید و فرصت لازم به تولید داده شود. اما رقمی که به مردم میپردازیم باعث شده مردم قدرت خرید نداشته باشند یعنی این رقم جبران تورم را نکرد. |
ولایتی | باید دید که چه زمانی تورم ایجاد میشود؟ زمانی که متناسب با پولی که در بازار است به همان نسبت تولید کالا صورت نگیرد و ما شاید این حرف را در بین مردم شنیدهایم که میگویند یارانهها را بگیرید ولی قیمت کالاها را سر جای خود برگردانید. |
دفاع جلیلی از خود: هدفمندی یارانهها بر اساس منطق صحیح صورت گرفت و اکنون قانون شده است و نباید به آن دیدگاه سیاسی داشت و باید ادامه پیدا کند مرحله دوم آن نیز باید انجام شود و این قانون یک ظرفیت خوبی در جهت عدالت است. قبلا کالاها ارزانتر داده میشو و هرکس بیشتر مصرف میکرد یارانه میگرفت و اکنون با قانون هدفمند کردن یارانهها تلاش شد که عدالت ایجاد شود و من معتقدم که یک منطق درست داشت البته باید درست اجرا شود.
سوال هشتم: برنامه عملی دولت شما برای مهار گرانی و تورم چیست؟
علیاکبر ولایتی نیز در مناظره اقتصادی آنگونه که انتظار میرفت ظاهر نشد. پزشک دیپلمات از متممهای اقتصادی و 100 روز رویایی نجات اقتصاد ایران زیاد سخن نگفت و سوالی هم که از وی پرسیده شد در تخصص غرضی بود! ولایتی در نظرسنجی لحظهای یکی از خبرگزاریها در زمان برگزاری مناظره حتی پایینتر از غرضی قرار گرفت تا نشان دهد که هواداران چندانی در میان کاربران انتخاباتی مناظرهای ندارد. وی به سوالش اینگونه پاسخ داد: در سخنان اخیر گفتم که راه کنترل تورم این است که ما به قواعد اقتصادی پایبند باشیم و قاعده اقتصاد میگوید که هرگاه نقدینگی در بازار افزایش یابد و متناسب با این افزایش نقدینگی کالا در کشور وجود نداشته باشد، یا تولید و واردات انجام نشود، عملا عرضه و تقاضا، تعادل ندارد. یعنی میزان رها کردن پول در جامعه متناسب با تولید کالا و خدمات نباشد، تورم ایجاد میشود. اگر چنین فکری نشده باشد، تورم نیز وجود دارد و برای این کار باید فکرهای مختلفی کرد که یکی از آنها فکر عاجل است که دولت باید تنظیم بازار کند. اولین کار این است که اعتماد مردم را به آنها برگردانیم و از آن چیزی که موجب بیاعتمادی آنها شده است، جلوگیری کنیم. همچنین بخشنامههایی که توسط دستگاهها صادر میشود، ضرورتی ندارد و معتقدم باید یک متصدی اقتصادی و یا یک معاونت اقتصادی وجود داشته باشد که به صنایع یا بخش بازرگانی یا بانک مرکزی رسیدگی کند تا مردم سرگردان نشوند.
کاندیدا | پاسخ به سخنان ولایتی |
جلیلی | مهمترین بحث این است که به دنبال راهحل ساختاری باشیم نه مقطعی، زیرا تورمی که به شکل ساختاری بروز میکند، میتواند روی زندگی مردم تاثیر بگذارد. در بحث افزایش نقدینگی اگر به موقع مدیریت کنیم و نقدینگی را در مسیر درست قرار دهیم، نتیجه بسیار متفاوت است تا اینکه بگذاریم نقدینگی در بازار کاذب جولان دهد. |
رضایی | ما باید نقدینگی را در اولین فرصت کنترل کنیم، اگرنه ارزش پول ملی ما که جزو ناموس ماست، کاهش مییابد. 1000 تومان امروز، برابر 300 تومان سال گذشته است و ما باید در چند ماه آینده ترمز جدی بر این روند داشته باشیم تا جلوی گرانی و تورم گرفته شود. |
قالیباف | تاکنون علت گرانی را همه توضیح دادیم ولی اکنون باید در مورد راهکارهای حل این علت با یکدیگر بحث کنیم. اولین کار دولت من این خواهد بود که ثبات ارز را در بازار به وجود بیاورم. ما میگوییم که میخواهیم در معاملات کاری کنیم که دلار را از صحنه حذف کنیم ولی در واقعیت اینگونه است که اکنون دلار، ریال را کنار زده است. |
غرضی | تورم نتیجه آن است که دولت بیشتر از درآمدهایش هزینه میکند. تا زمانی که در دولتها هزینهها و درآمدها یکسان نشود در جامعه تورم را پیشرو خواهیم داشت. من امیدوارم دولتی روی کار آید که بیشتر از درآمدهایش هزینه نکند. شبهپول کشور را تحت فشار قرار داده است. |
عارف | تورم یک مشکل حل شده در دنیاست. 160 کشور در دنیا تورم یک رقمی دارند. اما کشور ما جزو معدود کشورهایی است که با 30 درصد تورم، تورم دو رقمی دارد. اگر دولت میخواهد تورم را کنترل کند اول باید خودش را کنترل کند. رشد نقدینگی بیشترین اثر را در تورم دارد. |
روحانی | مهمترین مساله آرامش و ثبات به بازار طلا و پول است. مردم دائما دچا نگرانی هستند که برای تامین کالاهای روزمره خود، که امروز یک قیمت دارد، در روزهای آینده چه قیمتی باید پرداخت کنند. راهحل اصلی رفع موانع تولید است. تولید باید به حرکت در بیاید تا با آمدن کالاها به بازار و تعادل بین عرضه و تقاضا تورم کاهش پیدا کند. |
حدادعادل | تورم و گرانی موجب میشود که ثروتمندان ثروتمندتر و فقرا فقیرتر شوند. به نظر میرسد که باید برای مهار تورم دولت در ابتدا مهار شود و سیاستها اصلاح شود، انضباط مالی ایجاد شود و هزینههای دولت کنترل شود. دولت نباید با عطش کار بیش از حد درصدد جذب پول زیاد در داخل کشور بشود و این باعث ایجاد بیماری هلندی میشود آنچه که ما در مجلس هفتم به دولت تذکر دادیم. |
ولایتی در دفاع از خود: باید یک تنفس شش ماهه نیز به تولیدکنندگان بدهیم. اکنون بسیاری از کارخانهها خوابیدهاند و کمتر از میزان ظرفیت خود کار میکنند، تحت فشار مالیاتی و یا پرداخت اقساط بانک و تسهیلات خود هستند. باید به آنها فرصتی داد تا میزان تولید خود را متناسب با آنچه که مشخص میشود افزایش دهند. وقتی که تولید افزایش پیدا کند تورم نیز در کوتاه مدت مهار میشود.
منبع: پنجره