تبیان، دستیار زندگی
با انتخاب بنی صدر به ریاست جمهوری در بهمن 1358، مسئله انتخاب نخست وزیر و تشکیل دولت مطرح شد که در این مورد بین رییس جمهور و مجلس شورای اسلامی اختلاف نظرها شروع شد.
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

نام‌گذاری عملیات به خاطر عزل بنی صدر

نام عملیات: فرمانده کل قوا، خمینی روح خدا


با انتخاب بنی صدر به ریاست جمهوری در بهمن 1358، مسئله انتخاب نخست وزیر و تشکیل دولت مطرح شد که در این مورد بین رییس جمهور و مجلس شورای اسلامی اختلاف نظرها شروع شد.

امام خمینی

پس از کشمکش‌هایی سرانجام در شهریور 1359، شهید محمد علی رجایی به عنوان نخست وزیر به مجلس معرفی شد و موفق به کسب رأی اعتماد شد و دولت خود را تشکیل داد. با این که مسئله مورد اختلاف، ظاهراً حل شده بود، اما کشمکش و اختلاف پنهانی و آشکار بین رییس جمهور و مخالفانش در مجلس و خارج از آن ادامه پیدا کرد.

گسترش اختلافات

با آغاز جنگ، با این که این مسئله، تمام توان و فکر مسئولان را به خود مشغول کرده بود، اما در عین حال، اختلاف میان سطح بالای کشور ادامه یافت. در عرصه جنگ نیز، بنی صدر در مقام فرماندهی کل قوا، معتقد به جنگیدن به شیوه اشکانیان بود یعنی نیروی دشمن به درون مرز کشیده شده، سپس محاصره و نابود شوند. این سیاست نظامی، باعث اشغال نقاط وسیعی از اراضی ایران اسلامی توسط ارتش متجاوز بعث شد و بر اثر عدم ارسال مهمات و نیرو به خط مقدم، نیروهای اسلام علی رغم جان‌فشانی‌ها و حماسه آفرینی‌های مثال زدنی، مجبور به عقب‌نشینی شدند. در نحوه اداره کشور نیز، کوشش‌های امام که دو طرف را به رفع اختلاف و وحدت و تفاهم دعوت می‌کرد بی‌ثمر ماند. در نتیجه حضرت امام خمینی، در بیستم خرداد 1360، پس از مشورت با مسئولان متعهد کشور، طی حکم کوتاهی، ابوالحسن بنی صدر را از فرماندهی کل قوا که به نیابت از ولی فقیه در اختیار داشت، عزل کرد و در پی آن، مجلس شورای اسلامی، طرح عدم کفایت سیاسی بنی صدر را با اکثریت آرا در 31 خرداد آن سال، به تصویب رساند.

طنین خوش این خبر جبهه‌ها را غرق شادی و سرور کرد و نام عملیات که تا آن شب به طور دقیق مشخص نشده بود، فرمانده کل قوا، خمینی روح خدا «نام‌گذاری شد.»

عملیات فرمانده کل قوا، خمینی روح خدا

عملیات فرمانده کل قوا، خمینی روح خدا در حالی انجام گرفت که تا روز قبل، اسم دقیقی برای آن مشخص نشده بود و هنگامی که خبر عزل بنی‌صدر از فرماندهی کل قوا توسط حضرت امام منتشر شد، این عملیات به نام حضرت امام، نام‌گذاری شد.

بنی صدر

به دلیل واکنش سریع رزمندگان اسلام در عملیات غیر کلاسیک و چریکی، مناطق مختلفی از جبهه‌ها برای این منظور شناسایی و در نظر گرفته شدند. تا اینکه این عملیات در قسمت شرق کارون، جنوب دارخوین به اجرا درآمد. در عملیات فرمانده کل قوا، خمینی روح خدا، هماهنگی اصولی و کامل از ابتدای طرح‌ریزی تا پایان عملیات بین یگان سپاه پاسدارانِ عمل کننده رعایت شد. به هنگام تدارک مقدمات عملیات، شهید مظلوم بهشتی بازدیدی از منطقه کرد و در دیدار با رزمندگان آن‌ها را به مقاومت و پایداری دعوت کرد. در این موقع درگیری بنی صدر و جناحش با نیروهای خط امام به اوج خود رسید و می‌رفت که اثرات نا مطلوب و زیان‌باری را به انقلاب اسلامی و جنگ کند که در شب عملیات، بنی صدر توسط امام خمینی (ره) از فرماندهی کل قوا عزل شد. طنین خوش این خبر جبهه‌ها را غرق شادی و سرور کرد و نام عملیات که تا آن شب به طور دقیق مشخص نشده بود، فرمانده کل قوا، خمینی روح خدا «نام‌گذاری شد.»

زمینه ساز شکست حصر آبادان

مشکل آفرینی‌های بنی صدر آن قدر برای رزمندگان و فرماندهان ایرانی عذاب آور شده بود که پس از برکناری وی از فرماندهی کل قوا، به پیشنهاد و استقبال همه فرماندهان جنگ قرار شد عملیاتی که در جبهه دارخوین در حال انجام بود، به علامت رضایت از این کار امام، فرمانده کل قوا – خمینی روح خدا نام‌گذاری شود. نیروهای سپاه به مدت 4 ماه بدون سو و صدا و جلب توجه دشمن و در نزدیکی نیروهای عراق شبانه یک کانال به طول 1300 متر و به شکل T حفر کردند که انتهای آن وارد میدان مین در جلوی خاکریز و خط آتش دشمن شده بود. پیشانی این کانال به موازات خط آتش دشمن و به فاصله 400 تا 500 متر قرار داشت.

در این حمله، نیروهای سپاه پاسداران عمل کننده و ارتش پشتیبانی و پدافند را به عهده داشت. قرار بود در ساعت 3 و 30 دقیقه بامداد 21 خرداد ماه 1360 حمله آغاز شود. ساعت 11 شب، خبر برکناری بنی صدر از فرماندهی کل قوا توسط امام، از رادیو پخش شد و شرایط در بهترین حالت ممکن قرار گرفت. این عملیات، خود کلیدی برای باز شدن طلسم محاصره آبادان و آزمایشی برای عملیات بزرگ ثامن‌الائمه بود.

در این حمله با 3 کیلومتر پیشروی مواضع محکم و مهم دشمن در این جناح به تصرف درآمده و دست کم 32 دستگاه تانک و نفربر منهدم و 1496 تن از نیروهای دشمن کشته، زخمی و اسیر شدند. در راه به دست آوردن این پیروزی، 120 تن از برادران سپاهی به شهادت رسیدند.

این عملیات توسط سردار رحیم صفوی و شهید حسن باقری طراحی و اجرا شد که فرماندهی سه محور اصلی آن را شهیدان منصور موحدی، پهلوان نژاد و رضا رضایی به عهده داشتند.

خبر برکناری بنی صدر از فرماندهی کل قوا توسط امام، از رادیو پخش شد و شرایط در بهترین حالت ممکن قرار گرفت. این عملیات، خود کلیدی برای باز شدن طلسم محاصره آبادان و آزمایشی برای عملیات بزرگ ثامن‌الائمه بود

رزمندگان سپاه پاسداران با پشتیبانی ارتش، پس از عبور از موانع ایذایی هجوم خود را بر مواضع نیروهای عراقی شروع کرد و با آن‌ها در گیر شدند. برای حمایت از نیروهای خط شکن، یک گردان تانک ارتش با تمام قدرت وارد عملش. از سوی دیگر توپخانه ارتش نیز گلوله‌های آتشین خود را همچون ابابیل به سر دشمن فرو ریخت. خاک ریز اول و دوم به راحتی در تصرف در آمد و نفرات دشمن در خاکریزهای بعدی، که وحشت زده از خواب بیدار شده بودند، با لباس‌های خواب فرار را بر قرار ترجیح داده و از مهلکه گریختند.

با روشن شدن هوا و افزایش دید منطقه، هوانیروز نیز وارد عمل شد و به شکار تانک‌ها پرداخت، که این عمل خود بر روحیه و جسارت نیروهای اسلام افزود. با ورود هواپیماهای دشمن و خودی به منطقه سمان، محل درگیری، جنگ و نبرد بی‌امان در زمین و هوا شدت گرفت. دشمن که اوضاع را بحران دید، اقدام به ترمیم و تجهیز نفرات و ادوات خود کرد و دست به پاتک زد، این بار با قدرت تمام مواضع قوای اسلام را زیر آتش سنگین گرفت. جان بر کفان اسلام در پشت خاکریز سوم موضع گرفته و به پاتک دشمن پاسخ دادند، او را به عقب نشینی واداشتند و پس از عقب نشینی دشمن، اقدام به تثبیت سه خاکریز تصرف شده کردند. اقدامات و پاتک های بعدی دشمن برای باز پس گیری مواضع از دست رفته‌اش با پایداری و دفاع رزمندگان خنثی شد. در این عملیات مجموعاً 8 پاتک و سه کیلومتر از خاک میهن اسلامی آزاد شد.

فرآوری: سامیه امینی

بخش فرهنگ پایداری تبیان


منابع: سایت مرکز اسناد انقلاب اسلامی، بانوی سالم، اصفهان استیل، عاشورا