تبیان، دستیار زندگی
در سالهای 550 تا 520 پیش از میلاد ، شاهان هخامنشی امپراتوری عظیمی را بنیان نهادند که پهنه ی آن از رود سند تا شمال افریقا و از دریای آرال تا خلیج فارس و دریای عمان گسترده بود.
عکس نویسنده
عکس نویسنده
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

هخامنشی، امپراتوری جهانی


در سالهای 550 تا 520 پیش از میلاد ، شاهان هخامنشی امپراتوری عظیمی را بنیان نهادند که پهنه ی آن از رود سند تا شمال افریقا و از دریای آرال تا خلیج فارس و دریای عمان گسترده بود.

برای اداره این قلمرو پهناور که بزرگ ترین امپراتوری جهان تا آن زمان بود، هخامنشیان چهار شهر شوش، بابل، هگمتانه و پارسه یا تخت جمشید را پایتخت خویش قرار داده بودند. آنان علاوه بر بنای کاخ های با شکوه و شگفت انگیز در این شهرها، نظام اداری بسیار کارآمدی را پی ریختند و شبکه ارتباطی وسیعی تاسیس کردند. در حسن تدبیر و مدارا با اقوام گوناگون ، پادشاهان هخامنشی بی مانند بودند و رفتار حکومتی آنان با ملت های تحت فرمان حقیقتا بلندنظرانه بود. در این دوره بود که معماری شکوهمندی شکل گرفت، آثار هنری خارق العاده ای خلق شد و تحقیقات علمی و فرهنگی در شهرهایی نظیر بابل گسترش یافت.

با توجه به اینکه کوروش نمی خواست درختان باغ درست مقابل چشم او باشند، بلکه مایل بود درختان در دو سمت خیابانی در امتداد باغ کاشته شوند، یعنی همان چیزی که طراحان و معماران باغ، «چشم انداز قدرت» می نامیدند

امپراتوری هخامنشیان در بسیاری موارد نقش بسزای در حفظ و توسعه میراث فرهنگ غنی خاور نزدیک و انتقال ثمره ی چندین قرن دانش و فناوری به تمدن یونان و روم ایفا کرده است. اهمیت این مسئله تا بدانجاست که هگل در فلسفه ی تاریخ خود از ایران عهد هخامنشی در حکم "آغاز تاریخ جهان" یاد کرده است.

با توجه به گستردگی این دوره و تنوع بالای آثار فرهنگی و هنری آن امکان معرفی تمامی آثار نه در یک مقاله که کتابی جداگانه را می طلبد، به همین دلیل در اینجا تنها به برخی از مهمترین و مشهورترین آثار دوران پادشاهی کوروش اشاره خواهیم کرد:

نقش برجسته انسان بالدار

هخامنشی، امپراتوری جهانی

این نقش برجسته بر یکی از درگاه های پاسارگاد متعلق به 540 قبل از میلاد نقش شده است. برخی از باستان شناسان، این نقش برجسته را قدیمی ترین نقش برجسته دوران هخامنشی و منسوب به دوره کوروش می داند. برخی نیز این انسان چهار بال را تصویری اسطوره ای از خود کوروش دانسته اند.

دکتر "جان کرتیس"، باستان شناس و رئیس بخش گنجینه های خاور نزدیک در موزه بریتانیا می گوید: بالای این نقش برجسته نوشته ای به سه زبان فارسی باستان، عیلامی و بابلی دیده می شده که اکنون از بین رفته است با این مضمون:« من کوروش شاه هخامنشی».

این نوشته مانند دیگر نوشته ها و کتیبه های پاسارگاد ، احتمالا پس از رواج خط فارسی باستان یعنی در دوره ی داریوش بزرگ به این نقش افزوده شده است."

منشور کوروش

هخامنشی، امپراتوری جهانی

بزرگ ترین نماد روحیه ی بردباری ایرانیان در زمان باستان "منشور استوانه ای کوروش" است که در سال 1879 میلادی در کاوش های بابل به دست آمده است.

پاسارگاد: کهن ترین بازمانده ی باغی سلطنتی در جهان

هخامنشی، امپراتوری جهانی

کوروش در ادامه پیروزی هایش اقدام به ساختن باغ سلطنتی عظیمی در پایتخت خویش پاسارگاد کرد. این باغ به چهار بخش بسیار بزرگ تقسیم می شد که دو کاخ و دو عمارت کوچکتر را در میان می گرفت.کاوش های گروه پروفسور "دیوید استروناخ"، استاد دانشگاه کالیفرنیا، نشان داد که این باغ را جوی های سنگی آبیاری می کرده است. بدین ترتیب پاسارگاد قدیمی ترین باغ سلطنتی در جهان باستان است که آثاری از آن بر جای مانده است. این مجموعه که به چهار بخش یا چهار باغ تقسیم می شد،الگوی شاخص باغسازی در ایران و بعدها در اروپا تبدیل شد.

پروفسور دیوید استرناخ می گوید: " با توجه به اینکه کوروش نمی خواست درختان باغ درست مقابل چشم او باشند، بلکه مایل بود درختان در دو سمت خیابانی در امتداد باغ کاشته شوند، یعنی همان چیزی که طراحان و معماران باغ، «چشم انداز قدرت» می نامیدند، ابتدا دستور داد دو مستطیل بزرگ ایجاد کنند و با تقسیم آن یک باغ چهاربخشی یا به اصطلاح یک «چهارباغ» به وجود آوردند. طرح با نقشه معماری چهار باغ را باید از مهم ترین دستاوردهای ایران در زمینه طراحی فضای سبز دانست که در سراسر جهان در حکم مدل و الگو پذیرفته شده است. به نظر من، این همان الگویی است که طی قرون حفظ شده و حتی به هند و اسپانیا نیز رسیده است."

سمیه رمضان ماهی

بخش هنری تبیان


منابع:

هنر ایران، رومن گریشمن

کهن دیار، جلد1، محمد ایزد پناه

هفت رخ فرخ ایران، فرزین رضائیان