تبیان، دستیار زندگی
در میان عادت و تکرار اجرای نمایش های کلاسیک در تئاتر ایران ، به روی صحنه رفتن شام با دوستان یک اتفاق خوشایند تئاتری است . خصوصا این که این نمایش همزمان در تئاتر برادوی هم اجرا می شود . هر چند که ادامه ی روند جذب مخاطب به ترفند حضور سینمایی در تئاتر است .
عکس نویسنده
عکس نویسنده
نویسنده : مجتبی شاعری
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

بفرمایید شام با دوستان


در میان عادت و تکرار اجرای نمایش های کلاسیک در تئاتر ایران ، به روی صحنه رفتن شام با دوستان یک اتفاق خوشایند تئاتری است . خصوصا این که این نمایش همزمان در تئاتر برادوی هم اجرا می شود . هر چند که ادامه ی روند جذب مخاطب به ترفند حضور سینمایی در تئاتر است .

شام با دوستان

اجرای شام با دوستان نوشته ی دونالد مارگولیز از این جهت اهمیت دارد که رسم اجراهای تئاتر ایران بیشتر معطوف به آثار شناخته شده ی کلاسیک است. و نمونه هایی از اجرای صحنه ای که به نویسنده های معاصر نزدیک تر باشد کمتر اتفاق می افتد، به ویژه این که شام با دوستان در تئاتر برادوی دو هفته بعد از اجرای گروه این روزها، به روی صحنه می رود.

آیدا کیخایی  با این که کارگردان جوانی است اما در شام با دوستان نشان می دهد که قرائت درستی از متن نمایشی دارد. به هر حال آیدا کیخایی تجربه ی مناسبی در بخش های مختلف تئاتر داشته است، که بهترین آن ها را در حضور به عنوان بازیگر در نمایش های محمد یعقوبی باید جست و جو کرد. البته در همین کار هم قطعاً همراهی محمد یعقوبی را صرفاً به عنوان دراماتورژ نباید در نظر گرفت.

با این حال اگر کارهای قبلی محمد یعقوبی را دیده باشیم، باید به این نکته هم اعتراف کنیم که میزانسن های آیدا کیخانی در فرمی مقلّد و یا حتی تحت تأثیر آثار یعقوبی شکل نمی گیرد. به ویژه در میزانس هایی که اکت بازیگران زن در شام با دوستان به نمایش می گذارد.

قابلیت های یک نمایش نامه مستحکم، می تواند در برداشت های اجرایی، موجب تناقض و دوگانگی شود.

از طرفی این ظرفیت وجود دارد که روند مناسب داستان و دقت در چینش گره ها و بحران های داستانی، کشش لازم برای تماشاچی را ایجاد کند و از سویی این خطر هم وجود دارد که لحظه های ژرف نمایش نامه در اجرای صحنه ای مغفول بماند. اگر کارگردان و بازیگرانش قرائت درستی از متن نداشته باشند و اکت لازم برای هر صحنه را انتخاب نکنند ، همان امکان موفقیت به وسیله شکست نمایش می انجامد .پس الزاماً قوام متن نمایشی به موفقیت یک اثر تئاتری منجر نمی شود.

نکته مهم دیگری که در کارگردانی آیدا کیخایی وجود دارد، تجربه ی نخستین بودن نمایش نامه ی شام با دوستان است. برای علاقه مندان و هنرآموزان تئاتر این امکان هست که نمونه های گوناگونی از نمایش نامه های مشهور را ببینند.مرگ یک پیشه ور ، هملت ، مکبث، کرگدن، ملاقات با بانوی سالخورده و ... را در اجراهای کارگردان های متفاوتی می توان به خاطر آورد. اما آیدا کیخایی به سراغ متنی رفته است که بخش ممتنع توضیحات سطور بالا را برجسته می کند.

شام با دوستان نوعی از کمدی مدرن دارد که در صورت عدم دقت در طراحی میزانسن ها اتفاقاً می تواند تماشاچی را دچار ملال زدگی کند. کافیست اکت در نظر گرفته برای هر بازیگر در نقطه مقابل بازی دیگران در لحظه ی مناسب اجرا نشود، آن وقت منظور و غرض نویسنده از مفهومی که در آن لحظه ی خاص مد نظر بوده است، از دست می رود. این ویژگی در دوباره خوانی ها و روتوش بازی ها امکان پذیر است که کیخایی از پس آن برآمده.

اما بازی دلاوری با توجه به شخصیت پردازی که در نقش تعریف می شود، بیشتر درون گرایانه است و تنها عکس العمل ها و فراز و فرودهای دیالوگ می تواند نشانه روند حرکتی شخصیت باشد ، با این وجود نقش از سوی تماشاچی مورد پذیرش قرار می گیرد و در انتهای ماجرا همزادپنداری با او از همه بیشتر است

حضور بازیگرانی که پیش تر این توانایی و قابلیت درک درست از متن نمایشی را نشان داده اند در موفقیت اثر کمک زیادی می کند. امیر دلاوری، احمد ساعتچیان و بهناز جعفری در نمایشی شدن اثر نقش به سزایی دارند به ویژه امیر دلاوری که در حکم یک ناظر و یا شخصیت فرعی در اصل نمایش نامه تعریف می شود، اما در واقع این طور نیست. سخت ترین بازی در میان این چهار نفر به دلاوری سپرده شده است از این جهت که نقش بهناز جعفری و احمد ساعتچیان روند حرکتی دارد که تغییرات شرایط در آن حس می شود. آن ها زوجی هستند که در آستانه ی جدایی قرار دارند و بعد از جدایی هر کدام مسیری را انتخاب می کنند که اکت مفهومی شخصیت پردازیشان در اجرا نمود دارد.

اما بازی دلاوری با توجه به شخصیت پردازی که در نقش تعریف می شود، بیشتر درون گرایانه است و تنها عکس العمل ها و فراز و فرودهای دیالوگ می تواند نشانه روند حرکتی شخصیت باشد ، با این وجود نقش از سوی تماشاچی مورد پذیرش قرار می گیرد و در انتهای ماجرا همزادپنداری با او از همه بیشتر است.

نقش بازی دلاوری از این جهت سخت تر از بقیه است که زوج مکملش (نیکی کریمی) از الفبای متداول بازیگری روی صحنه چندان بهره مند نیست.

فن بیان بهناز جعفری، امیردلاوری و احمد ساعتچیان، نمونه ی بازی بازیگرانی است که زیاد مشق تئاتر کرده اند و در توضیح میزانسن های طراحی شده ، با کارگردان همراهی می کنند. اتفاقاً شام با دوستان اگر از ناحیه ای آسیب پذیر باشد، همین حضور نیکی کریمی است. نام نیکی کریمی و شهرتش به میزان تواناهای نقش بازی اش، غلبه دارد.

و شاید به همین جهت هم در این نمایش حضور دارد. در این نمایش حاضر است که مخاطب غیرتئاتری هم بیاید که بازی آن سه نفر دیگر را ببیند.

مجتبی شاعری

بخش سینما و تلویزیون تبیان