مناجات شعبانیه و اعمال مشترکه ماه شعبان
چکیده:
در این طرح درس، دانش آموزان با یک سری مباحث از سلسله آموزش های نمازخانه ای مقطع راهنمایی مرتبط با اعمال مشترک در ماه مبارک شعبان آشنا می شوند.
اهداف درس:
آشنایی دانش آموزان ـ بحثِ یک از سلسله آموزش های نمازخانه مقطع راهنمایی ـ با مناجات شعبانیه
آشنایی دانش آموزان ـ بحثِ یک از سلسله آموزش های نمازخانه مقطع راهنمایی ـ با اعمال مشترکه ماه شعبان
آشنایی با زمان و مکان قرائت مناجات شعبانیه
وسایل لازم:
امکانات پخش صوت
مفاتیح به تعداد دانش آموزان ـ چنانچه چنین امکانی در مدرسه شما نیست می توانید روز قبل از همه بخواهید که با خود بیاورند.ـ
جهت دانلود فایل صوتی دعای مناجات شعبانیه کلیک کنید.
جهت دانلود برگه ادعیه مشترک در ماه مبارک شعبان کلیک کنید.
جهت دانلود برگه مناجات شعبانیه کلیک کنید.
طرح درس:
هدف ما در این جلسه آشنایی کلی با ادعیه وارد شده و معرفی آن ها به دانش آموزان جهت آگاهی است. در ابتدا مطابق روندی که از جلسات پیش با آن آشنایید این دعا را با بچه ها تمرین می کنیم به نحوی که در همین جلسه به خاطر بسپارند:
دانش آموزان باید بدانند که کتاب شریف مفاتیح الجنان بر اساس ماه های سال ترتیب یافته؛ چنانچه در آن ماه روز برگزیده ایی باشد و دعایی یا اعمالی در آن از ناحیه اهل بیت علیهم السلام صادر گردیده باشد زبده آن ذیل موضوعات ماه بدان اشاره شده است؛ برخی ماه ها مثل ماه شوال بسیار مختصر و در برخی دیگر نظیر ماه مبارک رمضان بسیار مفصل است.
بی مناسبت هم نیست ماه های قمری را با دانش آموزان کار و طی همین جلسه حفظ نمایند.
گاهی اوقات به نتایج اخروی و پاداش ها هم اشاره شده. در مواردی مرحوم حاج شیخ عباس قمی توضیحاتی چند در باب آن دعا یا آن روز اعاده فرموده اند یا به شرح حکایتی که برای یکی از بزرگان یا مؤمنین رخ داده پرداخته و به گونه ای داستان وار آن را شرح داده اند نظیرِ حکایت حاجی بغدادی یا حکایت سید رشتی.
در پاره ای دیگر از موارد به اشعاری در رثای مثلاً امیر المؤمنین علیه السلام اشاره شده که آن را می توان در مطلع زیارت مخصوصه مولا مشاهده نمود. شیخ گاهی به نکاتی فقهی یا اخلاقی هم اشاره کرده مثلا سخن در مذمت اختلاط زنان و مردان در زیارت که در آداب زیارت امام رضا علیه اسلام به آن ها پرداخته است.
حال یک به یک صفحات مفاتیح؛ ذکر ماه شعبان را با دانش آموزان مرور می کنیم، توجه داشته باشید می توانید در صورت موجود نبودن کتاب مفاتیح پیش از شروع کلاس برگه ادعیه مشترک در ماه مبارک شعبان که برای شما فراهم نموده ایم را به تعداد دانش آموزانتان تهیه و در بین آن ها توزیع نمایید.
حال چنانچه این درس را در ایام ماه مبارک شعبان ارائه می کنید جا دارد که به جهت آشنایی دانش آموزان با اهمیت والای این ماه شریف نوشته مرحوم حاج شیخ عباس محدث در مفاتیح را به صورت متنی درسی در کلاس تبیین فرمایید و به هر دانش آموز بگویید که:
آگاه باش كه شعبان:
1. ماه بسیار شریفى است و به سید انبیاء صلى اللّه علیه و آله انتساب دارد.
2. آن حضرت همه این ماه را روزه مىگرفت.
3. و روزه آن را به ماه رمضان وصل مىكرد.
4. و مىفرمود: شعبان ماه من است، هركه یك روز از این ماه را روزه بدارد، بهشت بر او واجب مىشود.
از امام صادق علیه السّلام روایت شده: چون ماه شعبان مىرسید حضرت زین العابدین علیه السّلام اصحاب خود را جمع مىكرد و مىفرمود: اى اصحاب من، مىدانید این چه ماهى است؟ این ماه شعبان است و حضرت رسول صلى اللّه علیه و آله مىفرمود شعبان ماه من است.
پس در این ماه براى جلب محبّت پیامبر خود و براى تقرّب به سوى پروردگار خویش، روزه بدارید، به خدایى كه جان على بن الحسین علیهما السّلام به دست قدرت اوست، سوگند یاد مىكنم از پدرم حسین بن على علیهما السّلام شنیدم كه فرمود: از امیر المۆمنین علیه السّلام شنیدم: هركه شعبان را براى محبّت پیامبر و تقرّب جستن به سوى خدا روزه دارد، خدا او را دوست بدارد و در روز قیامت به كرامتش نزدیك و بهشت را بر او واجب گرداند.
شیخ از صفوان جمّال روایت كرده است كه امام صادق علیه السّلام به من فرمود: كسانى را كه پیرامون تو هستند به روزه شعبان وادار كن.
گفتم: فدایت شوم،مگر در فضیلت آن چیزى مىبینى؟ فرمود:آرى رسول خدا صلى اللّه علیه و آله هرگاه هلال شعبان را مىدید، به منادى دستور مىداد تا در مدینه ندا كنند: اى اهل مدینه، من از جانب رسول خدا صلى اللّه علیه و آله به سوى شما ارسال شدهام، آن حضرت مىفرماید: آگاه باشید، به درستى كه شعبان ماه من است، خدا رحمت كند كسى را كه مرا در ماه من را یارى كند، یعنى روزه بدارد آن را.
سپس امام صادق علیه السّلام چنین گفت: امیر المۆمنین علیه السّلام مىفرمود: از هنگامىكه شنیدم منادى رسول خدا صلى اللّه علیه و آله در شعبان ندا داد، روزه شعبان از من فوت نشد و تا زمانى كه زنده هستم به خواست خدا از من فوت نخواهد شد.
پس مىفرمود: روزه دو ماه شعبان و رمضان مایه توبه و آمرزش خداست.
اسماعیل بن عبد الخالق روایت كرده: نزد امام صادق علیه السّلام بودم، ذكر روزه شعبان به میان آمد،حضرت فرمود: فضیلت روزه شعبان چنین و چنان است، تا جایىكه انسان مرتكب قتل حرام مىشود، پس چنانچه شعبان را روزه بدارد این روزه به او سود مىرساند و به خواست خدا آمرزیده مىشود!
آگاه باش اعمال این ماه شریف بر دو بخش است: اعمال مشترك و اعمال خاص.
چنانچه در جمع دانش آموزان دبیرستانی این مطالب را ارائه می دارید بسیار به جا ست که به یکی از مهم ترین ادعیه وارده از جانب اهل بیت علیهم السلام اشاره ای کنیم؛ مناجات شعبانیه که امام خمینی رحمه الله علیه آن را از افتخارات شیعه اثنی عشری بر می شمردند.
این یادگار ماندگار را باید بویید و بوسید و بر دیده جان نهاد و چون پیراهن یوسف چشم خاموش جسم و جان را بدان روشنایی ابدی بخشید:
باری به جهت بلندی و رفعت معانی دعا از پرداختن مستقیم به معانی دعا اجتناب کرده و ضمن پخش دعا از دانش آموزان بخواهید همزمان به معنای دعا توجه و التفات بفرمایند.
پی نوشت:
[1]مثنویِ معنویِ مولویِ. مولانا جلال الدین محمد بلخی. نی نامه. نشر هرمس. تهران. 1384
مرکز یادگیری سایت تبیان - تهیه: محمد حسین بنکدار
تنظیم: مریم فروزان کیا