گرداب چیست؟

بیشتر ما وقتی صحبت از گرداب می شود، انبوه آبی را در دریا به نظر می آوریم که با حرکت چرخشی خود، کشتی ها و آدم ها را فرو می مکد.

اگر چه اغلب گرداب ها خطرناک اند، اما در اقیانوس آزاد هیچ گونه بلعیدن یا جریان فرو مکنده ی خطرناکی وجود ندارد.

حال ببینیم گرداب چیست؟

شاید شما گرداب های کوچک را در جویبارها دیده باشید. این گرداب ها در جایی پدید می آیند که در کف جویبار تعدادی برآمدگی کوچک کنار هم قرار گرفته باشند. این برآمدگی ها که در مسیر آب قرار دارند، سبب می شوند که آب با آن ها برخورد کند که این نیز سبب می شود آب گرد خود بچرخد.

بدین گونه آب در گذرگاه باریک، در پشت برآمدگی ها به گرد خود می چرخد، سپس رفته رفته در اطراف این مدار روی هم انباشته شده و میانش به صورت قیفی گود می شود.

این اتفاق ها بر اثر عمل نیروی گزیر از مرکز روی می دهد. بازهمین نیروی گریز از مرکز است که آب را در ته سطلی که مانند آتش گردان می چرخانند، نگاه می دارد.

گرداب اقیانوس ها چطور به وجود می آید؟

گرداب نامی است که به مایع در حال حرکت گردنده و محوری، داده شده است. گرداب در حقیقت حجمی از آب در حال چرخش است که غالبا توسط جزر و مد اقیانوس‌ها ایجاد می‌شود.

اکنون ببینیم گرداب های بزرگ را چه چیزی پدید می آورد؟

یعنی گرداب هایی که به کشتی ها و انسان ها آسیب فراوان می رسانند .

هنگامی که جزر و مدی پیش می آید اگر با جریان فرونشینی جزر و مد قبلی مواجه شود، آب اقیانوس به حالت چرخش و دوران در می آید.

چنین وضعی در گذرگاه های باریک، میان گروه جزیره ها و سواحل کشورها، بسیار رخ می دهد .

حال اگر این گذرگاه باریک بسیار گود باشد، چرخش آب گاهی در آن به صورت « مارپیچ » در آید و در نتیجه آب به سمت داخل و مرکز مارپیچ، مانند قیفی، فرو کشیده می شود.

ولی همان گونه که گفته شد چنین وضعی ( حالت ماریپیچی خطر ناک) در اقیانوس ها دیده نمی شود. در اقیانوس آزاد جز یک گرداب معمولی ولی بزرگ چیز دیگری رخ نمی دهد.  یعنی همان جریان ساده ی آب را داریم،فقط به حالت چرخش و دورانی است.

گرداب در بسیاری از جاهای جهان وجود دارد. ولی از همه مشهورتر سه گرداب زیرند:

1-  مِلستروم واقع در نزدیکی سواحل نروژ.

2- کاریبدیس واقع در کانال باریک میان ایتالیا و سیسیل.

3- گرداب آبشار نیاگارا.

مرکز یادگیری تبیان - تهیه و تنظیم: فاطمه گودرزی