بارت چیست؟

بارت. جاناتان کولیر. مترجم: حسین شیخ الاسلامی. نشر افق. چاپ اول. تهران.1390. 2000 نسخه.200 صفحه .3800 تومان.

« پاسخ سریع به پرسش رولان بارت کیست؟ می تواند این باشد: یک ساختارگرای فرانسوی. اگر چه ممکن است طرفداران اصلی بارت تاکید کنند ساختارگرایی، تنها مقطعی کوتاه از زندگی حرفه ای او محسوب می شده و نه مقطعی که بارت در آن به راستی خودش بوده است؛ مقطعی بسیار مهم که منشاء تاثیرات او، ثمره ی پروژه ها و نگرش هایش و سکوی پرش او به سمت نقشه های آینده بود. وقتی ساختارگرایی به منبعی برای اقتدار تبدیل شده بود، بارت می توانست به راحتی از این عنوان فاصله گیرد و به دیگران اجازه دهد تا او را به عنوان یک پسا ساختارگرا بنگرند...»[1]

کتاب بارت کمی بعد از مرگ وی به چاپ رسید. این کتاب به تحلیل دست آوردهای بارت می پردازد. شحصیت ادبی و فکری بارت به قدری متنوع و پیچیده است که هر اثرش حاوی نکات بسیار آموزنده و پیچیده ای است که با قلم بسیار غنی او خواندن آثار وی را ضروری می نماید. قلم وی گاه بسیار پیچیده و دشوار است و گاه بسیار شگفت انگیز و جذاب. بنابر این خواندن آثار وی برای هر کسی نکته ای برای کشف کردن و کشف شدن دارد. این کتاب وجوه مختلف بارت را بررسی می کند و در اختیار علاقمندانش قرار می دهد.

بارت بسیار پر آوازه بود و هنگام مرگش استاد مهم دانشگاه کلر دو فرانس بود. یعنی در بالاترین جایگاه نظام دانشگاهی فرانسه قرار داشت. وی به سال 1980 از دنیا رفت و بیشمار سخنرانی و دست  نوشته های کوتاه و مقالات و کتاب به جا گذاشت که تنوعی پیچیده را شامل می شوند. سخنرانی های وی جمعیت های متنوع و عظیمی را گرد خود می آورد.

تفکرات وی در باره زندگی روزمره در روزنامه ها منعکس می شد. کتاب« پاره هایی از سخن عاشق» وی درباره فن بلاغت عشق یکی از پر فروش ترین کتاب سال بود. در خارج از فرانسه شهرت وی حتی سارتر را هم پشت سر گذاشته است. اما وی به دلایل متنوعی شهرت دارد. وی استاد و بانی نشانه شناسی است که خطوط اصلی ساختارگرایانه دانش ادبیات را نیز ترسیم کرده است.

رولان بارت صدها اثر پراکنده در زمینه های گوناگون به چاپ رسانده است. کتاب نخست وی «اسطوره شناسی» اثر مهمی در مطالعات فرهنگی و مرجع مهمی در مباحث مربوط به طبیعت این موضوع است. آخرین اثر وی « اتاق روشن» نام دارد که اثری سر زنده و بسیار جذاب درباره عکس است. « لذت متن» وی یکی از کتاب هایی است که هنوز از پایه ای ترین دروس دانشگاهی مربوط به نقد ادبی و تدوری ادبی محسوب می شود. این کتاب به بررسی شخصیت پیچیده و آثار وی می پرازد. و نقش موثر و ضروری وی را در مطالعات فرهنگی و فکری جهان معاصر روشن تر می کند. کولیر درباره بارت می نویسد طرح های بارت بینش آدم ها را نسبت به پدیده های فرهنگی از ادبیات ، مد و تبلیغات گرفته تا انگاره های شان از خود، تاریخ و طبیعت تغییر می دهد. کولیر خود استاد ادبیات تطبیقی دانشگاه کورنل و یکی از شخصیت های پیشگام در جهان نظریه ادبی است.

کتاب بارت حاوی یازده فصل است که برخی از فصل ها عبارتند از: مرد نقش ها، تاریخ نگاری ادبی، اسطوره شناس، منتقد، ساختارگرا، جدلی و ...

در لابه لای کتاب نیز عکس هایی از بارت و همکاران و دوستانش دیده می شود.

این کتاب برای آشنایی جامع و کاملی درباره بارت کلید های خوبی ارائه می دهد تا خواننده بتواند با دید بازتری به کتاب های بارت رجوع کرده و بهتر مفهوم مطالب وی را درک و دریافت کند. کولیر در این کتاب تلاش میکند تا به این سوال که رولان بارت کیست پاسخی بدهد که همه جنبه های بارت را به نمایش بگذارد. این کتاب از طرف نشر افق تحت نام کتاب های جان کلام منتشر شده است.

« لذت متن نظریه ی لذت متنی، یک دستورالعمل و حتی یک اعتراف است. بارت می گوید: آن چه من در یک داستان از آن لذت می برم، مستقیما محتوا یا حتی ساختار آن نیست، بلکه خراشی است که به سطح ظریف آن می اندازم. من به جلو می شتابم، از متن می گذرم، در متن جست و جو می کنم و باز در آن غوطه ور می شوم.»[2]

پی نوشت:

[1] صفحه 105

[2] صفحه 111 و 112 کتاب