طبقه بندی پستانداران

پستانداران را می توان به طور عمده به سه گروه تقسیم کرد که عبارتند از مرغ سانان، کیسه داران و جفت داران.

مرغ سانان: ساده ترین پستانداران اند و ویژگی مشترک بین پرندگان، خزندگان و پستانداران را نشان می دهند.  پایین بودن دمای بدن نسبت به محیط (خونسرد بودن )، آن ها را به خزندگان، تخم گذاری و اندام، آن ها را به پرندگان و داشتن غدد مولد شیر آن ها را به پستانداران شبیه می کند.

یک نمونه از آن ها،‌ پلاتی پوس است. طول بدن این جانور 60 ـ 50 سانتی متر و منقار آن پهن و شبیه اردک است. بین انگشتان دست ها و پاها ی آن پرده وجود دارد که جانور را در شناگری یاری می دهد. جنس ماده لانه ی خود را در جویبار می سازد و یک تا سه تخم می گذارد. پلاتی پوس رحم ندارد و جنین آن مانند پرندگان، درون تخم رشد می کند.

نوزادان کوچک آن ها از غدد شیری که در سطح که در شکم مادر پراکنده اند، تغذیه می کنند. نمونه ی دیگر آن ها اِکیدنه است که پوستی خاردار و منقاری نوک تیز دارد.

مرغ سانان تنها پستانداران تخم گذارند و زیستگاه آن ها استرالیا، گینه نو و تاسمانی است.

پلاتی پوس

کیسه داران: کیسه داران از لحاظ پرورش نوزاد با دیگر پستانداران تفاوت دارند. اندوخته غذایی موجود در تخم این جانوران به حدی نیست که بتواند غذای جنین را تا تبدیل شدن به نوزاد کامل تامین کند. بنابراین نوزادان نارس متولد می شوند و به وسیله ی دست ها، خود را به درون کیسه ای که زیر شکم مادر است می کشانند. در درون کیسه غدد مولد شیر وجود دارد که هر نوزاد به نوک یکی از آن ها می چسبد و تا تکانل نهایی از شیر تغذیه می کند.

کیسه داران هم در استرالیا و گینه نو زندگی می کنند. کانگورو در استرالیا و اوپاسوم در آمریکا زندگی می کند.

پستانداران جفت دار: 95 درصد از پستانداران امروزی را تشکیل می دهند. این جانوران از لحاظ تغذیه ی جنین قبل از تولد با مرغ سانان و کیسه داران تفاوت دارند. جنین این پستانداران در مراحل اولیه رشد و نمو در دیواره اندامی به نام رحم جایگزین می شود و بعد به وسیله اندامی به نام جفت به دیواره رحم می چسبد و از طریق جفت غذا و اکسیژن را از رگ های خونی مادر دریافت می کنند. جفت محل اتصال جنین به دیواره رحم است. این اندام از یک سو به بدن مادر چسبیده است و از سوی دیگر به وسیله ی دنباله ای به نام بند ناف به جنین متصل شده است.

نوزادان پستانداران جفت دار به مراتب از نوزاد کیسه داران تکامل یافته ترند. حتی نوزادان ناتوان موش، خرگوش و گربه از نوزاد کانگورو بسیار پیشرفته ترند.

دوره رشد و نمو جنین را در داخل رحم، دوران بارداری می گویند. مدت دوران بارداری در پستانداران مختلف، متفاوت است.

پستانداران جفت دار در اقلیم های گوناگون زیست می کنند و نسبت به محیط زیست خود سازگاری های جالبی پیدا کرده اند. این سازگاری ها باعث گوناگونی شکل و نوع زندگی آن ها شده است. پستانداران جفت دار را از روی وضع دندان ها، اندام های حرکتی و دیگر ویژگی ها به چند راسته طبقه بندی می کنند که عبارتند از:

• راسته حشره خواران (مثل موش کور)
• راسته جوندگان (مثل موش خانگی و صحرایی ، سنجاب و خوکچه هندی)
• راسته خرگوشان
• راسته خفاشان یا پستانداران پرنده
• راسته گوشت خواران (مثل سگ، گربه، خرس، فک و شیر دریایی)
• راسته وال ها (مثل دلفین و وال)
• راسته سم داران (مثل اسب، خر، گاو و گوسفند)
• راسته فیل ها
• راسته بی دندان ها ( مثل تنبل ها، مورچه خوار و آرمادیلو )
• راسته نخستی ها (مثل لمورها، میمون ها و آدمیان)

مرکز یادگیری تبیان - تهیه و تنظیم: فاطمه گودرزی