در باب رد صلاحیت شده ها
شورای نگهبان ، مسئولیت هایش واز همه مهمتر تاثیراتش از جمله مسائلی است که این روز ها بحث داغی را برای بسیاری ایجاد کرده است. اینکه این نهاد قانونی از چه زمانی در چارچوب رویکرد های حساس کشور قرار گرفته جدید نیست و به دوران مشروطیت بر میگردد.
قابل ذکر است که در همان دوران از جمله بحث برانگیز ترین مباحث مربوط به مجلس قانونگذاری به چگونگی تصویب قوانین مربوط می شد که در اندیشه و آرا آخوند خراسانی، علامه نائینی و شیخ فضل الله نوری با تفاوت هایی دیده می شود. آنچه مرحوم خراسانی در این زمینه نوشته و به صراحت ذکر کرده است این است که: " می باید عدم مخالفت قوانین مجلس با احکام شرعی سنجیده شود، این سنجش توسط هیئتی از مجتهدین صورت می گیرد." امروزه هم نخستین وظیفه شورای نگهبان نظارت برتدوین قوانین در مجلس شورای اسلامی است.
دومین وظیفه شورای نگهبان بر اساس اصل 99 قانون اساسی نظارت بر کلیه انتخابات کشور است. درواقع موظف است صلاحیت همه نامزدهایی که جهت شرکت در هر انتخابات به جز انتخابات شوراهای اسلامی شهر و روستا در وزارت کشور ثبت نام می‌کنند را بررسی نموده و پس از آن اجازه شرکت در انتخابات را به آن کاندیدا بدهد. نطارت یاد شده نظارتی استصوابی تلقی می شود و شامل تمام مراحل اجرایی انتخابات است. عده ای شبهه ای در این اصل مطرح کرده و آن را اصولی غیر دموکراتیک و نوعی محدودیت در حقوق اساسی و حقوق مردم می دانند که به طور قطع می توان گفت این امر ناشی از عدم آگاهی از حقوق اساسی و نظام انتخاباتی دیگر کشور هاست.
آنچه مشهود است این است که بسیاری از کشورهای غربی که داعیه دموکراسی و حقوق بشر نیز دارند به نهادی که به عنوان یک صافی کنترل جریان انتخابات را به عهده داشته باشد اعتقاد دارند و در عمل هم اجرا می کنند.
هر حال آنچه که مهم است وهر ایرانی با بینش سیاسی بر آن صحه می گذارد خلق حماسه سیاسی در این برهه تاریخی است. حماسه ای که حرف و حدیث ها در ماهیتش تاثیری ندارد و شور و حال آن را مکدر نمی کند
بنابراین در اكثر كشورهای دنیا به منظور اعمال نظارت بر انتخابات، مراجعی قانونی وجود دارد. «شورای نگهبان» در جمهوری اسلامی ایران، «دادگاه قانون اساسی» در تركیه، «محكمه النقد» در مصر،«شورای قانون اساسی» و «دیوان عالی عدالت» در فرانسه، «دادگاه قانون اساسی» در آلمان،«مجلس نمایندگان» و «سنا» در آمریكا، «مجلس عوام» در انگلستان و «دادگاه قانون اساسی» در روسیه، این نقش نظارتی را ایفا می‌نمایند. بنابراین مشابه شورای نگهبان قانون اساسی ایران، در كشورهای دیگر هم نهادهایی تحت عنوان شورا یا دادگاه وجوددارند.
بنابراین وجود شورای نگهبان نه مخالف دموکراسی بلکه از مولفه ها و شاخص های توسعه سیاسی محسوب می شود و تمکین از آن تمکین از قانون است و به منظور سدی در برابر انحراف و پاسداشت حقوق ملت پیش بینی شده است.
شاید در این دوره از انتخابات به دلیل رد صلاحیت های مطرح شده نگاه ها به شورای نگهبان حساسیت هایی در بر داشته خصوصا در دو نفر از نامزد ها که یکی نام آشنا تر و پیر سیاست بوده و دیگری از حامیان دولت و یار غار رئیس جمهور. شایعات بزرگ وکوچکی از عکس العمل این نامزد های انتخاباتی در پی رد صلاحیتشان مطرح شده بود که در نهایت بعد از گذشت مدت زمانی شفافیت های بیشتری نمایان شد گرچه هنوز قضاوت صد در صدی زود است!
هاشمی رفسنجانی که کوله باری از تجربه در سیاست را یدک می کشد واکنشی معقول داشته و عکس العملی غیر از این هم برای وی دور از ذهن به نظر می رسید.ایشان رد صلاحیت خود را به فال نیک گرفته و وجدان خود را آسوده دیده وبه نقل از حبیب الله عسگر اولادی برای بر داشتن این بار سنگین سپاس گذاری هم کرده است. اما تمام ماجرا به این ختم نمی شود چرا که به هر حال برای بسیاری باور این امر دشوار بوده و با بیانیه های متفاوتی برای مخالفت با رد صلاحیت ایشان خود را آماده کرده اند و فضای انتخاباتی را کم و بیش تحت تاثیر گذاشته اند. بیانیه های که از جانب افرادی نام آشنا و بعضا مسئول مطرح شده و بیشتر در باب یادآوری خدمت رسانی بی دریغ هاشمی و انتقاد از رد صلاحیت وی بوده.
به هر حال با این رد صلاحیت شاید آن زلزله ای که زیبا کلام در جبهه اصولگرایان پیش بینی کرده بود و بعید هم نبود، کم ریشتر شده و شاید در منطقه دیگری فعال شود که در روز های دیگر حتما با جزئیات بیشتری قابل رویت است.
در طرف دیگر اسفندیار رحیم مشایی قرار داشت. شخصیتی که حرف و حدیث های زیادی در موردش شنیده شده و قضاوت هایی ضد و نقیض در رفتار و افکارش! کمتر در رسانه ها دیده شده و بیشتر حرفش را زده اند.شخصیتی که یکبار پیش از این برای معاونت اولی رئیس جمهوری توسط مقام معظم رهبری و با حکم ایشان رد شده بود بنابراین این بار هم توسط شورای نگهبان همین رویه انتظار می رفت. این که مشایی بعد از شنیدن رد صلاحیتش گریه کرد - انطور که خودش گفته بود – یا نه را بعید است کسی بداند. ولی این نظر شورای نگهبان را برای خود ظلم دانسته و به دنبال پیگیری است که می توان به مثابه آب و هاونگ تلقی کرد اگر هم به فرض، به نتیجه ای برسد در نهایت در نتیجه انتخابات خیلی تاثیرگذار نیست.
بنابراین وجود شورای نگهبان نه مخالف دموکراسی بلکه از مولفه ها و شاخص های توسعه سیاسی محسوب می شود و تمکین از آن تمکین از قانون است و به منظور سدی در برابر انحراف و پاسداشت حقوق ملت پیش بینی شده است
به هر حال آنچه که مهم است وهر ایرانی با بینش سیاسی بر آن صحه می گذارد خلق حماسه سیاسی در این برهه تاریخی است. حماسه ای که حرف و حدیث ها در ماهیتش تاثیری ندارد و شور و حال آن را مکدر نمی کند. چرا که هر ایرانی متعهد، می داند که با یک رای خود سرنوشتش را رقم خواهد زد و نقشه پیشرفت کشور خود را ترسیم خواهد کرد. می داند که مسلک ها و خط مشی ها متفاوت است اما اصل و ساختار یکی است و همه در همان چارچوب عمل خواهند کرد و آن جمهوری اسلامی است.
محبوبه شهرابی بخش سیاست تبیان
