کدام یک از این 8 نفر دوره بعد نمی‌توانند کاندید شوند؟

دوره های انتخابات ریاست جمهوری افراد زیادی را به خود دیده است. افرادی که یکبار آمدند و رفتند، افرادی بارها آمدند و افرادی که آمده اند و نتوانستند تا مرحله آخر بروند و....

یقینا عرصه ریاست جمهوری با مسئله احساس تکلیف سیاسیون خالی نخواهد ماند! اما باید دید این احساس تکلیف را قانون چگونه تفسیر می کند. در انتخابات امسال از میان 686 نفری که ثبت نام کردند، افراد بسیاری به خصوص 37 چهره شاخص همه گفته بودند که به دلیل احساس تکلیف وارد میدان شده اند. افرادی در ابتدا قانون طبق تعاریفی چون رجل سیاسی و مذهبی بودن این بار را از روی دوششان برداشت. حتی کسانی را که احتمال عدم احراز صلاحیت آنها به سختی به اذهان می رسید، شورای نگهبان با عمل و جدیت صلاحیت آنان را احراز نکرد. اما خارج از اشاره مستقیم قانون شورای نگهبان اینبار با تفاسیری غیر مستقیم و البته مبتنی بر قانون این کار را انجام داد. روز قبل از اعلام اسامی احراز صلاحیت شدگان توسط شورای نگهبان به وزارت کشور؛ کدخدای سخنگوی این شورا اعلام کرد:" درقانون تصریح نشده که رییس جمهوری چه توانایی هایی داشته باشد، یا اینکه اگر سلامت کامل جسمی دارد یا ندارد درباره آن اظهار نظر کنیم؛ اما شرایط مندرج در اصل 115 کلی تلقی می شود خصوصا برای اشخاصی که از یک مرحله عبور کردند و در گردونه رجال مذهبی و سیاسی قرار گرفتند، این افراد طبیعتا اشخاصی هستند که باید تواناییهای جسمی لازم را داشته باشند".

وی افزوده بود: "تا این دوره اشخاص ثبت نام کننده سن بالا یا ناتوانی خاصی نداشتند که بخواهیم به صورت رویه درباره آن اظهار نظر داشته باشیم، اما اگر فردی که قصد به دست گرفتن یک پست کلان اداری و اجرایی را دارد، فقط قادر به انجام چند ساعت کار در روز باشد، طبیعی است که نمی تواند تایید شود. اینکه آیا شرایط جسمی در مباحث توانایی های رییس جمهوری مد نظر قرار خواهد گرفت یا خیر، موضوعی است که ممکن است آن را مد نظر قرار دهیم، اما هنوز بحثی درباره آن نشده است".

اما اصل 115 قانون اساسی چه می گوید:  رییس جمهور باید از میان رجال مذهبی و سیاسی که واجد شرایط زیر باشند انتخاب گردد: ایرانی‏الاصل، تابع ایران، مدیر و مدبر، دارای حسن سابقه و امانت و تقوی، مومن و معتقد به مبانی جمهوری اسلامی ایران و مذهب رسمی کشور.

با اینکه قید "ممکن است: در گفته های کدخدایی مطرح بود اما در نهایت شورای نگهبان این مورد را بر اساس این اصل و نظر شورای نگهبان مد نظر قرار داده و باعث شد تا کاندیدایی چون هاشمی رفسنجانی از گردونه رقابت ها حذف شود.

قابل ذکر است  چندی قبل، شرایط سنی و تحصیلی و به طور کلی تر تغییراتی در قانون انتخابات در اینباره مطرح بود که در مجلس شورای اسلامی پیش نرفت.

اما حال با این چهارچوب های اصل 115 و این تفسیر جدید در رد صلاحیت ها باید دید کدام یک از نامزد هایی که در این ماراتون 8 نفره شرکت کرده اند بعد از دوره چهار ساله دولت یازدهم یا حتی دوره هشت ساله هفتین رئیس جمهور، می توانند در دوره های بعدی انتخابات ریاست جمهوری شرکت کنند.

مسن ترین فرد این دوره جناب آقای غرضی است محمد غرضی وزیر دولت های جنگ و سازندگی متولد سال 1320 است یعنی اکنون 72 سال دارد. غرضی اگر در این دوره منتخب نشود در دوره بعد ریاست جمهوری 76 سال سن دارد البته در دوره دوازدهم شاید شانس گذر از فیلتر شورای نگهبان را دارا باشد اما  یقینا کار او بعد از 8 سال که وی به سن 80 سالگی رسیده است، بسیار سخت خواهد بود.

اما بعد از وی علی اکبر ولایتی و غلامعلی حداد عادل قرار دارند. این افراد هر دو در سال 1324 متولد شده اند اکنون 68 سال دارند بعد از دولت یازدهم 72 ساله بوده و بعد از هشت سال به سن ٧٦ سالگی می رسند و تقریبا نزدیک لب مرز!

حسن روحانی فرد بعدی از نظر میزان سن می باشد وی متولد سال 1327 است اکنون65 سال سن دارد. وی بعد از اتمام دولت آینده 69 ساله می شود که نباید فیلتر شورای نگهبان مانعی برای او ایجاد کند و بعد از هشت سال ٧٣ ساله است و بعید است سرنوشت عدم احراز صلاحیت نصیب او شود.

اما فرد بعدی از میان این هشت نفر محمدرضا عارف است معاون اول محمد خاتمی و تنها گزینه اصلاح طلب از نظر مرزبندی های حزبی در این دوره، وی متولد سال 1330 و 62 ساله است. بعد از چهار سال 66 ساله و بعد از هشت سال70ساله می شود و طبق معلومات فعلی نباید موردی از این نظر پیش پای او باشد.

محسن رضایی فردی که به دلیل برطرف نشدن دغدغه هایش چند دوره ای است احساس تکلیف کرده و از فیلترهای شورای نگهبان هم گذشته است رضایی اولین باری که کاندید ریاست جمهوری شد 51 ساله  بود . او متولد 1333 است اکنون59 سال دارد بعد از چهار سال63 و و در اواخر دولت دوزادهم 67 سال خواهد داشت یعنی هنوز برای رفع دغدغه هایش مشکلی پیش پای او نخواهد بود.

اما شهردار پر انگیزه  تهران  که از گزینه های جوان این دوره می باشد. متولد 1340 است. قالیباف 52 سال دارد و به نظر می رسد باز اینچنین فرصت هایی نصیب او می شود وی بعد از چهار سال 56 و بعد از هشت سال 60 ساله خواهد شد.

سعید جلیلی جوان ترین فرد احراز صلاحیت شده این دوره است. وی متولد 1344 می باشد یعنی اکنون دارای 48 سال سن است. دبیر شورای عالی امنیت ملی بعد از دولت یازدهم 52 سال و بعد از دولت دوازدهم 56 ساله خواهد شد.

از بین گزینه های کنونی شاید غرضی بعد از این دوره و  ولایتی و حداد عادل  بعد از هشت سال باید با نگاهی به اصل 115 و  با نگاه سلامت جسمی برای ورود به این عرصه فکر کنند. اما در میان گزینه های رد صلاحیت شده، انصراف داده و چهره هایی که برای ثبت نام نیامدند اما گاهی نام آنها مطرح می شد، هم افرادی چون سعیدی کیا (1325 )، ابوترابی فرد (1332)، پور محمدی(1338)، شریعتمداری( 1339)،مشایی(1339)، متکی(1332)،جهانگیری (1336) و محمد خاتمی (1322) هستند که هر کدام با توجه به سال تولدشان و فعالیت های سیاسی و اجرایی خود شرایط متفاوتی برای حضور در دوره های بعدی پیدا خواهند کرد.

البته تنها میزان سن افراد نیز ممکن است مطرح نباشد باید دید این افراد در هر سنی از چه میزان سلامت جسمی در کنار سایر شرایط برخوردارند، شاید این فیلتر کمی زودتر و یا دیرتر آنها از این راه باز دارد، که این مهم بستگی به تشخیص اعضای محترم شورای نگهبان دارد. البته همه افرادی که حتی از فیلتر سلامت جسمی گذر خواهند کرد، باید دید مصداق رجل مذهبی و سیاسی و مقید و در خط قانون بودن خود را در حوادث روزگار و پیچ های تاریخی چگونه حفظ می کنند که تاریخ اینچنین نمونه هایی نیز به ما نشان داده است. علاوه بر این دیدگاه چرخش نخبگان،شرایط  و آرایش سیاسی زمان انتخابات هم شاید عاملی باشد که فیلتری ناخوداگاه در ذهن کاندیدا و رقابت های احزاب سیاسی برای عدم کاندیدا شدن باشد.

در آخر باید منتظر بود تا علاوه بر این موارد، خود کاندیداهای حاضر و سایر شخصیت های سیاسی به این سوال چه پاسخی می دهند که آیا  در دوره های بعدی شرکت می کنند و یا می توانند شرکت کنند؟