استقبال شهروندان از طرح چهل خانه

وقتی صدای دویدن كودك همسایه طبقه بالا در واحد شما زلزله ایجاد می‌كند، وقتی صدای حرف زدن همسایه واحد كناری را به وضوح می‌شنوید و در جریان مسائل خصوصی زندگی آنان قرار می‌گیرید، وقتی سروصدای بازی بچه‌های همسایگان در محوطه مجتمع آزارتان می‌دهد، دیگر نمی‌توان گفت: «چهاردیواری اختیاری است.»

با این توضیح باید گفت توجه به فرهنگ و مقررات همسایگی، امروزه بیش از هر زمان دیگری اهمیت و ضرورت دارد و چه خوب است آموزه‌های ارزشمند دینی و سنتی در زمینه آیین همسایگی را بار دیگر احیا كنیم. امام صادق(ع) از رسول‌اكرم(ص) نقل می‌كنند كه فرمودند: «هر 40 خانه از هر چهار طرف، همسایه محسوب می‌شود.» این حدیث از رسول‌گرامی اسلام(ص)، آن هم در شرایطی كه حجم جمعیت و منازل مسكونی در حال حاضر با شرایط زمان ایشان قابل مقایسه نیست، نشان می‌دهد از نظر آن حضرت همسایگی و حدود آن تا چه اندازه با اهمیت است و به ما می‌آموزد كه بدانیم همسایه، تنها خانه‌ها یا واحدهای مجاور، دیوار به دیوار یا روبه‌روی ما نیست، بلكه تمامی اهالی یك محل یا مجتمع مسكونی كه در یك فضای فیزیكی و فرهنگی مشترك نفس می‌كشند، از هم تأثیر می‌پذیرند و بر هم تأثیر می‌گذارند، در دایره همسایگان ما قرار دارند و نسبت به آنها حقوق و تكالیفی داریم.

بدون شك همه ما به عنوان یك شهروند، در طول عمرمان، زندگی در انواع جوامع كوچك و بزرگ را تجربه كرده‌ایم. زندگی با خانواده و خویشاوندان، جامعه كوچكی به نام مدرسه، جامعه بزرگ‌تری به نام دانشگاه، محل كار، همسایگی، محله و شهر. از هر كدام از آنها هم خاطراتی داریم كه در مجموع تجربیات عمرمان را تشكیل می‌دهند. یكی از این جوامع كوچك، جامعه همسایگی است كه با فراز و نشیب‌ها و تلخی و شیرینی‌های بسیار همراه است و طی دوره‌های زمانی مختلف امكان تغییر و تحول در الگوها و شیوه‌های آن دور از ذهن نیست. چنانكه طی دهه‌های گذشته این تغییرات در كلانشهری چون تهران، تحولات گسترده شكلی و ماهیتی نیز داشته است، اما یك چیز را نباید فراموش كرد و آن اینكه با وجود همه این تغییرات، همسایگی هم بخشی از خاطرات ارزشمند بسیاری از خانواده‌های ایرانی، از جمله ساكنین شهر تهران است.

خوشبختانه یكی از نهادهایی كه به صورت جدی به این موضوع پرداخته شهرداری تهران است و از ابتدای سال 91 شاهد اجرای طرحی فراگیر تحت عنوان «چهل‌خانه» در مجتمع‌های مسكونی شهر تهران هستیم. در واقع با عنایت به اهمیت بنیادین زندگی همسایگی در بهبود زندگی در كلانشهر تهران و ضرورت ارتقای آگاهی و مهارت‌های شهروندان در این زمینه، مراحل اجرایی جشنواره «چهل‌خانه» و طرح ترویج آیین همسایگی در سطح مجتمع‌های مسكونی 100 واحدی و بالاتر مناطق 22گانه پایتخت در دستور كار سازمان فرهنگی- هنری شهرداری تهران قرار گرفت و فرهنگسرای تهران نیز در جایگاه مجری این طرح فراگیر به عنوان دبیرخانه جشنواره انتخاب گردید تا مراحل متعدد اجرای آن در سطح مجتمع‌های مسكونی شهر تهران را مدیریت كند. بر این اساس ترویج و تثبیت آیین همسایگی مبتنی بر آموزه‌های دینی و ملی به عنوان محوری‌ترین هدف جشنواره «چهل‌خانه» در قالب اجرای برنامه‌های فرهنگی در مجتمع‌های مسكونی پرجمعیت تهران در حال پیگیری است.

بهبود زندگی در كلانشهر تهران، ارتقای سرمایه اجتماعی و تعلق محله‌ای شهروندان، بهبود و ارتقای وضعیت زندگی همسایگی در محلات شهر تهران، جلب مشاركت شهروندان برای نقش‌آفرینی فعال در ارتقای فرهنگی و اجتماعی محیط زندگی خود، كاهش مسائل و مخاطرات ناشی از تحركات جمعیتی، ارتقای مهارت‌های شهروندان برای مدیریت زندگی همسایگی در مجتمع‌ها و آپارتمان‌ها و جریان‌سازی فرهنگی به منظور جلب نظر شهروندان در مورد همسایگی و مۆلفه‌های آن از جمله اهداف جشنواره فرهنگی «چهل‌خانه» و طرح ترویج آیین همسایگی است.

هم اكنون مراحل اجرایی این جشنواره در حال انجام است و در فاز اول طرح بیش از 30 هزار خانوار تهرانی را تحت پوشش قرار داده است و طبق برنامه زمانبندی شده در سطح مجتمع‌های مسكونی موردنظر در تمامی مناطق شهر تهران اجرا خواهد شد. نصب تابلوهای فرهنگی و اطلاع‌رسانی «چهل‌خانه» یكی از برنامه‌های عملیاتی گسترده و مستمری است كه در مجتمع‌های مسكونی پرجمعیت شهر تهران اجرا می‌شود و بر این اساس روزانه ده‌ها هزار شهروند تهرانی ساكن در مجتمع‌های مسكونی از اقلام و محتوای فرهنگی ارائه شده در تابلوهای «چهل‌خانه» بهره‌مند می‌شوند.

نصب روزنامه دیواری همسایگی بر تابلوهای چهل‌خانه و تولید و توزیع نشریه و كتاب با موضوع فرهنگ آپارتمان‌نشینی از جمله طرح‌های فرهنگساز این جشنواره است كه در قالب آن آموزش آیین همسایگی به ساكنان مجتمع‌های مسكونی ارائه می‌شود. به گفته اكبر بختیاری، مسئول دبیرخانه طرح ترویج آیین همسایگی در شهر تهران تاكنون دو بسته از اقلام فرهنگی و آموزشی مكتوب در حوزه همسایگی و آپارتمان‌نشینی در تابلوهای مزبور به شهروندان مجتمع‌نشین مناطق مختلف تهران ارائه گردیده و بررسی‌ها نشان از استقبال ساكنان مجتمع‌های مسكونی از محتوای آموزشی این بسته‌های فرهنگی دارد و سومین بسته نیز كه نتیجه ماه‌ها مطالعه و فعالیت كارشناسی صاحبنظران مسائل شهری است، در حال توزیع در مجتمع‌های مسكونی 100 واحد به بالای مناطق پایتخت است. وی می‌گوید: تابلوهای فرهنگی و اطلاع‌رسانی چهل‌خانه فضاهایی ویژه برای نصب روزنامه‌دیواری ماهانه، نگهداری قبوض مجتمع، جایگاه كتاب و مجلات، نامه‌ها، روزنامه‌ها و محلی برای نصب پیام‌های مناسبتی و موضوعی دارند. مسئول دبیرخانه طرح ترویج آیین همسایگی می‌افزاید: از اطلاعات روزنامه‌دیواری‌های ماهانه كه حاوی مطالبی در مورد فرهنگ آپارتمان‌نشینی و آیین همسایگی است، بروشورهایی نیز تهیه و به صورت مستمر بین ساكنان مجتمع‌ها توزیع می‌شود و در هر فصل كتابچه‌ای نیز با همین موضوع تهیه و منتشر شده و در اختیار ساكنان قرار می‌گیرد. بختیاری درباره بسته‌های فرهنگی آیین همسایگی با عنوان چهل‌خانه می‌گوید: یادداشت ویژه آیین همسایگی، احادیث، روایات و حكایات درباره همسایه و همسایگی، قانون تملك آپارتمان‌نشینی، معرفی كتاب همسایه، خودآموز همسایگی، ماجراهای داستانی درباره مجتمع‌نشینی، فرهنگ همسایگی در قدیم، مسابقه، كاریكاتور و اخبار همسایگی و آپارتمان‌نشینی، تجربه‌ها و آیین‌های همسایگی از جمله بخش‌های مختلف روزنامه‌دیواری و بروشور «چهل‌خانه» است.

سومین شماره كتابچه «چهل‌خانه» نیز به صورت مصور و با سبك نگارش نرم و توأم با طنز و كاریكاتور با عنوان «چهاردیواری اختیاری نیست» منتشر شده و محتوای آن به این پرسش مهم پاسخ می‌دهد كه«چگونه می‌توانیم با همكاری همسایه‌ها مشكلاتمان را مدیریت كنیم؟» به گفته وی جشنواره و طرح فراگیر «چهل‌خانه» ماهیتی فرهنگی و ترویجی دارد و اهداف آن از طریق نصب تابلو‌های ویژه فرهنگی و اطلاع‌رسانی در مجتمع‌های مسكونی شهر تهران، برگزاری نشست‌ها و همایش‌های آموزشی، انتشار و توزیع محصولات فرهنگی- هنری، راه‌اندازی وب‌سایت اطلاع‌رسانی و آموزشی، برگزاری مسابقات فرهنگی «چهل‌خانه»، تشكیل بانك اطلاعات مجتمع‌های مسكونی برای ارائه خدمات فرهنگی، تشكیل بانك اطلاعات مدیران مجتمع‌های مسكونی و توزیع مستمر و هدفمند اقلام و محصولات فرهنگی دنبال می‌شود. در خاتمه باید گفت چه خوب است اگر چنین طرح‌هایی به صورت مستمر و گسترده‌تر در تهران و سایر كلانشهرها اجرا شود و در عمل به حدیث شریف رسول‌اكرم(ص) كه در ابتدای این نوشته آمد، كوشش كنیم با كمك شهروندان شیوه‌هایی برای سكونت بهتر و دلپذیرتر در مجتمع‌های مسكونی و در ارتباط با همسایه‌ها را پیاده كنیم تا شاید عطر روزهای خاطره‌انگیز قدیمی بار دیگر در فضای زندگی همسایگی‌مان بپیچد و در سایه همسایه، لحظه‌های شیرین با هم بودن را بیش از پیش تجربه كنیم.

منبع :جوان انلاین